Pogrom w Trypolisie (1945)
Pogrom w Trypolisie (1945) – masakra ludności żydowskiej w kontrolowanym przez aliantów Trypolisie (stolica Libii), dokonana przez arabskich napastników w dniach 5–7 listopada 1945. W pogromie zginęło 130–140 osób, a kilkaset zostało rannych. Do ataku doszło w kontekście rozruchów po 28. rocznicy deklaracji Balfoura. Towarzyszyły mu również zajścia w czterech sąsiednich miejscowościach.
Łącznie z poprzednimi prześladowaniami Żydów libijskich przez Państwa Osi, zamieszki w Trypolisie stanowiły punkt zwrotny w historii Żydów w Libii. W ciągu kilku lat większość członków diaspory żydowskiej w tym kraju wyemigrowało, głównie do Izraela i Włoch.
Tło
[edytuj | edytuj kod]
W późnych latach 30. włoskie władze faszystowskie w Libii nałożyły szereg ustaw antysemickich. Żydzi zostali wykluczeni z posad państwowych, a niektórych zwolniono z państwowych szkół. Dowody osobiste oznaczono pieczątką „rasa żydowska”. Pomimo tych represji w 1941 nadal około 1/4 ludności Trypolisu stanowili Żydzi, zaś we wspólnocie działały 44 synagogi[1].
W lutym 1942 wojska niemieckie odniosły sukcesy, walcząc w Afryce Północnej z Aliantami. Zajmując dzielnicę żydowską w Bengazi, splądrowały w niej sklepy. Ponad 2000 mieszkańców zostało osadzonych w obozach pracy przymusowej na pustyni. Ponad 1/5 z nich zginęła[2][3].
2 listopada 1945, w 28. rocznicę deklaracji Balfoura, fala antyżydowskich zamieszek rozlała się po syryjskim Aleppo, egipskim Kairze i libijskim Trypolisie, gdzie zebrała największe żniwo[4].
Pogrom
[edytuj | edytuj kod]Do jednych z najpoważniejszych antyżydowskich rozruchów doszło po wyzwoleniu Afryki Północnej przez wojska alianckie. Pomiędzy 5 a 7 listopada 1945 w Trypolisie oraz czterech sąsiednich miejscowościach: Zanzur, Zawiya, Cussabat i Zitlin doszło do masakr. Napastnicy zamordowali między 130[5] a ponad 140 osób[3] (w tym 36 dzieci), a 400–450 Żydów zostało ciężko rannych[6][7]. Splądrowano niemal wszystkie miejskie synagogi, a pięć z nich zniszczono. Od kilkuset do ponad tysiąca domów i warsztatów zostało zdewastowanych. Na skutek napaści około 2000 Żydów straciło dach nad głową, a stan 2400 zredukował się do poziomu ubóstwa. Część Żydów nawracano siłą na islam[3][6].
Stacjonujący w Trypolisie żołnierze brytyjscy przez kilka dni wykazywali się bezczynnością.
Następstwa
[edytuj | edytuj kod]Sytuacja społeczności libijskich Żydów pogorszyła się ponownie w następstwie wybuchu wojny izraelsko-arabskiej w 1948 roku. W czerwcu 1948 doszło do kolejnego pogromu, w którym antyżydowscy napastnicy zabili 12 osób i zniszczyli 280 domów[3]. Jednak tym razem społeczność była przygotowana do samoobrony, której oddziały odparły atak i nie dopuściły do większej liczby ofiar.
Powyższe wydarzenia przyczyniły się do erozji poczucia bezpieczeństwa wśród społeczności żydowskiej. To oraz powstanie Izraela w 1948 popchnęło większość z nich do emigracji. W latach 1948–1951, a zwłaszcza po zalegalizowaniu emigracji w 1949 roku, 30 972 Żydów wyemigrowało z Libii do Izraela[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ conférence de Jacque Taïeb, Société d’histoire des Juifs de Tunisie - Paris: La colonisation italienne en Libye (1911-1942). 2008-11. [dostęp 2012-09-24]. (fr.).
- ↑ Vivienne Roumani-Denn: History of the Jewish Community in Libya. [dostęp 2012-09-24]. (ang.).
- ↑ a b c d Jewish Refugees from Arab Countries. Jewish Virtual Library, 2012-09. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
- ↑ George E. Gruen: The other refugees: Jews of the Arab world. Jerusalem Letter No. 102, 1988-06-01. [dostęp 2012-09-24]. (ang.).
- ↑ Ya’akov Meron: Why Jews fled the Arab Countries. The Middle East Quarterly, tom II nr. 3, 1995-09, s. 47. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
- ↑ a b Bat Ye’or: Islam and Dhimmitude: Where Civilizations Collide. s. 174-5. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
- ↑ Susan Sarah Cohen (red.): Antisemitism. T. 19. 2003, s. 300. (ang.).
- ↑ Vivienne Roumani-Denn: History of the Jewish Community in Libya. [dostęp 2011-10-22]. (ang.).