National Museum of Computing

The National Museum of Computing

Wejście do muzeum
Państwo	Wielka Brytania
Miejscowość	Bletchley, Milton Keynes
Adres	The National Museum of Computing Block H Bletchley Park MILTON KEYNES MK3 6EB
Data założenia	2007
Dyrektor	Andy Clark, Matt Crotty, Jon Fell, Kevin Murrell, Tim Reynolds, Margaret Sale
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii The National Museum of Computing
Położenie na mapie Anglii The National Museum of Computing
Położenie na mapie Buckinghamshire The National Museum of Computing
51°59′54,6″N 0°44′36,6″W
Strona internetowa

The National Museum of Computing, w skrócie TNMOC – muzeum technik obliczeniowych znajdujące się w Bletchley Park (hrabstwo Buckinghamshire) w Anglii, otwarte w 2007 roku. Muzeum założone zostało w celu gromadzenia i rekonstrukcji systemów informatycznych, w szczególności tych, które opracowane zostały w Wielkiej Brytanii. Posiada największy w Europie zbiór działających historycznych komputerów, jak również najstarszy na świecie oryginalny działający komputer cyfrowy (Harwell Dekatron/WITCH).

Historia

Pomysł założenia muzeum miał być sposobem na uczczenie roli Wielkiej Brytanii w zapoczątkowaniu techniki cyfrowej. Na siedzibę National Museum of Computing wybrano Bletchley Park, gdzie w czasie II wojny światowej kryptolodzy zbudowali pierwsze, mogące uchodzić za nowoczesne, komputery.

National Museum of Computing z siedzibą w Bletchley Park jest niezależną organizacją charytatywną, posiadającą największy w Europie zbiór działających historycznych komputerów, w tym zrekonstruowany Colossus, pierwszy na świecie programowalny elektronicznie komputer. Zarząd Powierniczy Muzeum (Bletchley Park Trust) wynajął na potrzeby swojej kolekcji kilka budynków w Bletchley, w tym tzw. blok H, w którym w czasie II wojny światowej znajdował się Colossus nr 9. Według Andy Clarka, jednego z założycieli Zarządu Powierniczego, nowa placówka nie ma być tylko miejscem przechowywania starych maszyn w szklanych gablotach, ale muzeum technologii komputerowych. Każdy eksponowany egzemplarz powinien być zrekonstruowany tak, aby umożliwić zapoznanie się z jego funkcjonowaniem.

Muzeum zostało nieoficjalne otwarte w dniu 12 lipca 2007, kiedy British Computer Society zorganizowało w Bletchley konferencję, poświęconą historii pierwszych komputerów i zabiegom podejmowanym w celu ich zachowania.

National Museum of Computing, będące odrębną jednostką w ramach Bletchley Park Trust, umożliwia zwiedzającym prześledzenie rozwoju informatyki, począwszy od supertajnych, pionierskich działań w latach 40. XX w. poprzez systemy mainframe z lat 60. i 70., aż do powstania komputerów osobistych w latach 80. Kolejne zrekonstruowane egzemplarze są regularnie prezentowane publiczności, która ma obecnie możliwość zapoznania się ze zrekonstruowanymi i w pełni działającymi komputerami: Colossus, Harwell Dekatron/ WITCH (jeden z mainframe'owych komputerów z serii ICL 2966 z lat 80.), wieloma wczesnymi komputerami stacjonarnymi z lat 80. i 90., oraz z technologią NPL w galerii internetowej.

Choć muzeum planuje pozyskiwać część funduszy na swoją działalność poprzez rekonstrukcje starych komputerów w innych muzeach na całym świecie, to większość środków finansowych będzie musiała pochodzić z innych źródeł.

W 2009 muzyk Pixelh8, tworzący w technice chiptune, skomponował kilka utworów, używając do tego celu starych komputerów, znajdujących się w zbiorach Muzeum. Utwory zostały zaprezentowane 20 i 21 marca 2009 w ramach koncertu Obsolete?.

W czerwcu 2010 TNMOC było gospodarzem pierwszego w historii Wielkiej Brytanii przeglądu zabytkowych komputerów Vintage Computer Festival.

Zbiory

Muzealne zbiory prezentowane są w poszczególnych galeriach.

The Colossus Gallery

Komputer Colossus, którego rekonstrukcji dokonał zespół pod kierownictwem Tony'ego Sale'a

Atrakcją zbiorów jest zrekonstruowany komputer Colossus, zbudowany w 1943 do łamania szyfrów maszyny Lorenza, służącej do wymiany informacji pomiędzy Hitlerem a jego generałami w czasie II wojny światowej.

W 1992 Tony Sale i jego zespół rozpoczęli ambitne zadanie odbudowy Colossusa. Ich praca dobiegła końca w 2007, kiedy to zrekonstruowany komputer został przetestowany w ramach Colossus Challenge Cipher. Z tej okazji Colossus po raz kolejny zdołał złamać kod Lorenza (w ciągu 3,5 godziny), ale został pokonany w tym wyścigu przez Joachima Schuetha, inżyniera-specjalisty od oprogramowania komputerowego, który dzięki napisanemu z tej okazji specjalnemu programowi zdołał złamać szyfrogram Lorenza w ciągu zaledwie 46 sekund.

W 2012 pod kierownictwem jednego z członków Zarządu Powierniczego TNMOC, Tima Reynoldsa, zorganizowano wielką kampanię zbierania funduszy w celu przekształcenia starej sali warsztatowej mieszczącej Colossusa w całkowicie nową galerię, w której będzie on eksponowany.

The Tunny Gallery

Galeria Tunny, wraz z Galerią Colossus ukazuje cały proces łamania zaszyfrowanych wiadomości maszyny Lorenza (nazywanej w Wielkiej Brytanii Tunny) począwszy od sygnału przechwyconego w stacji odbiorczej Knockholt w Kent do ostatecznego odszyfrowania wiadomości na maszynie Tunny w Bletchley Park.

Oryginalna maszyna Tunny, zrekonstruowana na podstawie niemieckiej maszyny szyfrującej Lorenz SZ42, została zaprojektowana w 1942 przez Post Office Research Station. Odszyfrowywała ona zaszyfrowane komunikaty teledrukarek niemieckiego dowództwa w czasie II wojny światowej. Dzięki żmudnej pracy zespół ochotników TNMOC pod kierownictwem Johna Pethera i Johna Whettera, na podstawie fragmentarycznych danych (kilka fotografii, schematy obwodów elektrycznych i wspomnienia kilku operatorów oryginalnego Tunny), odbudował w pełni funkcjonalne urządzenie Tunny.

Tunny Gallery została otwarta w dniu 26 maja 2011 w obecności czterech weteranów wojennych: Jerry'ego Robertsa, kierownika zmiany w Testery (założony w 1942 zespół deszyfrantów i lingwistów), Helen Currie, który obsługiwała Tunny, Johna Crofta, deszyfranta w Testery i Gila Haywarda, inżyniera Post Office, który pomógł zbudować pierwsze maszyny Tunny, a później kierował konserwującym je zespołem w Bletchley Park.

Large Systems

W największej galerii muzeum prezentowane są wczesne duże komputery, m.in.: komputer Harwell Dekatron (WITCH) z początku lat 50., trzy Elliotty z lat 60. i PDP-11 z 1970. Większość ze zgromadzonych komputerów jest w trakcie odnawiania lub już działa.

Komputer Harwell Dekatron (WITCH)

Komputer Harwell Dekatron podczas rekonstrukcji w National Museum of Computing w Bletchley Park (13 stycznia 2010)

W 1949 roku zostały sporządzone plany automatyzacji żmudnych prac, wykonywanych przez zespoły młodych absolwentów przy użyciu kalkulatorów mechanicznych. Priorytetem projektu było uzyskanie prostoty, niezawodności i działania bez nadzoru. Prędkość działania nie była w tym wypadku najistotniejsza.

Komputer Harwell Dekatron powstał w 1951 i służył w Ośrodku Badań nad Energią Atomową w Harwell. Komputer ten nie był zbyt skomplikowany – w pracy wykorzystywał tzw. lampy zliczające, znane jako dekatrony (stąd jego nazwa) – a do przechowywania danych używał papierowej taśmy. Służył do prowadzenia obliczeń i choć był bardzo powolny w działaniu, znany był ze swej niezawodności; używano go do roku 1957.

Potem maszyna pełniła zadania edukacyjne służąc młodym inżynierom do nauki podstaw działania komputerów na Uniwersytecie Wolverhampton, gdzie uzyskała nową nazwę: WITCH (Wolverhampton Instrument for Teaching Computing from Harwell).

WITCH był używany w edukacji komputerowej aż do 1973. Potem przez pewien czas był eksponowany na wystawie w Birmingham Museum of Science and Industry, po czym rozebrano go i złożono w magazynie Birmingham City Council Museums’ Collection Centre.

W 2009 wolontariusze TNMOC znaleźli zdemontowane urządzenie i postanowili przywrócić je do życia. Po zakończeniu prac komputer Harwell Dekatron (WITCH) jest najstarszym na świecie oryginalnym działającym komputerem cyfrowym.

Elliott 803B z ok. 1962

Komputer Elliott 803B jest niemal w pełni funkcjonującym urządzeniem, znalezionym w latach 90. na złomowisku samochodów. Do dzisiejszego wyglądu i sprawności przywrócił go, po wielu latach pracy, wolontariusz John Sinclair. Odrestaurował on również inny egzemplarz tego komputera, znajdujący się obecnie w zbiorach Muzeum Nauki w Londynie. W zbiorach TNMOC są ogółem trzy komputery Elliott z serii 800 i 900.

PDP-11

Komputer PDP-11 został zaprojektowany w 1970 przez firmę Digital Equipment Corporation. W latach 70. i 80. był jednym z najpopularniejszych komputerów na świecie. Produkowany był jeszcze w latach 90. Pierwsze komputery PDP-11 działały w oparciu o tranzystory, a w końcowym okresie ich produkcji zaczęto stosować układy scalone. Komputery PDP-11 miały, w zależności od potrzeb, różne rozmiary. Były wykorzystywane do prowadzenia eksperymentów w laboratoriach uniwersyteckich, do kontroli urządzeń produkcyjnych w zakładach przemysłowych, a nawet na okrętach wojennych United States Navy. Były powszechnie kopiowane, szczególnie w krajach za żelazną kurtyną. Na komputerach PDP-11 uruchamiano pierwsze oficjalne wersje systemu operacyjnego Unix.

Mainframe

Komputery typu mainframe pojawiły się w latach 50. Największy komputer w zbiorach Muzeum, ogromny ICL 2966, pochodzi z lat 80., uwagę zwraca też Marconi TAC z końca lat 50.

TAC z lat 1958–1960

TAC (Transistorised Automatic Computer) jest jednym z najbardziej niezwykłych komputerów w zbiorach Muzeum. Składa się z czterech dużych szaf i pulpitu sterowniczego. Był jednym z pierwszych komputerów tranzystorowych wyprodukowanych w Wielkiej Brytanii. Egzemplarz ze zbiorów Muzeum był używany jako system monitoringu w elektrowni jądrowej. Działał przez ponad 40 lat, od jego instalacji na początku lat 60. do demontażu w 2004, co jest faktem godnym uwagi biorąc pod uwagę technologię, w jakiej został wykonany. Komputer stanowi dar dla muzeum.

ICL 2966 z lat 1985–1987

Komputer ICL 2966

Jest to jak dotąd największe urządzenie eksponowane w Muzeum; zajmuje prawie jedną trzecią powierzchni posadzki w Large Systems Gallery.

Ponieważ komputer ten pobiera dużo energii, wymaga osobnego zasilania, aby możliwe było kontynuowanie jego odbudowy.

Do 1999 ICL 2966 był używany w firmie TARMAC, która po demontażu przekazała go do muzeum na przechowanie. Dopiero pod koniec 2007 znaleziono wystarczająco dużą powierzchnię dla jego ekspozycji. Obecnie realizowany jest długi i trudny projekt przywrócenia jednostki do pełnej sprawności. Muzeum korzysta w tym względzie z pomocy i porad inżyniera z ICL/Fujitsu, który nadzorował pracę komputera w TARMAC a następnie zdemontował go.

Karty dziurkowane

Sorter kart dziurkowanych

Zanim elektroniczne komputery stały się dostępne, wiele biur zostało już zmechanizowanych poprzez wprowadzenie do użytku zaawansowanych kart dziurkowanych, służących do sporządzania list płac, rachunków i kontroli zapasów. Wykwalifikowani operatorzy wprowadzali dane na karty, które mogły być wielokrotnie sortowane i wykorzystywane do sporządzania raportów.

Typowy pakiet biurowy składał z perforatora, sortera, maszyny do zbierania i z tabulatora. Przykładowo karta listy płac miała wyperforowany numer pracownika, całkowitą liczbę przepracowanych przez niego godzin i stawkę godzinową. Elektroniczny system EMP (Electronic Multiplying Punch) obliczał następnie wynagrodzenie całkowite i perforował je z powrotem na tej samej karcie. Karty były mechanicznie sortowane według numerów pracowników, a tabulator drukował odcinki wypłat. Ułożone w stosy karty były przenoszone pomiędzy urządzeniami przez operatorów.

Urządzenia do produkcji kart dziurkowanych, znajdujących się w zbiorach TNMOC, zostały wyprodukowane przez brytyjską firmę Powers-Samas. Sprzęt ten jest przywracany do pełnej sprawności przez wolontariuszy z TNMOC, a znajduje się w nim na zasadzie półstałego wypożyczenia z Liverpool Museum.

Komputery analogowe

Kalkulator Curta w zbiorach muzeum

Komputery analogowe odznaczały się wydajnością w symulacji złożonych procesów i dostarczały wyników natychmiast. Nadawały się one do sytuacji, w których takie wartości, jak np. napięcie elektryczne czy ciśnienie powietrza, zmieniają się w sposób ciągły, przez co różniły się od komputerów cyfrowych, wykorzystujących wartości dyskretne. Każdy analogowy komputer był konfigurowany pod kątem wykonania określonego zadania.

Przykładem komputera analogowego w zbiorach TNMOC jest model PACE TR-48 wyprodukowany w 1962 przez Electronics Associates Inc., ważący prawie 200 kg i określany jako ówczesny desktop. Używany był m.in. do badań systemów automatycznego podejścia do lądowania, wykonywanych w latach 1968–1977 przez Royal Aircraft Establishment w Bedford.

TR-48 był łatwy w programowaniu jeśli chodzi o zmiany parametrów trajektorii lotu i kontroli silnika w standardowym systemie kontroli lotu, przez co zyskał sobie miano „uniwersalnego autopilota”.

Inne zastosowanie TR-48 (również demonstrowane na wystawie) to dostosowanie go do badania i projektowania optymalnych zawieszeń w samochodach.

PC Gallery

Galeria prezentująca komputery osobiste i ich rozwój począwszy od lat 70. do chwili obecnej, cieszy się szczególną popularnością wśród zwiedzających, w tym studentów, ponieważ z wielu z tych urządzeń można skorzystać. Ukazuje ona działające komputery takich marek, jak BBC Micro, Sinclair, Amstrad i in.

Galeria komputerów osobistych prezentuje rozwój nie tylko sprzętu komputerowego, ale również oprogramowania.

W zbiorach muzeum znajduje się także kalkulator Curta.

Linki zewnętrzne

• Strona muzeum (ang.)