Kryzys przysięgowy

Kryzys przysięgowy – kryzys związany z odmową złożenia przysięgi na wierność Królestwu Polskiemu i dotrzymanie braterstwa broni wojskom Niemiec i Austro-Węgier do końca I wojny światowej przez żołnierzy Legionów Polskich (głównie I i III Brygady), który miał miejsce 9 i 11 lipca 1917.

Historia

Po wydaniu w roku 1916 aktu 5 listopada niemiecki generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler rozpoczął wiosną 1917 organizowanie Polskiej Siły Zbrojnej (niem. Polnische Wehrmacht) i postanowił w jej skład włączyć Legiony Polskie. Spowodowało to konieczność złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec Wilhelmowi II (wcześniejsza przysięga składana była na wierność monarsze austro-węgierskiemu^[1]). Rota przysięgi głosiła m.in., że

ojczyźnie mojej, polskiemu królestwu i memu przyszłemu królowi na lądzie, wodzie i na każdym miejscu wiernie i uczciwie służyć będę, że w wojnie obecnej dotrzymam wiernie braterstwa broni wojskom Niemiec i Austro-Węgier oraz państw z nimi sprzymierzonych^[2].

Józef Piłsudski, polityk mający największe wpływy w Legionach, zalecił legionistom, by nie składali przysięgi. Większość żołnierzy I i III Brygady demonstracyjnie uchyliła się od niej 9 lipca 1917. Przysięgę złożyła tylko część żołnierzy II Brygady, od samego początku słabo związanych z Józefem Piłsudskim (jej dowódcą był generał Józef Haller). Żołnierze ci zasilili „Polnische Wehrmacht”, nazwany tymczasem Polskim Korpusem Posiłkowym – pod niemieckim dowództwem i rekrutowanym z poboru.

Legioniści, którzy odmówili złożenia przysięgi, zostali internowani w dwóch obozach: żołnierze w obozie w Szczypiornie, zaś oficerowie w Beniaminowie. W nocy z 21 na 22 lipca 1917 Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali aresztowani. Po krótkim przetrzymywaniu w kilku więzieniach Piłsudskiego przewieziono do Magdeburga, gdzie przebywał w ścisłej izolacji w twierdzy wojskowej. Dopiero w sierpniu 1918 umieszczono wraz z nim Sosnkowskiego^[3].

W proteście wobec internowania polskich żołnierzy, sprawująca władzę na terenie Królestwa Polskiego Tymczasowa Rada Stanu dokonała samorozwiązania, a jej kompetencje przejęła Rada Regencyjna^[4].

Zobacz też kategorię: Legioniści internowani po kryzysie przysięgowym.

Przypisy

↑ Wacław Lipiński: Walka zbrojna..., s. 62. Mieczysław Wrzosek: Polski czyn zbrojny..., s. 102.
↑ Stanisław Głąbiński: Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939, s. 289.
↑ Andrzej Garlicki: Józef Piłsudski 1867-1935, s. 197.
↑ Winnicki Z. J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917 – 1918), Wrocław 2017, s. 29.

Bibliografia

Andrzej Garlicki: Józef Piłsudski 1867-1935, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1989, wyd. II, ISBN 83-07-01715-7.
Wacław Lipiński: Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1990, ISBN 83-85218-00-9.
Mieczysław Wrzosek: Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914-1918, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1990, ISBN 83-214-0724-2.

Linki zewnętrzne

Dokumentacja kryzysu przysięgowego w serwisie Polona.pl

[1] Wacław Lipiński: Walka zbrojna..., s. 62. Mieczysław Wrzosek: Polski czyn zbrojny..., s. 102.

[2] Stanisław Głąbiński: Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939, s. 289.

[3] Andrzej Garlicki: Józef Piłsudski 1867-1935, s. 197.

[4] Winnicki Z. J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917 – 1918), Wrocław 2017, s. 29.

[1]

[2]

[3]

[4]