Przejdź do zawartości

John Malkovich

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
John Malkovich
Ilustracja
John Malkovich (2023)
Imię i nazwisko

John Gavin Malkovich

Data i miejsce urodzenia

9 grudnia 1953
Christopher

Zawód

aktor, reżyser, producent filmowy

Współmałżonek

Glenne Headly (1982–1988; rozwód)
Nicoletta Peyran (od 1989)

Lata aktywności

od 1976

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
John Malkovich (2005)

John Gavin Malkovich (ur. 9 grudnia 1953 w Christopher) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. Nominowany dwukrotnie do Oscara i trzy razy do Złotego Globu.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Christopher w stanie Illinois w rodzinie pochodzenia chorwackiego[1]. Jego ojciec, Daniel Leon Malkovich (1926–1980), dyrektor stanowego departamentu ochrony przyrody i wydawca czasopisma ochrony Outdoor Illinois, był pochodzenia chorwackiego[2], a matka, Joe Anne (z domu Choisser; 1928–2009)[3], która była wydawcą lokalnej gazety Benton Evening News, a także Outdoor Illinois, miała korzenie francuskie, angielskie, niemieckie i szkockie[4]. Jego dziadkowie ze strony ojca – Michael „Mike” Malkovich i Goldie Stanisha (córka Antone’go Stanishy i Anne Kayfes) byli Chorwatami. Przodkowie Johna mieszkali w Ozalju na terenie dzisiejszej Chorwacji. Dziadkowie ze strony matki – Stephen „Steve” Choisser (syn Ewinga Everetta Choissera i Emmy Frances Parrish)[5] i Edna Alice Johnson (córka Jamesa Madisona Johnsona oraz Missouri Jane „Jennie” Turner, córki Fieldona B. Turnera i Elizabeth Short) – byli potomkami francusko-kanadyjskich osadników, którzy przenieśli się do Illinois[4].

Dorastał z trzema młodszymi siostrami – Melissą, Amandą i Rebeccą – i starszym bratem Dannym w Benton w Illinois, w dużym domu na South Main Street, gdzie jego sąsiadem był Doug Collins, gwiazdor NBA, koszykarz i trener[6]. Uczęszczał do Logan Grade School, Webster Junior High School I następnie do Benton Consolidated High School[7]. W szkole średniej brał udział w musicalu Carousel. Był również członkiem ludowej grupy gospel, śpiewał w kościołach i podczas imprez społecznych. Był też członkiem letniego lokalnego projektu teatralnego, gdzie wystąpił w America Hurrah (1972). Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął naukę Eastern Illinois University, a następnie przeniósł się na wydział teatralny do Illinois State University[8]. Studiował aktorstwo w William Esper Studio[9] na Manhattanie.

Kariera teatralna

[edytuj | edytuj kod]

W 1976 porzucił studia, aby pracować w Steppenwolf Theatre Company w Chicago, jako współzałożyciel wraz z Joan Allen, Garym Sinise i Glenne Headly[10]. W 1980 przeniósł się do Nowego Jorku. Na początku 1982 wystąpił w Tramwaju zwanym pożądaniem z Chicago’s Wisdom Bridge Theatre. Za rolę włóczęgi i złodzieja Lee w sztuce Sama Sheparda True West na off-Broadwayu otrzymał nagrody: Clarence Derwent Award (1982), Theatre World Award (1983) i Obie (1983)[11]. W 1984 zadebiutował na Broadwayu w roli Biffa Lomana, starszego syna Willy’ego (Dustin Hoffman) w sztuce Arthura Millera Śmierć komiwojażera[12]. W 1985 wyreżyserował koprodukcję Steppenwolf, wznowioną w 1985 – Balsam w Gileadzie Lanforda Wilsona, za którą otrzymał drugą nagrodę Obie, Drama Desk Award i Outer Critics Circle Award[13].

W 2009 w teatrze Ronacher w Wiedniu w scenicznym performansie, kojarzącym się z popisem stand–upera pomieszanym z występem mówcy motywacyjnego The Infernal Comedy – Wyznania seryjnego mordercy (The Infernal Comedy: Confessions of a Serial Killer) wcielił się w postać Austriaka Johanna „Jacka” Unterwegera, wielokrotnego mordercy kobiet, którego „nawrócenie się” w więzieniu poskutkowało wcześniejszym uwolnieniem, a potem nieoczekiwaną karierą pisarską i dziennikarską[14][15]. W sierpniu 2011 na scenie podczas Edinburgh Fringe Festival z powodzeniem wyreżyserował sztukę Harolda Pintera Rocznica (Celebration) z Julianem Sandsem[16]. W 2019 wystąpił na londyńskim West Endzie w roli Barneya Feina, czołowego hollywoodzkiego producenta w sztuce Davida Mameta Gorzka pszenica[17][18].

Kariera ekranowa

[edytuj | edytuj kod]

Jego pierwszym filmowym doświadczeniem było statystowanie w roli gościa weselnego w czarnej komedii Roberta Altmana Dzień weselny (1978). Za pierwszą większą ekranową kreację niewidomego Pana Willa w dramacie Roberta Bentona Miejsca w sercu (1984) z Sally Field był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego. W dramacie wojennym Rolanda Joffé Pola śmierci (1984) zagrał autentyczną postać Ala Rockoffa, amerykańskiego fotoreportera rozsławionego przez jego relację z wojny w Wietnamie i przejęcie nadzoru przez Czerwonych Khmerów w Phnom Penh. Był wymieniony jako jeden z dwunastu „Obiecujących nowych aktorów roku 1984” w Screen World Johna Willisa, tom 36[19]. Rola Biffa Lomana, starszego syna tytułowego bohatera (Dustin Hoffman) w telewizyjnej ekranizacji sztuki dla CBS Śmierć komiwojażera (1985) przyniosła mu nagrodę Emmy i nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym[20].

W dramacie wojennym Stevena Spielberga Imperium Słońca (1987) stworzył postać przebiegłego Amerykanina Basie’go. Po roli intryganta wicehrabiego Sébastiena de Valmonta w Niebezpiecznych związkach (1988) z Michelle Pfeiffer i Glenn Close, grywał wiele różnorodnych ról filmowych, najczęściej dziwaków, psychopatów, cynicznych manipulatorów, groźnych, sadystycznych złoczyńców lub ludzi ogarniętych szaleństwem[21].

Malkovich był gospodarzem trzech odcinków programu NBC Saturday Night Live (1989, 1993, 2008). Odpadł z komedii Wariaci (1990) po około 2 tygodniach kręcenia i został zastąpiony przez Dudleya Moore’a. Jako gej Eliot w komediodramacie Queens Logic (1991) zdobył nominację do Independent Spirit Awards. Był narratorem ekranizacji powieści Piersa Paula Reada Alive, dramat w Andach (Alive, 1993). Drugą nominację do Oscara, nagrody BAFTA, Złotego Globu, MTV Movie Award dla najlepszego czarnego charakteru i Nagrody Saturna w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy przyniosła mu kreacja psychopatycznego Mitcha Leary’ego przygotowującego zamach na urzędującego prezydenta Stanów Zjednoczonych w dramacie sensacyjnym Wolfganga Petersena Na linii ognia (1993).

Często pojawiał się w niekomercyjnych niezależnych filmach amerykańskich i produkcjach europejskich. W 1995 został wybrany przez magazyn „Empire” jako jedna ze 100 najseksowniejszych gwiazd w historii kina (nr 70). Gościł w ruinach gotyckiego zamku w miejscowości Szymbark pod Iławą, gdzie Volker Schlöndorff kręcił sceny do filmu Król Olch (1995)[22], gdzie zagrał Francuza zafascynowanego potęgą Rzeszy Niemieckiej. W sensacyjnym dreszczowcu kryminalnym Con Air – lot skazańców (Con Air, 1997) wystąpił w roli szalonego geniusza i maniaka Cyrusa „Wirusa” Grissoma, przywódcy najgorszych przestępców Ameryki. W dramacie kryminalnym Hazardziści (Rounders, 1998) w roli mistrza nielegalnego pokera, Teddy’ego KGB naśladował rosyjski akcent. Potrafił spojrzeć na siebie ironicznie, co udowodnił w eksperymentalnej surrealistycznej komedii fantastycznej Spike’a Jonze’a Być jak John Malkovich (1999), w której zagrał samego siebie, tworząc postać znudzonego, niezbyt błyskotliwego, hollywoodzkiego gwiazdora.

Wspólnie z Lianne Halfon i Russellem Smithem założył spółkę produkcyjną Mr. Mudd, która odpowiedzialna jest za produkcję takich filmów, jak Juno (2007) czy Ghost World (2001). Kandydował do roli Zielonego Goblina / Normana Osborna w Spider-Manie (2002). W komedii Johnny English (2003), parodii filmów o Jamesie Bondzie, zagrał głównego antagonistę, francuskiego bogacza Pascala Sauvage’a, chcącego zagarnąć dla siebie koronę królowej Wielkiej Brytanii. W komediodramacie Terry’ego Zwigoffa Akademia tajemniczych sztuk pięknych (2006) zagrał egocentrycznego profesora Sandiforda w niewielkiej Akademii Sztuk Pięknych na Zachodnim Wybrzeżu[23]. Wziął udział w pierwszej odsłonie serii online Kąpiel z Bierko (Bathing with Bierko, 2008)[24] z Craigiem Bierko. W komedii sensacyjnej Red (2010) i jej sequelu Red 2 (2013) wystąpił jako Marvin Boggs, były pracownik tajnych służb, który przesadził z LSD i stał się wyznającym teorie spiskowe paranoikiem.

W 3–odcinkowym miniserialu telewizji BBC One ABC Morderstwa (The ABC Murders, 2018) na motywach powieści Agathy Christie u boku Ruperta Grinta zagrał rolę belgijskiego detektywa Herkulesa Poirota[25][26]. W serialu HBO Go Nowy papież (The New Pope, 2019–2020) autorstwa Paola Sorrentina wcielił się w postać papieża Jana Pawła III, który zastępuje Piusa XIII (Jude Law), gdy ten zapada w śpiączkę.

Projektowanie mody

[edytuj | edytuj kod]

W 2002 założył firmę odzieżową Mrs. Mudd oferującą garnitury, bawełniane koszule, kamizelki i płaszcze. W 2003 firma wydała swoją kolekcję odzieży męskiej Johna Malkovicha „Uncle Kimono”, która została następnie opisana w międzynarodowej prasie[27][28]. W 2010 zaprojektował stroje dla linii „Technobohemian”[29][30].

Działalność muzyczna

[edytuj | edytuj kod]

26 listopada 2015 ukazał się album Like A Puppet Show nagrany przez Malkovicha z Yoko Ono z jej synem Seanem[31]. Zapowiedzią tego słowno-muzycznego projektu był utwór i singiel „Cryolife 7:14 A.M.”[32], gdzie Malkovich recytuje dzieło Platona „Alegoria Jaskini”[33].

W mediach

[edytuj | edytuj kod]

Był na okładkach magazynów takich jak „Esquire”, „Entertainment Weekly”, „La Nación” i „Interview”[34].

Wystąpił w kostiumie z epoki razem z Hugh Lauriem w teledysku do piosenki Annie Lennox pt. „Walking on Broken Glass” (1992). Swoim wizerunkiem reklamował także kawę Nestlé (2009) i iPhone 4S Apple Inc. (2012). Użyczył głosu jako główny antagonista Oz, dozorca zespołu uderzeniowego Atlas w grze wideo Call of Duty: Advanced Warfare w części Exo Zombies (2014)[35]. Wystąpił w wideoklipie do singla Eminema „Phenomenal” (2015).

W 2014 fotograf Sandro Miller namówił Malkovicha do odtworzenia najbardziej znanych portretów w historii fotografii takich jak Marilyn Monroe, Alfred Hitchcock, Albert Einstein, John Lennon, Simone de Beauvoir, Che Guevara, Bette Davis, Andy Warhol, Salvador Dalí, Dorothea Lange, Pablo Picasso, Ernest Hemingway czy Jack Nicholson. Ponad 30 zdjęć stało się częścią wystawy „Malkovich, Malkovich, Malkovich: Homage To Photographic Masters”, która była wystawiana w różnych zakątkach świata[36][37]. Ekspozycja trafiła też do warszawskiej Leica Gallery (22 kwietnia do 12 czerwca 2016)[38].

W 2017 roku pojawił się w humorystycznych reklamach Super Bowl, przedstawiając siebie jako próbę przejęcia kontroli nad domeną johnmalkovich.com[39].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

2 sierpnia 1982 poślubił aktorkę Glenne Headly. Jednak 1 stycznia 1988 rozwiedli się po tym, jak Malkovich związał się z Michelle Pfeiffer na planie Niebezpiecznych związków[40][41]. 20 września 1989 ożenił się po raz drugi z Włoszką Nicolettą Peyran, z którą ma dwoje dzieci – córką Amandine (ur. 1990) i syna Loewy (ur. 1992)[42].

W 2008 założył winnicę na swojej farmie. Pierwsze wino wyprodukował w 2011. Na czterech hektarach hodują szczepy pinot noir i cabernet sauvignon. Pięć rodzajów win sprzedawane są pod nazwą Les Quelles de la Coste[43].

Jest zdeklarowanym ateistą[44].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Obsada aktorska

[edytuj | edytuj kod]

Producent

[edytuj | edytuj kod]

Reżyser

[edytuj | edytuj kod]
  • Tancerz (The Dancer Upstairs, 2002)
  • Hideous Man (2002)

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
Rok Nagroda Kategoria Film
1986 Nagroda Emmy Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym[45] Śmierć komiwojażera (1985)
1998 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián Nagroda Donostia za całokształt twórczości[46] –
2005 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Locarno Nagroda Doskonałości[46] –
2008 Independent Spirit Awards Najlepszy film fabularny[45] Juno (2007)
2009 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych Warach Nagroda specjalna za wybitny wkład w światowe kino[46] –
2011 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Monachium Nagroda CineMerit[46] –
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Moskwie Nagroda specjalna za wybitny wkład w światowe kino[46] –
2013 Independent Spirit Awards Najlepszy debiutancki film[45] Charlie (The Perks of Being a Wallflower, 2012)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Darko Zubrinic, Zagreb (1995): John Malkovich’s Croatian heritage. Croatian – history. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  2. ↑ ILFRANKL-L. Archives. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  3. ↑ Joe Anne Choisser Malkovich. Find A Grave Memorial. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
  4. ↑ a b John Malkovich What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-03)]. (ang.).
  5. ↑ Parran. rootsweb. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  6. ↑ John Malkovich Actor, Director, Producer. TVGuide.com. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
  7. ↑ John Malkovich. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  8. ↑ John Malkovich – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-05-01]. (rum.).
  9. ↑ Where Did They Study?. Backstage. [dostęp 2022-08-04]. (ang.).
  10. ↑ A multitude of Malkovich. „The Guardian”. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  11. ↑ John Malkovich. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-05-02]. (ang.).
  12. ↑ John Malkovich. Internet Broadway Database. [dostęp 2015-01-01]. (ang.).
  13. ↑ John Malkovich. Lucille Lortel Foundation. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  14. ↑ Kate Connolly: John Malkovich brings serial killer Jack Unterweger back to life on Vienna stage. „The Guardian”, 2009-01-30. [dostęp 2023-02-24]. (ang.).
  15. ↑ Elisalex Henckel: Malkovich spielt Frauenmörder Unterweger. „Die Welt”, 2009-07-01. [dostęp 2023-02-24]. (niem.).
  16. ↑ Jonathan Brown: Malkovich and Pinter: an unlikely alliance. „The Independent”, 2011-06-10. [dostęp 2016-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  17. ↑ Michael Billington: Bitter Wheat review – Malkovich and Mamet’s monstrous misfire. „The Guardian”, 2019-01-19. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  18. ↑ Matt Trueman: West End Review: John Malkovich in David Mamet’s ‘Bitter Wheat’. „Variety”, 2019-01-21. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  19. ↑ John Malkovich Trivia. FamousFix. [dostęp 2022-05-03]. (ang.).
  20. ↑ John Malkovich. Mymovies. [dostęp 2016-05-01]. (wł.).
  21. ↑ Hal Erickson: John Malkovich Biography. AllMovie. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
  22. ↑ Michał Młotek (2011-01-21): Szlakiem filmowym – Szymbark i John Malkovich. zDziennikaOdkrywcy.pl. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (pol.).
  23. ↑ Matt Brunson: New Releases. Creative Loafing Charlotte. [dostęp 2018-09-07]. (ang.).
  24. ↑ David Itzkoff (2008-04-13): Star of Stage, Screen, TV and Bathtub. The New York Times. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  25. ↑ Sarah Hughes: The ABC Murders: ‘He’s not the Hercule we know or remember. He’s broken’. iNews, 2020-12-20. [dostęp 2022-03-16]. (ang.).
  26. ↑ John Malkovich cast as Hercule Poirot in BBC’s The ABC Murders. „Daily Mail”, 2018-05-28. [dostęp 2022-03-16]. (ang.).
  27. ↑ John Malkovich Trunk Show at The Royal Court Theatre. Royal Court Theatre, 2005-04-30. [dostęp 2022-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-03)]. (ang.).
  28. ↑ John Malkovich and Flipping Uncle Kimono. International Press Clippings. [dostęp 2022-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-03)]. (ang.).
  29. ↑ John Malkovich launches clothing line for wealthy guys. „New York Post”, 2010-03-03. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  30. ↑ Andrew Rimas: John Malkovich: The Invisible Man. Boston Magazine, 2005-01-30. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  31. ↑ Bobbie Whiteman: He’s just being John Malkovich! Actor poses naked for new limited edition vinyl release. Daily Mail, 2016-03-24. [dostęp 2017-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  32. ↑ Discography. AllMusic. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  33. ↑ John Malkovich w bazie Discogs.com (ang.)
  34. ↑ John Malkovich Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-05-03]. (ang.).
  35. ↑ Jonathon Dornbush: Fight zombies in ‘Call of Duty’ with John Malkovich (yes, really). „Entertainment Weekly”, 2014-12-19. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  36. ↑ Being Marilyn Monroe! John Malkovich morphs into iconic blonde sex symbol for bizarre new photo series. „Daily Mail”. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  37. ↑ The Malkovich Sessions by Sandro Miller. loeildelaphotographie.com. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  38. ↑ Michalina Mikulska (2016-04-24): Marilyn Monroe z twarzą Johna Malkovicha. „Rzeczpospolita”. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (pol.).
  39. ↑ Michael Nordine: Being John Malkovich Is Pretty Frustrating in This Super Bowl Ad – Watch. IndieWire, 2017-01-26. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  40. ↑ Arifa Akbar (2011-01-08): John Malkovich: ‘I don’t need to be liked’. „The Independent”. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  41. ↑ Lynn Barber (2006-07-09): Life and Taxes. „The Guardian”. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-07)]. (ang.).
  42. ↑ John Malkovich Biography (1953-). Film Reference. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
  43. ↑ John Malkovich: Wino, ogród i moda. Interia.pl. [dostęp 2022-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-21)]. (pol.).
  44. ↑ Peter Howell: A kinder, gentler Malkovich. The Star, 2008-09-11. [dostęp 2022-08-03]. (ang.).
  45. ↑ a b c John Malkovich Awards. AllMovie. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  46. ↑ a b c d e John Malkovich Awards. FamousFix. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Donostia
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Malkovich&oldid=73989256”