Kapusta warzywna
Wygląd
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
kapusta warzywna |
Nazwa systematyczna | |
Brassica oleracea L. Sp. pl. 2:667. 1753 | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
brak danych
|
Kapusta warzywna, kapusta ogrodowa (Brassica oleracea L.) – gatunek roślin z rodziny kapustowatych. W naturze rośnie na wybrzeżach morskich Wielkiej Brytanii, na północnym wybrzeżu Hiszpanii, zachodnim i północnym Francji oraz na brzegach morskich w Szlezwiku-Holsztynie w Niemczech[4]. Z tego gatunku wyhodowano szereg odmian uprawnych rozpowszechnionych w uprawie na całym świecie[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Opis dotyczy postaci typowej, dziko rosnącej na wybrzeżach Europy. Budowa poszczególnych odmian uprawnych jest wyraźnie odrębna.
- Pokrój
- Roślina dwuletnia i bylina o drewniejącej łodydze.
- Liście
- Nieliczne. Blaszka liściowa niebieskozielona, pokryta woskiem, odwrotnie jajowata, najszersza u szczytu, głęboko sieczna lub podzielona przy nasadzie. Na brzegu falista. Osadzona jest na masywnym ogonku liściowym.
- Kwiaty
- Promieniste, czterokrotne, zebrane w gronach. Żółtawe działki kielicha są 4, wyrastają w dwóch okółkach po dwie. Jasnożółte płatki korony są także cztery. Pręcików jest 6 czterosilnych; 4 wewnętrzne dłuższe od 2 zewnętrznych. Słupek jest górny zbudowany z dwóch owocolistków. Zalążnia dwukomorowa z fałszywą przegrodą.
- Owoce
- Łuszczyny długości od 5 do 10 cm, zakończone pozbawionym nasion dzióbkiem[5].
Odmiany
[edytuj | edytuj kod]Podział i rangi taksonomiczne według Germplasm Resources Information Network[4]:
- Brassica oleracea L. var. alboglabra (L. H. Bailey) Musil
- Brassica oleracea L. var. botrytis L. – kalafior
- Brassica oleracea L. var. capitata L. – kapusta warzywna głowiasta
- Brassica oleracea L. var. costata DC.
- Brassica oleracea L. var. gemmifera (DC.) Zenker – kapusta warzywna brukselska
- Brassica oleracea L. var. gongylodes L. – kalarepa
- Brassica oleracea L. var. italica Plenck – brokuł
- Brassica oleracea L. var. medullosa Thell. – kapusta warzywna pastewna
- Brassica oleracea L. var. oleracea – kapusta warzywna typowa
- Brassica oleracea L. var. palmifolia DC.
- Brassica oleracea L. var. ramosa DC.
- Brassica oleracea L. var. sabauda L. – kapusta warzywna włoska
- Brassica oleracea L. var. sabellica L. – jarmuż
- Brassica oleracea L. var. viridis L. – „kapusta galicyjska”
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Większość odmian jest uprawiana jako warzywo. Odmiany te znane są z uprawy już od czasów starożytnych. Liczne zalety kapusty wychwalał Kato Starszy w De agri cultura, najstarszym zachowanym dziele literatury łacińskiej[6]. Obecnie uprawiana na całym świecie w strefach klimatu umiarkowanego i podzwrotnikowego.
- Niektóre odmiany są uprawiane jako rośliny pastewne.
- Niektóre odmiany są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
- ↑ Brassica oleracea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Taxon: Brassica oleracea. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-10-27].
- ↑ a b J.G. Vaughan, C.A. Geissler: Rośliny jadalne. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001, s. 166. ISBN 83-7255-326-2.
- ↑ Patrick Faas, Around the Roman table, Palgrave Macmillan, New York 2003, s. 232.
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 39213
- EoL: 583899
- EUNIS: 164208
- Flora of China: 200009266
- Flora of North America: 200009266
- FloraWeb: 876
- GBIF: 3042845
- identyfikator iNaturalist: 54516
- IPNI: 279435-1
- ITIS: 23062
- NCBI: 3712
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2682457
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:279435-1
- Tela Botanica: 10323
- identyfikator Tropicos: 4100070
- USDA PLANTS: BROL
- CoL: N82N