Macedoński Kościół Prawosławny

Macedoński Kościół Prawosławny – Arcybiskupstwo Ochrydzkie
Македонска православна црква – Охридска архиепископија
	Klasyfikacja systematyczna wyznania
	Chrześcijaństwo; └ Prawosławie
Obrządek	bizantyjski
Siedziba	Skopje; Ochryda
Zwierzchnik; • tytuł zwierzchnika	Stefan (Wojanowski); Arcybiskup ochrydzki, metropolita Macedonii
Zasięg geograficzny	Macedonia Północna; diaspora macedońska
Historia
Utworzono;	ogłoszenie nieuznanej autokefalii – 1967; powrót pod zwierzchnictwo Serbskiego Kościoła Prawosławnego – 16 maja 2022; uznanie autokefalii – 5 czerwca 2022;
Dane statystyczne
Eparchie	12
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Macedoński Kościół Prawosławny – Arcybiskupstwo Ochrydzkie – kanoniczny autokefaliczny Kościół prawosławny, obejmujący swoją jurysdykcją terytorium Macedonii Północnej.

Funkcjonował od 1958 jako autonomiczny Kościół w jurysdykcji Serbskiego Kościoła Prawosławnego. W 1967 r. ogłosił jednostronnie autokefalię, przez co był od tego momentu uważany przez wszystkie kanoniczne Kościoły prawosławne za niekanoniczny.

9 maja 2022 r. Patriarchat Konstantynopolitański uznał Macedoński Kościół Prawosławny za kanoniczny, autonomiczny Kościół lokalny^[1]. W tym samym miesiącu Serbski Kościół Prawosławny wznowił kontakty i łączność eucharystyczną z Cerkwią macedońską, ponownie uznając ją za kanoniczną Cerkiew autonomiczną^[2]. 5 czerwca 2022 r. Serbski Kościół Prawosławny udzielił Cerkwi macedońskiej autokefalii^[3].

Historia

Powstanie Kościoła było związane z działaniami władz Jugosławii po 1945, popierającymi dążenia części prawosławnego duchowieństwa i wiernych narodowości macedońskiej do powołania autokefalicznego Kościoła, niezależnego od patriarchatu Serbii, nawiązującego do wczesnośredniowiecznych tradycji metropolii Ochrydy. W 1958 Kościelny i Narodowy Sobór, w którym wzięło udział 220 delegatów zarówno kleru, jak i świeckich, ogłosił odnowienie tejże metropolii w postaci autonomicznego Macedońskiego Kościoła Prawosławnego. Ten sam sobór powołał do życia trzy nowe eparchie oraz wybrał ich zwierzchników (łącznie nowa struktura miała dzielić się na 4 eparchie). W końcowej uchwale sobór zapewniał o pozostaniu w łączności z Serbskim Kościołem Prawosławnym i uznaniu zwierzchnictwa patriarchy serbskiego. W czerwcu roku następnego, mimo zastrzeżeń co do kanoniczności soboru (obecność tylko 1 biskupa w momencie jego otwarcia), Serbski Kościół Prawosławny zadeklarował aprobatę wobec jego postanowień. Ponadto biskupi serbscy zgodzili się na wyświęcenie kolejnych 3 biskupów.

Już jesienią 1966 zwierzchnik Macedońskiego Kościoła Prawosławnego arcybiskup Dosyteusz II wystąpił do patriarchy Serbii o nadanie Kościołowi Macedońskiemu autokefalii, która to prośba została odrzucona w maju następnego roku. Wobec odmowy patriarchy Serbii Kościół Macedoński postanowił ogłosić niezależność jednostronnie, mając cały czas wsparcie władz państwowych. W czasie synodu w dniach 17-19 lipca 1967 w Ochrydzie Święty Synod Kościoła ogłosił autonomiczny Kościół Macedonii Kościołem autokefalicznym z metropolitą Ochrydy i całej Macedonii jako zwierzchnikiem. Decyzje Synodu Serbski Kościół Prawosławny uznał za nieważne. We wrześniu 1967 ogłosił Macedoński Kościół Prawosławny za niekanoniczną strukturę, wykluczając z Kościoła wszystkich jej hierarchów, nie rozciągając jednak tej decyzji na wiernych. Po uzyskaniu niepodległości przez Macedonię władze państwowe w dalszym ciągu popierają autokefalię Kościoła. Nie została ona jednak uznana przez żaden kanoniczny Kościół prawosławny. Było to rezultatem wpływów znacznie większego i silniejszego Serbskiego Kościoła Prawosławnego^[1].

Po 1992 zostały podjęte rozmowy pomiędzy Macedońskim Kościołem Prawosławnym a Serbskim Kościołem Prawosławnym w sprawie ewentualnego zjednoczenia, do którego ostatecznie nie doszło. Przyjęcia Kościoła Macedońskiego pod swoją jurysdykcję odmówił również patriarcha Konstantynopola. Kanoniczne Kościoły uważają za legalną strukturę prawosławną działającą w Macedonii działające od 2002 Prawosławne arcybiskupstwo Ochrydzkie. Obecnie liczbę wiernych Kościoła szacuje się na ok. 1 200 000 osób. Poza Macedonią Kościół posiada parafie w Australii i Stanach Zjednoczonych.

W 2006 odznaczony Orderem Republiki Macedonii^[4].

13 grudnia 2009 przedstawiciele Kościoła zadeklarowali, że zgodziliby się na powrót w jurysdykcję patriarchy Serbii jako Kościół autonomiczny, co oznaczałoby przywrócenie kanoniczności Kościoła przy rezygnacji z jego autokefalii^[5].

W związku ze zwolnieniem z więzienia arcybiskupa Jana (Wraniszkowskiego) (zwierzchnika Prawosławnego arcybiskupstwa Ochrydzkiego), na posiedzeniu Świętego Soboru Biskupów Serbskiego Kościoła Prawosławnego (maj 2015) postanowiono przywrócić dialog z Macedońskim Kościołem Prawosławnym, mający na celu zjednoczenie obu struktur^[6].

W 2022 r. Patriarchat Konstantynopolitański ogłosił uznanie Macedońskiego Kościoła Prawosławnego za kanoniczną strukturę autonomiczną^[1]. W tym samym miesiącu Serbski Kościół Prawosławny wznowił kontakty i łączność eucharystyczną z Cerkwią macedońską, ponownie uznając ją za kanoniczną Cerkiew autonomiczną^[2]. Natomiast 5 czerwca 2022 r. Serbski Kościół Prawosławny ogłosił uznanie Cerkwi macedońskiej za autokefaliczną^[3].

Podział administracyjny i hierarchia

Macedoński Kościół Prawosławny dzieli się na następujące eparchie:

Eparchia skopska, zwierzchnik: arcybiskup Stefan (Welanowski), równocześnie zwierzchnik całego Kościoła
Eparchia prespansko-pelagonijska, zwierzchnik: metropolita Piotr (Karewski)
Eparchia debarsko-kiczewska, zwierzchnik: metropolita Tymoteusz (Jowanowski)
Eparchia strumicka, zwierzchnik: metropolita Naum (Ilijewski)
Eparchia powardarska, zwierzchnik: metropolita Agatangel (Stankowski)
Eparchia bregalnicka, zwierzchnik: metropolita Hilarion (Serafimowski)
Eparchia tetowsko-gostiwarska, zwierzchnik: metropolita Józef
Eparchia kumanowsko-osogowska, zwierzchnik: metropolita Józef
Eparchia amerykańsko-kanadyjska, zwierzchnik: metropolita Metody
Eparchia europejska, zwierzchnik: metropolita Pimen (Ilijewski)
Eparchia australijsko-nowozelandzka, zwierzchnik: vacat^[7]

Bibliografia

R.G. Roberson, Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie, Homini, Bydgoszcz 1998.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Constantinople Ends Schism with North Macedonia Church [online], Balkan Insight, 10 maja 2022 [dostęp 2022-05-10] (ang.).
↑ ^a ^b Саопштење Светог Архијерејског Сабора | Српскa Православнa Црквa [Званични сајт] [online], spc.rs [dostęp 2022-05-16] (serb.).
↑ ^a ^b Патријарх српски Порфирије уручио архиепископу Стефану Томос којим се потврђује аутoкефалност Македонске Православне Цркве - Охридске Архиепископије [online], spc.rs [dostęp 2022-06-08] (serb.).
↑ ДОДЕЛЕНИ ОДЛИКУВАЊА ОД ПРЕТСЕДАТЕЛOT НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, БРАНКО ЦРВЕНКОВСКИ (2004 ‒ 2009) [online], pretsedatel.mk (mac.).
↑ Macedoński Kościół Prawosławny chce zakończyć schizmę.
↑ Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Posiedzenie soboru biskupów Serbskiej Cerkwi Prawosławnej – ważne decyzje [dostęp: 04.06.2015.]
↑ МПЦ денес

[:0-1] Constantinople Ends Schism with North Macedonia Church [online], Balkan Insight, 10 maja 2022 [dostęp 2022-05-10] (ang.).

[:1-2] Саопштење Светог Архијерејског Сабора | Српскa Православнa Црквa [Званични сајт] [online], spc.rs [dostęp 2022-05-16] (serb.).

[:2-3] Патријарх српски Порфирије уручио архиепископу Стефану Томос којим се потврђује аутoкефалност Македонске Православне Цркве - Охридске Архиепископије [online], spc.rs [dostęp 2022-06-08] (serb.).

[4] ДОДЕЛЕНИ ОДЛИКУВАЊА ОД ПРЕТСЕДАТЕЛOT НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, БРАНКО ЦРВЕНКОВСКИ (2004 ‒ 2009) [online], pretsedatel.mk (mac.).

[5] Macedoński Kościół Prawosławny chce zakończyć schizmę.

[6] Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Posiedzenie soboru biskupów Serbskiej Cerkwi Prawosławnej – ważne decyzje [dostęp: 04.06.2015.]

[7] МПЦ денес

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]