Neferneferuaton (faraon)

Neferneferuaton
	; Pokrywki urn kanopskich Tutanchamona mają wyraźne cechy kobiece jako prawdopodobnie wykonane dla kobiety-faraona
	władczyni starożytnego Egiptu
Okres	od 1334 p.n.e.; do 1332 p.n.e.
Poprzednik	Smenchkare
Następca	Tutanchamon
	Dane biograficzne
Dynastia	XVIII dynastia
Mąż	Echnaton lub Smenchkare

Anch(et)cheperure Neferneferuaton – kobieta-faraon władająca Egiptem u schyłku okresu amarneńskiego w czasach XVIII dynastii. Prawdopodobnie została królem pod koniec panowania Echnatona lub po jego śmierci. Najczęściej utożsamiana jest z królową Nefertiti lub Meritaton.

Przez lata jej istnienie było przedmiotem dyskusji. Początkowo jej postać łączono z męskim królem Semenchkare. W 1988 r. James Allen opublikował artykuł, w którym wykazał, że Semenchkare i Neferneferuaton to dwie różne osoby. Kolejny przełom nastąpił w 1998 r., kiedy Marc Gabolde dowiódł, że niektóre kartusze Neferneferuaton zawierają epitet użyteczna dla swego męża, co ostatecznie potwierdziło kobiecą płeć faraona^[1].

Poświadczeniem panowania Neferneferuaton jest hieratyczne graffito z grobu Pairi (TT139). Tekst datowany jest na rok 3, czwarty miesiąc pory peret, dzień 3^[2]. Jest to najwyższa znana data z czasów jej panowania. Jej rządy były zatem krótkotrwałe – panowała niecałe 3 lata. Graffito w wielu miejscach wymienia imię Amona, wspomniana jest także świątynia Anchcheperure w Tebach. Świadczy to o zbliżeniu z Tebami i wznowieniu kultu Amona w czasach panowania kobiety-faraona.

Nieznane jest miejsce pochówku królowej Neferneferuaton. Wiadomo jednak, że niektóre przedmioty należące do jej wyposażenia grobowego zostały wykorzystane przy pochówku Tutanchamona. Nicholas Reeves ocenia, że prawie 80% wyposażenia grobowego Tutanchamona pochodzi z dóbr grobowych należących do kobiety-faraona, w tym jego złota maska, środkowa trumna, urny kanopskie, złocone panele, figurki uszebti, skrzynie czy królewska biżuteria^[3]. Oznacza to, że grób Neferneferuaton został sprofanowany po śmierci Tutanchamona lub też nigdy nie została ona pochowana jako król^[4].

Tożsamość

Nefertiti

Kandydatura Nefertiti została wysunięta w 1973 r. przez J.R. Harrisa^[5]. Na jej związek z Neferneferuaton wskazuje zbieżność jej imienia, które jako pełne imię królowej brzmiało Neferneferuaton-Nefertiti. Stała się więc ona naturalną kandydatką. Pozostałości malowanego tynku noszącego królewskie imiona Neferneferuaton, znalezione w Pałacu Północnym w Amarnie i uważanego za rezydencję Nefertiti, wspierają tę identyfikację^[6]. Nefertiti odgrywała znaczącą rolę w czasie panowania Echnatona. Ukazywana była niekiedy w scenach zastrzeżonych dla władcy, np. w scenie gromienia wrogów Egiptu. Niedawne odkrycie hieratycznej inskrypcji wymieniającej imię królowej w 16 roku panowania Echnatona, wskazuje, że pod koniec panowania męża Nefertiti wciąż żyła i nosiła tytuł Wielkiej Królewskiej Małżonki. Wskazuje to na samodzielne rządy Neferneferuaton po śmierci Echnatona.

Meritaton

Kandydaturę Meritaton zaproponował w 1973 r. Rolf Krauss. Na tę możliwość wskazuje Manethon, który w swoim dziele Aegyptiaca wymienia postać władczyni o imieniu Akencheres, która miała wstąpić na tron po śmierci swego ojca Orosa, utożsamianego z Echnatonem^[7]. Miała panować 12 lat i 1 miesiąc, co po korekcie może odpowiadać 2 latom panowania Neferneferuaton. Przeciwko tej teorii świadczy jednak fragment skrzynki z grobu Tutanchamona, który wymienia Echnatona, Neferneferuaton oraz Meritaton jako trzy różne osoby^[8].

Neferneferuaton-Taszerit

Jako kandydatka bywa też czasem wysuwana czwarta córka Echnatona o imieniu Neferneferuaton-Taszerit. Poważną przeszkodą jest tu jednak wiek księżniczki, która w momencie śmierci Echnatona miała prawdopodobnie 10 lat, a więc była zbyt młoda.

Tytulatura

Królewski Protokół

prenomen lub imię tronowe:

trl.: Anchcheperure

tłum.: Życie-jest-przejawem-Re

nomen lub imię rodowe:

trl.: Neferneferuaton

tłum.: Wyjątkowa-piękność-tarczy-słonecznej

Zobacz też

Przypisy

↑ Dodson 2018, s. 36-37.
↑ Dodson 2018, s. 44.
↑ Reeves 2014, s. 511-522.
↑ Dodson 2018, s. 51.
↑ Harris 1973, s. 5-13.
↑ Dodson 2018, s. 43.
↑ Taterka 2017, s. 99.
↑ Dodson 2018, s. 37.

Bibliografia

A. Dodson, Amarna Sunset, Cairo – New York, 2018.
J.R. Harris, Neferneferuaten Rediviva, w: "Acta Orientalia" 35, 1973.
Manethon z Sebennytos, Dzieje Egiptu, (opr. F. Taterka), Poznań, 2017.
N. Reeves, Tutankhamun's Mask Reconsidered, Bulletin of the Egyptological Seminar 19, New York, 2015.

[1] Dodson 2018, s. 36-37.

[2] Dodson 2018, s. 44.

[3] Reeves 2014, s. 511-522.

[4] Dodson 2018, s. 51.

[5] Harris 1973, s. 5-13.

[6] Dodson 2018, s. 43.

[7] Taterka 2017, s. 99.

[8] Dodson 2018, s. 37.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]