Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze
51°56′20″N 15°30′25″E/51,938889 15,506944 nr rej. 28 z dnia 31.01.1952
| |||||||||||||
| konkatedra, kościół parafialny | |||||||||||||
.jpg) Konkatedra w Zielonej Górze po remoncie w 2006 | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||
| Relikwie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie Zielonej Góry  | |||||||||||||
| 51°56′20″N 15°30′25″E/51,938889 15,506944
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Konkatedra pw. św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze – kościół ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego poświęcony św. Jadwidze (skądinąd babce fundatora), budowany od 1272, ukończony w 1294 przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni. Kościół ten jest najstarszym zachowanym zabytkiem Zielonej Góry.
.jpg)
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zmienne losy
[edytuj | edytuj kod]Książęta głogowsko-żagańscy patronowali głównemu kościołowi parafialnemu Zielonej Góry aż do roku 1427, kiedy książę Henryk IX przekazał farę żagańskiemu konwentowi augustiańskiemu. Kiedy ostatni z augustiańskich proboszczów Zielonej Góry, Paweł Lenberg, przeszedł na luteranizm, kościół przejęli w 1544 protestanci. Zmienne losy wojny trzydziestoletniej w I poł. XVII w. skutkowały w Zielonej Górze zmiennymi losami tak kościoła św. Jadwigi, jak i sporami wokół prawa korzystania z cmentarza przy ewangelickim kościele św. Trójcy. Trzy lata po zawarciu pokoju westfalskiego, w 1651, ostatni pastor ewangelicki opuścił Zieloną Górę i oba kościoły przeszły w posiadanie katolików.
Katastrofy
[edytuj | edytuj kod]Po pożarze, który strawił kościół w 1419, powstała ceglana konstrukcja widocznej do dziś halowej bryły kościoła. Zachowane do dziś elementy gotyckie widoczne są w elewacji, w przyporach, w południowym portalu i niektórych oknach z ich ostrołukowym kształtem, a także wewnątrz, gdzie widoczne są gotyckie arkady międzynawowe, łuk tęczowy i portale.
Kościół palił się jeszcze kilkakrotnie, m.in. w wielkim pożarze miasta w 1582 (spłonął wówczas także kościół św. Jana) runęło sklepienie, a także w 1627 i 1651. Po tym ostatnim, bardzo dotkliwym, kościół odbudowywano ćwierć wieku. W tym czasie m.in. mniejsze, półkoliste okna kościoła zastąpiły dotychczasowe gotyckie, podwyższono mury, a dotychczasowy wspólny dach dwuspadowy nakrywający całą świątynię zastąpiono łączonym, oddzielnym dla nawy głównej i dla naw bocznych[2].
W 1776 roku zawaliła się pękająca od dawna wieża kościoła, razem z nią runęły fragmenty ścian prezbiterium oraz nawy północnej, a także przęsła sklepień. Po tej katastrofie odbudowa trwała do 1780, dach budowli zyskał widoczny dziś kształt – niski i rozczłonkowany – zakłócający proporcje budowli. Klasycystyczna, czterokondygnacyjna, zwieńczona tarasem i kopułą wieża z 1832 roku dopełnia współczesnego obrazu kościoła.
XX wiek
[edytuj | edytuj kod]W dniach 3–5 maja 1952 przebywał w Zielonej Górze prymas Polski abp Stefan Wyszyński i udzielił w kościele św. Jadwigi sakramentu bierzmowania[3].
W 1992 bullą Totus Tuus Poloniae populus papież Jan Paweł II, w ramach reorganizacji administracji Kościoła w Polsce, powołał do istnienia diecezję zielonogórsko-gorzowską przenosząc jej stolicę z Gorzowa Wielkopolskiego do Zielonej Góry, a dotychczasowy kościół parafialny św. Jadwigi z dniem 7 czerwca 1992 podniósł do godności konkatedry diecezji zielonogórsko-gorzowskiej[4].
12 września 1993 odbył się ingres do konkatedry biskupa Adama Dyczkowskiego, był to pierwszy ingres w historii zielonogórskiej konkatedry.
W 1993 przy konkatedrze została powołana Zielonogórska Kapituła Kolegiacka pw. św. Jadwigi[5][6].
XXI wiek
[edytuj | edytuj kod]W 2012 z okazji rozpoczęcia Roku Wiary i odpustu św. Jadwigi Śląskiej biskup Stefan Regmunt poświęcił drzwi spiżowe będące głównym wejściem do konkatedry zielonogórskiej[7].
W 2014 poświęcono odnowioną Kaplicę Ogrójcową, w której odsłonięto na ścianach zachowane fragmenty fresków przedstawiające sceny z Ogrójca. Kaplica ta w latach 1968–2008 była miejscem modlitwy miejscowej wspólnoty greckokatolickiej[8].
16 października 2017 z okazji 750-lecia kanonizacji św. Jadwigi Śląskiej biskup Tadeusz Lityński poświęcił pomnik św. Jadwigi postawiony przy konkatedrze.
13 sierpnia 2022 w konkatedrze odbyły się święcenia biskupie ks. kan. Adriana Puta, proboszcza parafii konkatedralnej, była to pierwsza sakra biskupia w historii Zielonej Góry[9].
Wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]W wyposażeniu kościoła św. Jadwigi zachował się barokowy chór z malowanymi przedstawieniami świętych z XVII w. i renesansowa kuta krata przy wejściu do Kaplicy Oliwnej. Na zewnątrz i we wnętrzu zachowały się zabytkowe barokowe i renesansowe płyty nagrobne. Głównym ołtarzem jest tryptyk przedstawiający tajemnice różańca, konsekrowany w 1978[10]. Przy południowej stronie konkatedry stoi figura św. Jana Nepomucena będąca najstarszym pomnikiem w mieście.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Parafia św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze
- Diecezja zielonogórsko-gorzowska
- św. Jadwiga Śląska
- Zielona Góra
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej [online], Polskie Wirtualne Centrum Organowe [dostęp 2020-03-21].
- ↑ Zdzisław Janek, Zielona Góra 2001–2002 plan miasta ISBN 83-7000-725-2.
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Ks. Kazimierz Michalski (1898–1975) – życie i działalność w Zielonej Górze [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2021-06-08] (pol.).
- ↑ Kalendarium. [dostęp 2018-09-16]. (pol.).
- ↑ Grzegorz Wejman: Kościół na Pomorzu Zachodnim i Środkowym Nadodrzu przed bullą papieża Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus. W: Drogi do stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. Wojciech Kucharski (red.). Wrocław: Ośrodek Pamięc i Przyszłość, s. 182. [dostęp 2021-12-23]. (pol.).
- ↑ ks. Marcin Siewruk: Msza Krzyżma. [dostęp 2018-09-21]. (pol.).
- ↑ Krzysztof Król: Otwarto nowe drzwi konkatedry. zgg.gosc.pl. [dostęp 2012-10-16].
- ↑ Święci potrzebni, żebyśmy zrozumieli. zgg.gosc.pl. [dostęp 2014-10-16].
- ↑ Święcenia biskupie po raz pierwszy w Zielonej Górze [online], Radio Zachód, 8 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-18] (pol.).
- ↑ Robert Kufel, Krzysztof Garbacz, Kościoły dekanatów zielonogórskich, Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2012, ISBN 978-83-919914-8-0.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- dr Katarzyna Adamek-Pujszo, Paulina Celecka, Michał Błażejewski: Badania konserwatorskie wnętrza kaplicy ogrójcowej w kościele konkatedralnym pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze, w: „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”, tom 9 (2012), Zielona Góra 2012.
- dr Barbara Bielinis-Kopeć, Prace konserwatorskie i budowlane elewacji kościoła konkatedralnego pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze, w: „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”, tom 3 (2005/2006), Zielona Góra 2006.
- dr Tadeusz Dzwonkowski, Parafia pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze – zarys dziejów, Zielona Góra 1994.