Obrączkowanie (zoologia)

Obrączkowanie – metoda badań polegająca na znakowaniu zwierząt metalowymi lub plastikowymi obrączkami lub innymi znacznikami. Najczęściej stosowana w ornitologii, obrączkuje się również nietoperze.

Obrączkowanie jako metoda badań pierwszy raz wprowadzona została w 1898 roku, kiedy to duński ornitolog Hans Christian Cornelius Mortensen (1856–1921) z Viborga wprowadził metodę obrączkowania ptaków, która umożliwiła obserwacje naznaczonych w ten sposób osobników. Na podstawie tzw. „wiadomości powrotnej”, a więc informacji dotyczącej zaobrączkowanego ptaka, można ustalić trasę jego wędrówki. W Polsce tę technikę stosuje się od 1931 roku^[1].

Daje ona możliwość indywidualnego znakowania osobników, dzięki czemu dostarcza ważnych informacji o biologii i etologii gatunku, np. na temat trasy wędrówek, zimowisk, czasu wędrówki itp. Podczas obrączkowania ptaki są oznaczane co do gatunku i – o ile to możliwe – płci i wieku, następnie mierzone i ważone, obrączkowane, po czym wypuszczane na wolność. Wszystkie dane dotyczące osobnika są zapisywane w rejestrze.

Koordynowaniem obrączkowania ptaków w Polsce zajmuje się Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku.

Nie wszystkie gatunki można obrączkować. W przypadku emu (Dromaius novaehollandiae), strusi czerwonoskórych (Sthrutio camelus) oraz kazuarów hełmiastych (Casuarius casuarius) brak jest obrączek o odpowiednim rozmiarze. W Australii kakadu krasnogłowe (Callocephalon fimbriatum) mogą rozdziobywać obrączkę, raniąc się. Podobnie postępuje kakadu palmowa (Probosciger aterrimus) i żałobnica rudosterna (Calyptorhyncus banksii). W przypadku ptaków australijskich, u eukaliptusowczyka żółtoczelnego (Lichenostomus melanops) zdarzają się przypadki ranienia skóry przez obrączkę^[2].

W trakcie akcji obrączkarskich używa się sieci ornitologicznych (ang. mist net). W 0,59% przypadków złapania dochodzi do zranienia osobnika, zaś jedynie w 0,23% przypadków do śmierci ptaka. W przypadku większych ptaków ryzyko w trakcie łapania w sieć dotyczy głównie złamań nóg, zaś mniejsze ptaki mogą zaplątać skrzydła lub umrzeć w wyniku szoku^[3].

W Polsce ptaki są obrączkowane na kilku terenowych obozach ornitologicznych oraz indywidualnie przez obrączkarzy. Polskie stacje obrączkowania ptaków, działają okresowo, najczęściej w terminie migracji ptaków. W okresie zimowym ptaki najczęściej znakuje się podczas żerowania przy karmniku, np. podczas ogólnopolskiego wydarzenia Akcja Karmnik^[4].

Zobacz też

obrączka ornitologiczna
- obrączka płetwowa (typ obrączki ornitologicznej)
obrączka kolorowa
obrączka hodowlana
znaczek skrzydłowy
Sieć Badawcza SEEN

Przypisy

↑ Obrączkowanie jako metoda badawcza. siemianowka.namorzyn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-06)]..
↑ Recommended Band Size List – Birds of Australia and its Territories. Ministerstwo Środowiska, Australia, maj 2000.
↑ Spotwood et al.. How safe is mist netting? evaluating the risk of injury and mortality to birds. „Methods in Ecology and Evolution”. 3 (1), s. 29–38, 2012.
↑ Obrączkowanie ptaków – po co i dlaczego obrączkuje się ptaki? – Przygody przyrody [online], 8 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-13] (pol.).

Linki zewnętrzne

[siemianowka.namorzyn-view-1] Obrączkowanie jako metoda badawcza. siemianowka.namorzyn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-06)]..

[Recommended_Band_Size_List-2] Recommended Band Size List – Birds of Australia and its Territories. Ministerstwo Środowiska, Australia, maj 2000.

[Spotwood_et_al2012-s29-38-3] Spotwood et al.. How safe is mist netting? evaluating the risk of injury and mortality to birds. „Methods in Ecology and Evolution”. 3 (1), s. 29–38, 2012.

[Obrączkowanie_ptaków_po_co-4] Obrączkowanie ptaków – po co i dlaczego obrączkuje się ptaki? – Przygody przyrody [online], 8 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-13] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]