Matti Vanhanen

Matti Vanhanen
Pełne imię i nazwisko	Matti Taneli Vanhanen
Data i miejsce urodzenia	4 listopada 1955 ; Jyväskylä
	Premier Finlandii
Okres	od 24 czerwca 2003; do 22 czerwca 2010
Przynależność polityczna	Partia Centrum
Poprzednik	Anneli Jäätteenmäki
Następca	Mari Kiviniemi
	Multimedia w Wikimedia Commons

Matti Taneli Vanhanen (ur. 4 listopada 1955 w Jyväskylä) – fiński polityk i dziennikarz, parlamentarzysta, w 2003 minister obrony, od 2003 do 2010 premier Finlandii oraz przewodniczący Partii Centrum, w latach 2019–2020 i 2022–2023 przewodniczący Eduskunty, w latach 2020–2021 minister finansów, w 2020 również wicepremier.

Życiorys

Syn Tatu Vanhanena, profesora nauk politycznych na Uniwersytecie w Tampere. Ukończył w 1989 studia z zakresu nauk politycznych na Uniwersytecie Helsińskim. Od 1985 pracował jako dziennikarz pisma „Kehäsanomat”, a następnie (w latach 1988–1991) jako jego redaktor naczelny.

Należy do Partii Centrum, na początku lat 80. kierował młodzieżówką partyjną. W latach 1991–2010 sprawował mandat posła do Eduskunty. W kwietniu 2003 objął urząd ministra obrony w gabinecie Anneli Jäätteenmäki, a po jej nagłej rezygnacji w czerwcu tego samego roku został premierem koalicyjnego rządu, współtworzonego przez centrystów, Partię Socjaldemokratyczną i liberalne ugrupowanie mniejszości szwedzkiej. W październiku 2003 Matti Vanhanen zastąpił byłą premier również na stanowisku przewodniczącego Partii Centrum.

W 2006 kandydował w wyborach prezydenckich, zajmując w pierwszej turze 3. miejsce z wynikiem 18,6% głosów^[1]. Przed drugą turą poparł publicznie Sauliego Niinistö z Koalicji Narodowej, który jednak przegrał z ubiegającą się o reelekcję Tarją Halonen ze współtworzących rząd socjaldemokratów.

Kierowani przez Mattiego Vanhanena centryści po wyborach w 2007 utrzymali status głównej siły w Eduskuncie, co pozwoliło mu pozostać na stanowisku premiera. Nowy gabinet poza jego macierzystą formacją i Szwedzką Partią Ludową poparły również Partia Koalicji Narodowej i Liga Zielonych. Przed Bożym Narodzeniem 2009 zapowiedział odejście z obu stanowisk (lidera partii i premiera) w połowie 2010. 12 czerwca 2010 na funkcji przewodniczącego Partii Centrum zastąpiła go minister Mari Kiviniemi^[2], 18 czerwca tego samego roku złożył rezygnację z urzędu premiera^[3]. Cztery dni później Eduskunta powołała na to stanowisko Mari Kiviniemi. W tym samym roku Matti Vanhanen złożył także mandat poselski. Ponownie uzyskał go w wyniku wyborów w 2015. 2 czerwca 2015 został przewodniczącym klubu parlamentarnego Partii Centrum^[4]^[5].

W 2018 ponownie był kandydatem centrystów w wyborach prezydenckich. W pierwszej turze głosowania otrzymał 4,1% głosów, zajmując 5. miejsce wśród 8 kandydatów^[6]. W 2019 kolejny raz został wybrany do Eduskunty^[7].

W czerwcu 2019 został wybrany na nowego przewodniczącego fińskiego parlamentu^[8]. W czerwcu 2020 w rządzie Sanny Marin objął stanowisko ministra finansów w miejsce Katri Kulmuni^[9]. Powierzono mu wówczas także funkcję wicepremiera^[10], którą wykonywał do września tegoż roku. W maju 2021 odszedł ze stanowiska ministra finansów^[11]. W styczniu 2022 ponownie wybrany na przewodniczącego Eduskunty (od lutego tegoż roku)^[12], fińskim parlamentem kierował do końca kadencji w 2023.

Zobacz też

Przypisy

↑ PRESIDENTINVAALI 15.1.2006: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).
↑ Kiviniemi Finlands nya statsminister. dn.se, 12 czerwca 2010. [dostęp 2015-12-27]. (szw.).
↑ Finnish Prime Minister Matti Vanhanen resigns. france24.com, 18 czerwca 2010. [dostęp 2015-12-27]. (ang.).
↑ Martta Nieminen: Matti Vanhanen valittiin keskustan eduskuntaryhmän puheenjohtajaksi. hs.fi, 2 czerwca 2015. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).
↑ Annette Blencowe: Matti Vanhasesta keskustan eduskuntaryhmän puheenjohtaja. yle.fi, 2 czerwca 2015. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).
↑ Presidentinvaali 2018, 1. vaali. vaalit.fi. [dostęp 2018-01-28]. (fiń.).
↑ Eduskuntavaaleissa 2019 valitut kansanedustajat. eduskunta.fi, 15 kwietnia 2019. [dostęp 2021-10-09]. (fiń.).
↑ Matti Vanhanen on valittu eduskunnan puhemieheksi. uusisuomi.fi, 7 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-07]. (fiń.).
↑ Katri Kulmuni: Finnish minister quits over media training row. bbc.com, 5 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
↑ Matti Vanhanen will be deputy prime minister. foreigner.fi, 9 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
↑ Saarikko kuvaa olevansa uudenlainen valtiovarainministeri – nosti mediatilaisuudessa esiin asian, johon on „kertakaikkiaan turhautunut”. demokraatti.fi, 27 maja 2021. [dostęp 2021-05-29]. (fiń.).
↑ Parliament elected the Speaker and Deputy Speakers. parliament.fi, 2 stycznia 2022. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).

Bibliografia

Profil na stronie Eduskunty. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).

[1] PRESIDENTINVAALI 15.1.2006: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).

[2] Kiviniemi Finlands nya statsminister. dn.se, 12 czerwca 2010. [dostęp 2015-12-27]. (szw.).

[3] Finnish Prime Minister Matti Vanhanen resigns. france24.com, 18 czerwca 2010. [dostęp 2015-12-27]. (ang.).

[4] Martta Nieminen: Matti Vanhanen valittiin keskustan eduskuntaryhmän puheenjohtajaksi. hs.fi, 2 czerwca 2015. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).

[5] Annette Blencowe: Matti Vanhasesta keskustan eduskuntaryhmän puheenjohtaja. yle.fi, 2 czerwca 2015. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).

[6] Presidentinvaali 2018, 1. vaali. vaalit.fi. [dostęp 2018-01-28]. (fiń.).

[7] Eduskuntavaaleissa 2019 valitut kansanedustajat. eduskunta.fi, 15 kwietnia 2019. [dostęp 2021-10-09]. (fiń.).

[8] Matti Vanhanen on valittu eduskunnan puhemieheksi. uusisuomi.fi, 7 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-07]. (fiń.).

[9] Katri Kulmuni: Finnish minister quits over media training row. bbc.com, 5 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).

[10] Matti Vanhanen will be deputy prime minister. foreigner.fi, 9 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).

[11] Saarikko kuvaa olevansa uudenlainen valtiovarainministeri – nosti mediatilaisuudessa esiin asian, johon on „kertakaikkiaan turhautunut”. demokraatti.fi, 27 maja 2021. [dostęp 2021-05-29]. (fiń.).

[12] Parliament elected the Speaker and Deputy Speakers. parliament.fi, 2 stycznia 2022. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]