Karabin maszynowy Maxim wz. 1910

Maxim wz. 1910

Państwo	Imperium Rosyjskie ZSRR
Producent	Tulskij Orużiejnyj Zawod, Tuła
Rodzaj	ciężki karabin maszynowy
Historia
Prototypy	1910
Produkcja	1912–1939 1941–1945
Dane techniczne
Kaliber	7,62 mm
Nabój	7,62 × 54 mm R
Taśma nabojowa	250 szt.
Wymiary
Długość	1067 mm
Długość lufy	721 mm
Masa
broni	64,5 kg (na podstawie, bez wody)
karabinu właściwego	20,3 kg (bez wody)
podstawy	41 kg
lufy	2 kg
Inne
Prędkość pocz. pocisku	600 m/s
Szybkostrzelność teoretyczna	600 strz./min
Zasięg skuteczny	1200 m

Maxim wz. 1910 (ros. 7,62 станковый пулемет системы Максима образца 1910 года) – rosyjski/radziecki ciężki karabin maszynowy. Jedna z wielu wersji karabinu maszynowego Hirama Maxima.

Historia konstrukcji

Pierwsze ciężkie karabiny maszynowe dla Armii Imperium Rosyjskiego zakupiono w 1897 roku w zakładach Maxima w Anglii. Zakupione ckmy po raz pierwszy zostały użyte w czasie wojny z Japonią w 1904 roku. Był to pierwszy konflikt, w którym obie strony dysponowały karabinami maszynowymi (Japończycy używali ckmów Hotchkiss). Oceny skuteczności nowej broni były tak entuzjastyczne, że postanowiono zakupić licencję ckmu Maxima.

Produkowany w Tule ckm oznaczono jako wz.1905. Po paru latach został on zmodyfikowany. Modyfikacje miały na celu uproszczenie produkcji. Najbardziej widoczna była nowa chłodnica wykonana z tłoczonej falistej blachy (wz. 1905 miał chłodnicę gładką, mosiężną). Broń wyposażono także w odrzutnik, który poprawił niezawodność ckmu. Tak zmodyfikowany ckm został oznaczony jako Maxim wz. 1910 (w rzeczywistości był produkowany od 1912 roku).

W trakcie I wojny światowej armia rosyjska używała zarówno ckmów wz. 1905, jak i wz. 1910. Oba ckmy były także powszechnie używane w czasie rewolucji październikowej i późniejszej wojny domowej.

W Związku Radzieckim Maxim wz. 1910 był produkowany nadal bez większych zmian konstrukcyjnych. Jedynymi widocznymi zmianami było wprowadzenie w latach dwudziestych nowej, uproszczonej podstawy konstrukcji Sokołowa i przeskalowanie na początku lat trzydziestych celowników związane z wprowadzeniem nowej wersji naboju 7,62 × 54R mm z pociskiem ciężkim, mającym lepsze parametry balistyczne przy strzelaniu na duże odległości (ta odmiana jest czasem oznaczana jako Maxim wz. 1910/30). Jednak już w latach dwudziestych zdawano sobie sprawę, że ckm Maxim wz. 1910 jest przestarzały.

Szczególnie kłopotliwa była jego produkcja. Nie dość, że niemal wszystkie części były frezowane, to jeszcze nie były w pełni zamienne (każdy ckm był po złożeniu testowany, a następnie części były ręcznie pasowane przez rusznikarza).

Dlatego w 1928 roku ogłoszono konkurs na nowy ckm. Wygrał go Wasilij Diegtiariow i jego ckm przyjęty do uzbrojenia w 1939 roku jako DS-39 (przez całe lata trzydzieste trwało udoskonalanie konstrukcji). Po uruchomieniu produkcji DS-39 produkcję Maxima wz. 1910 wstrzymano. Jednak próbna eksploatacja ckmu Diegtiariowa w jednostkach wykazała, że jest on nadal bardzo zawodny. Dlatego po ataku niemieckim na ZSRR, w czerwcu 1941 roku, produkcję Maxima wz. 1910 wznowiono. Zaprzestano jej dopiero po rozpoczęciu masowej produkcji ckmu SG-43.

2-ga kompania km 85 pp w Leplu, na pierwszym planie widoczne dwa karabiny maszynowe Maxim

Ckm Maxim wz. 1910 znajdował się także na uzbrojeniu Wojska Polskiego. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 ckm-y wz. 1910 były jednym z podstawowych typów broni maszynowej używanej przez polską armię. Po przyjęciu w 1922 roku jako standardowej amunicji karabinowej naboju 7,92 × 57 mm Mauser podjęto w Polsce próby przystosowania ckm-u wz. 1910 do strzelania tym nabojem. Efektem tych prac był ckm Maxim wz. 1910/28 zasilany amunicją 7,92 mm. Do modernizacji wykorzystywano części ckm-ów MG08. Maxim wz. 10 był także podstawowym typem ciężkiej broni maszynowej jednostek polskich utworzonych w ZSRR po 1943 r. i Wojska Polskiego po II wojnie światowej aż do 1953 roku, kiedy zaczęto je zastępować przez SG wz.43 (w 1950 roku było ich w wojsku 2503).

Karabin Maxima jest lub był stosowany przez żołnierzy armii Ukraińskiej podczas walk po inwazji Rosyjskiej

Konstrukcje pochodne

• MT (Maxim-Tokariew) wz. 1925 – Lekki karabin maszynowy z lufą chłodzoną powietrzem. Produkowany w latach 1926–1927 w liczbie 2450 egzemplarzy. Wycofany po wprowadzeniu do produkcji ręcznego karabinu maszynowego DP.

• PW-1 (Maxim-Nadaszkiewicz) wz. 1928 – Lotniczy karabin maszynowy. Używany jako karabin maszynowy pilota (np. w samolotach myśliwskich I-15bis). Produkowany w latach 1926–1940 w liczbie 17 800 egzemplarzy.

Opis konstrukcji

Maxim wz. 1910

Ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1910 był zespołową bronią samoczynną. Zasada jego działania oparta była na krótkim odrzucie lufy. Ryglowanie układem kolankowo-dźwigniowym. Mechanizm spustowy umożliwiał tylko ogień ciągły. Zasilanie taśmowe (taśma ciągła, parciana). Przeładowanie obrotową rączką zamkową. Maxim wz. 1910 posiadał lufę niewymienną, chłodzoną wodą, zakończoną odrzutnikiem. Przyrządy celownicze składały się z muszki stałej i nastawnego celownika ramkowego. Wyposażony był w podstawę kołową konstrukcji Sokołowa z tarczą ochronną.

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa 1994: Wydawnictwo „WIS”, s. 138. ISBN 83-86028-01-7.
• Walter Schultz: 1000 ręcznej broni palnej. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2011, s. 231. ISBN 978-83-7708-745-9.