Przejdź do zawartości

Konstantin Ciołkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konstantin Ciołkowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 września 1857
Iżewskoje, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

19 września 1935
Kaługa, ZSRR

Zawód, zajęcie

nauczyciel matematyki

podpis
Odznaczenia
Order Czerwonego Sztandaru Pracy
Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Konstantin Eduardowicz Ciołkowski herbu Jastrzębiec (Konstanty Ciołkowski, ros. Константин Эдуардович Циолковский; ur. 5 września?/17 września 1857 w Iżewskoje, blisko miejscowości Spassk-Riazanskij w obwodzie riazańskim, zm. 19 września 1935 w Kałudze[1]) – rosyjski uczony polskiego pochodzenia, jeden z pionierów kosmonautyki, twórca modelu teorii ruchu i budowy rakiety kosmicznej, przedstawiciel naukowego nurtu kosmizmu rosyjskiego[2][3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem polskiego urzędnika[4] Edwarda Ciołkowskiego wywodzącego się ze szlacheckiej rodziny herbu Jastrzębiec i wykształconej Rosjanki tatarskiego pochodzenia – Marii Jumaszewej. Z zawodu był nauczycielem matematyki i fizyki. Sam wspominał, że złączył w sobie krew rosyjską, polską, tatarską i jeszcze, zdaje się, ukraińską[4].

Dorobek naukowy

[edytuj | edytuj kod]

Idee techniczne wysunięte przez Ciołkowskiego stanowią podstawę działania wszystkich, historycznych i współczesnych, silników rakietowych, rakiet i statków kosmicznych.

  • Opracował projekt metalowego sterowca (1887).
  • W 1894 roku wykonał projekt samolotu jednopłatu o konstrukcji praktycznie stosowanej 15 lat później.
  • W 1897 roku zbudował pierwszy w Rosji tunel aerodynamiczny (którego szefem mianował Polaka – Feliksa Rewieńskiego) i opracował technikę pomiarów aerodynamicznych.
  • W 1900 roku przeprowadził badania oporu aerodynamicznego różnych ciał.
  • W 1903 roku ogłosił w artykule „Issledowanije mirowych prostranstw rieaktiwnymi priborami”[5] teorię lotu rakiety z uwzględnieniem zmiany masy (pierwsza poważna praca z dziedziny astronautyki). Opracowanie powstało zanim jeszcze bracia Wright wykonali pierwszy w świecie lot samolotem.
  • Podał wzór opisujący zależność między prędkością rakiety a jej masą i prędkością gazów wylotowych.
  • W 1929 roku Ciołkowski opracował teorię ruchu rakiet wielostopniowych w ziemskim polu grawitacyjnym. Zaproponował zastosowanie w rakietach stabilizatorów żyroskopowych, chłodzenie komory spalania silnika rakietowego składnikami paliwa[1]. Po raz pierwszy w dziejach podał podstawy teorii silnika rakietowego na paliwo ciekłe.

Zaprojektował wiele rakietowych mieszanek paliwowych.

Jedną z ważniejszych inspiracji dla Ciołkowskiego były idee filozofa Nikołaja Fiodorowa[6]. Zainspirowany Fiodorowem, Ciołkowski wierzył, że kolonizacja kosmosu doprowadzi do perfekcji gatunku ludzkiego, nieśmiertelności i beztroskiej egzystencji.

Od 1920 roku był na emeryturze; w znacznym stopniu stracił słuch.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Nazwiskiem Ciołkowskiego został nazwany jeden z większych kraterów księżycowych, Ciołkowski o średnicy 185 km oraz planetoida (1590) Tsiolkovskaja i ulica na warszawskim Bemowie[7], w Łodzi (w dzielnicy Górna), w Legnicy (na osiedlu Mikołaja Kopernika II)[8], w Gdańsku (w dzielnicy Zaspa), w Gliwicach (w dzielnicy Łabędy), w Zabrzu na osiedlu Mikołaja Kopernika, w Rudzie Śląskiej w dzielnicy Godula, w mieście Czeladź w województwie śląskim oraz przebiegająca przez kilka osiedli najdłuższa ulica w Białymstoku[9], stanowiąca południową część zewnętrznej obwodnicy tego miasta[10].

Na cześć Konstantina Ciołkowskiego w 2015 roku miastu Uglegorsk w obwodzie amurskim w Rosji nadano nazwę Ciołkowski.

Numizmatyka

[edytuj | edytuj kod]

Ciołkowski został upamiętniony na jednorublowej monecie okolicznościowej wydanej w Związku Radzieckim w 1987 r. z okazji 130. rocznicy urodzin uczonego[11]. W 2007 r. z okazji 150-lecia urodzin Ciołkowskiego Centralny Bank Federacji Rosyjskiej wyemitował srebrną, dwurublową monetę kolekcjonerską z jego wizerunkiem[12]. W tym samym roku również Korea Północna wydała poświęconą mu bitą ze srebra kolekcjonerską monetę o nominale 500 wonów[13]. 160. rocznicę urodzin Ciołkowskiego upamiętnia z kolei okolicznościowy jeden rubel naddniestrzański z 2017 roku[14]. W 2021 r. Federacja Rosyjska po raz kolejny upamiętniła badacza srebrną monetą kolekcjonerską o nominale 3 rubli[15].

Ciołkowski w kulturze i sztuce

[edytuj | edytuj kod]
  • Ferdynand Jarocha wykonał w 1973 roku rzeźbę – popiersie Konstantego Ciołkowskiego, które przekazał do Muzeum Kosmonautyki im. Ciołkowskiego w Kałudze.
  • Star Trek: Następne pokolenie (sezon 1, odcinek 2 pt. „Naga teraźniejszość”) – imieniem naukowca nazwano statek badawczy SS Ciołkowski zajmujący się monitorowaniem zapadającej gwiazdy[16].
  • Powieść Władysława Kulickiego „Triumf marzyciela”[17].
  • Mosaik (nr 45, sierpień 1960 pt. "Ziolkowski weist den Weg") - w tym odcinku wschodnioniemieckiej serii komiksowej zostaje przedstawiona sylwetka naukowca - bohaterowie komiksu (Dig i Dag) zapoznają się z kilkoma epizodami z życia i pracy uczonego.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Ciołkowski Konstantin E., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-11-28].
  2. ↑ Teresa Obolevitch. Między nauką a metafizyką: filozofia rosyjskiego kosmizmu. „Semina Scientiarum”. 6, s. 45, 2007. ISSN 1644-3365. 
  3. ↑ Leszek Sykulski: Rosja i postczłowiek. Rosyjski transhumanizm i idea nieśmiertelności. Geopolityka.net, 2013-06-10. [dostęp 2019-07-20].
  4. ↑ a b Konstantin Nikiforow, Konstanty Ciołkowski: Per aspera ad astra [online], Gazeta Uniwersytecka UŚ [dostęp 2019-06-06].
  5. ↑ Konstanty Ciołkowski, Issledowanije mirowych prostranstw rieaktiwnymi priborami, 1914
  6. ↑ Karol Jałochowski. 2 ojców Apollo + 1. „Polityka”. 29 (3219), s. 70-71, 2019. ISSN 0032-3500. 
  7. ↑ Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 3.
  8. ↑ Ciołkowskiego Konstantego Legnica, Ulica, 59-220 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2019-02-21] (pol.).
  9. ↑ Które ulice są najdłuższe w Białymstoku? Sprawdźcie! [ZESTAWIENIE] - bialystok.eskainfo.pl, „ESKA Info” [dostęp 2017-12-01].
  10. ↑ Trasa Niepodległości. Miasto Białystok 2017-03-22. [dostęp 2017-12-01].
  11. ↑ ZSRR 1 rubel, 1987 – 130. rocznica urodzin Konstantego Ciołkowskiego. ucoin.net. [dostęp 2024-05-20]. (pol.).
  12. ↑ Rosja 2 ruble, 2007 – 150. rocznica urodzin Konstantego Ciołkowskiego. ucoin.net. [dostęp 2024-05-20]. (pol.).
  13. ↑ Korea Północna 500 wonów, 2007 – 150. rocznica urodzin Konstantego Ciołkowskiego. ucoin.net. [dostęp 2024-05-20]. (pol.).
  14. ↑ Naddniestrze 1 rubel, 2017 – 160. rocznica urodzin Konstantego Ciołkowskiego. ucoin.net. [dostęp 2024-05-20]. (pol.).
  15. ↑ Rosja 3 ruble, 2021 – Konstanty Ciołkowski. ucoin.net. [dostęp 2024-05-20]. (pol.).
  16. ↑ TNG 1x03 The Naked Now – Naga inspiracja. Trek.pl, 2017-04-14. [dostęp 2020-10-22].
  17. ↑ Triumf marzyciela | Władysław Kulicki [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2022-02-16] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konstantin_Ciołkowski&oldid=73819042”