Pręgoczub
| Eutriorchis astur[1] | |
| Sharpe, 1875[2] | |
 Ilustracja dołączona do pierwszego opisu | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pręgoczub |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Pręgoczub[4] (Eutriorchis astur) – gatunek ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Jest gatunkiem endemicznym, charakterystycznym dla Madagaskaru. W latach 1930–1993 gatunek ten uważano za wymarły[5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisany przez Richarda Sharpe′a w 1875 roku pod nazwą Eutriorchis astur[2]. Opis ukazał się w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London[2]. Holotyp pochodził z południowego Madagaskaru[2]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[6][7].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Eutriorchis: gr. ευ eu „dobry, inny”; τριορχης triorkhēs „myszołów”, od τρεις treis, τρια tria „trzy”; ορχις orkhis „jądro”[8].
- astur: rodzaj Astur de Lacépède, 1799 (jastrząb) (łac. astur, asturis „jastrząb” od gr. αστεριας asterias „jastrząb”, od αστηρ astēr, αστερος asteros „gwiazda”)[9].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pręgoczub występuje w północnym i wschodnim Madagaskarze i na południe do Parku Narodowego Ranomafana[7][10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Przeciętny pręgoczub ma 57–66 cm długości, rozpiętość jego skrzydeł wynosi 90–110 cm[7], masa ciała 700–800 g[11].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Żyje w gęstych, wilgotnych lasach, przeważnie do wysokości ok. 550 m n.p.m.[5], ale maksymalnie do 1000 m n.p.m.[11][12] Rzadko latają lub szybują nad koronami drzew; większość czasu spędzają, przesiadując na gałęziach. Na ogół są trudne do zauważenia, a ich obecność najlepiej rozpoznać po charakterystycznym, przypominającym głos żaby zawołaniu, wydawanym wczesnym rankiem, a czasami późnym popołudniem[12].
Gniazda znajdowano wśród paproci epifitycznych lub w rozwidleniu drzew 20–23 m nad ziemią. W zniesieniu jedno lub dwa jaja. Wysiadywaniem zajmują się oboje rodzice, ale głównie samica. Inkubacja trwa ponad 40 dni. Karmieniem piskląt zajmują się również oboje rodzice, choć około 75% pożywienia dostarcza samiec. Młode opuszczają gniazdo po 58–62 dniach od wyklucia, a ze swego rodzinnego terytorium odlatują w wieku 15 tygodni[10][11][12].
Pręgoczub żywi się głównie lemurami, żabami oraz jaszczurkami, rzadziej wężami, nietoperzami, pisklętami ptaków czy owadami[7][11][12].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje pręgoczuba za gatunek zagrożony (EN – endangered); wcześniej, od 1994 roku miał on status gatunku krytycznie zagrożonego (CR – critically endangered). Liczebność populacji szacuje się na 250–999 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Eutriorchis astur, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e R.B. Sharpe. Contributions to the Ornithology of Madagascar. — Part IV. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1875, s. 73, rys. 13, 1875. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Eutriorchis astur, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pernini Blyth, 1851 (wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-13].
- ↑ a b Madagascar Serpent Eagle. W: The Official World Wildlife Fund Guide to Extinct Species of Modern Times. Beacham Publishing, 1997, s. 13–14. ISBN 0-933833-40-7.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-13]. (ang.).
- ↑ a b c d A.C. Kemp & D.A. Christie: Madagascar Serpent-eagle (Eutriorchis astur). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).
- ↑ Eutriorchis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ astur, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-14] (ang.).
- ↑ a b Species factsheet: Eutriorchis astur. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-02-14]. (ang.).
- ↑ a b c d Nicole Bouglouan: Madagascan Serpent-Eagle. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-11-13]. (ang.).
- ↑ a b c d Species account: Madagascar Serpent Eagle Eutriorchis astur. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-13]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia pręgoczuba. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).