Premier-liha

Premier-liha
Прем’єр-ліга
	2023/2024
Państwo	Ukraina
Dyscyplina	piłka nożna
Organizator rozgrywek	Ukraińska Piłkarska Premier-liha
Data założenia	1992
Założyciel	Ukraiński Związek Piłki Nożnej
Poprzednia nazwa	Wyszcza Liha (1992–2008)
	Rozgrywki
Liczba drużyn	16
Zwycięzca	Mistrz Ukrainy
Niższy poziom ligowy	Persza liha
Puchary	Puchar Ukrainy,; Superpuchar Ukrainy
	Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Tawrija Symferopol; (1992)
Obecny zwycięzca	Szachtar Donieck (2023/2024)
Najwięcej zwycięstw	Dynamo Kijów (16)
	Strona internetowa

Ukraińska Premier-liha (ukr. Прем'єр-ліга) – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich na Ukrainie, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy), utworzona w 1992 roku i zarządzana przez Ukraińską Piłkarską Premier-lihę (UFPL), a wcześniej Ukraiński Związek Piłki Nożnej (FFU). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) i przeznaczone są dla 16 najlepszych krajowych klubów piłkarskich. Jej triumfator zostaje Mistrzem Ukrainy, zaś najsłabsze drużyny są relegowane do Perszej lihi (II ligi ukraińskiej).

Historia

Po uzyskaniu niepodległości w 1991 roku Ukraina zaczęła organizować własne rozgrywki piłkarskie (wcześniej zespoły ukraińskie występowały w mistrzostwach ZSRR). Pierwszy niepełny sezon ukraińskiej ekstraklasy rozegrano wiosną 1992 roku, kiedy to 20 zespołów podzielono na dwie grupy, w których walczono systemem dwurundowym. Zwycięzcy obydwu grup spotkali się w meczu finałowym o pierwsze, po odzyskaniu niepodległości, mistrzostwo Ukrainy. Dość niespodziewanie wygrał zwycięzca grupy A Tawrija Symferopol, która pokonała utytułowane Dynamo Kijów 1:0. W meczu o 3. miejsce Dnipro Dniepropetrowsk wygrał z Szachtarem Donieck 3:2. Od sezonu 1992/93 liga gra systemem jesień – wiosna, od sezonu 1996/97 w lidze dominują dwa zespoły Dynamo Kijów i Szachtar Donieck, które na przemian zdobywają mistrzostwo i wicemistrzostwo kraju. Do 2008 roku liga nazywała się Wyższa Liga (ukr. Вища ліга). W 2009 została założona Ukraińska Premier-liha. 6 lipca 2009 roku Premier-liha została zlikwidowana. Zdecydował o tym sąd administracyjny w Kijowie. Powodem była niezgodność organizacyjno-prawna rozgrywek z ukraińskim prawem^[1]. Rozwiązaniem problemu było „przerejestrowanie” rozgrywek już według norm ukraińskiego prawa.

Od sezonu 2014/2015 liga liczyła 14 zespołów. Od sezonu 2016/17 liczy 12 zespołów. W sezonie 2020/2021 liga wróciła do 14 zespołów, a w 2021/2022 do 16 uczestników.

Sezon 2021/2022 został zakończony na nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu Premier-lihi 26 kwietnia 2022 z powodu rosyjskiej inwazji na Ukrainę^[2]. Liga zdecydowała, że nie przyzna tytułu mistrzowskiego, ponieważ sezon zakończył się przedwcześnie, ale ligowa pozycja klubu zostanie wykorzystana do określenia kwalifikacji do europejskich pucharów.

System rozgrywek

Obecny format ligi zakładający brak podziału na grupy obowiązuje od sezonu 1992/93.

Rozgrywki składają się z 26 kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą dwa mecze – jeden w roli gospodarza, drugi jako goście. Po dwóch rundach rozgrywek zespoły z miejsc 1-6 przystąpiły do walki w trzeciej rundzie o mistrzostwo i europejskie puchary. Zespoły z miejsc 7-12 walczyły w trzeciej rundzie o utrzymanie. Pierwsza szóstka rozgrywa ze sobą mecze – u siebie oraz na wyjeździe. Dolna szóstka również rozgrywa ze sobą mecze – u siebie oraz na wyjeździe. Od sezonu 2020/2021 w lidze występuje 16 zespołów. W przeszłości liczba ta wynosiła od 12 do 20. Drużyna zwycięska za wygrany mecz otrzymuje 3 punkty (do sezonu 1993/94 2 punkty), 1 za remis oraz 0 za porażkę.

Zajęcie pierwszego miejsca po ostatniej kolejce spotkań oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Ukrainy w piłce nożnej. Mistrz Ukrainy zdobywa prawo gry w Lidze Mistrzów UEFA. Druga drużyna zdobywa prawo uczestniczenia w eliminacjach do Ligi Mistrzów. Trzecia oraz czwarta drużyna zdobywają możliwość gry w Lidze Europy UEFA. Również zwycięzca Pucharu Ukrainy startuje w fazie grupowej Lidze Europy lub, w przypadku, w którym zdobywca krajowego pucharu zajmie miejsce w pierwszej dwójce – możliwość gry w eliminacjach do Ligi Europy otrzymuje również piąta drużyna klasyfikacji końcowej. Zajęcie 2 ostatnich miejsc wiąże się ze spadkiem drużyn do Pierwszej ligi.

W przypadku zdobycia tej samej liczby punktów, klasyfikacja końcowa ustalana jest na podstawie wyniku dwumeczu pomiędzy drużynami, w następnej kolejności, w przypadku remisu – na podstawie różnicy bramek w pojedynku bezpośrednim, następnie na podstawie ogólnego bilansu bramkowego osiągniętego w sezonie, większej liczby bramek zdobytych oraz w ostateczności za pomocą losowania.

Skład ligi w sezonie 2022/2023

Uczestnicy poprzedniej edycji
SZA	Szachtar Donieck	Donieck	1
DKV	Dynamo Kijów	Kijów	2
DN1	SK Dnipro-1	Dniepr	3
ZOR	Zoria Ługańsk	Ługańsk	4
WOR	Worskła Połtawa	Połtawa	5
OLE	FK Ołeksandrija	Aleksandria	6
KOL	Kołos Kowaliwka	Kowaliwka	8
WER	Weres	Równe	9
M25	Metalist 1925 Charków	Charków	10
RUX	Ruch Lwów	Lwów	11
LWÓ	FK Lwów	Lwów	12
CZO	Czornomoreć Odessa	Odessa	13
INH	Inhułeć Petrowe	Petrowe	14
MYN	FK Mynaj	Mynaj	15
Spadek z Premier-lihi 2021/22
DES	Desna Czernihów	Czernihów	7
MAR	FK Mariupol	Mariupol	16
Awans z Perszej lihi 2021/22
MET	Metalist Charków	Charków	1
KRY	Krywbas Krzywy Róg	Krzywy Róg	2
Oznaczenia: kolumna pierwsza – skróty nazw drużyn, kolumna trzecia – siedziba klubu, kolumna czwarta – miejsce zajęte w poprzednim sezonie.

Lista sezonów

Osobny artykuł: Mistrzostwa Ukrainy w piłce nożnej mężczyzn.

Statystyka

Tabela medalowa

Mistrzostwo Ukrainy zostało do tej pory zdobyte przez 3 różne drużyny. Stan na 11 maja 2024.

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
Lp.	Klub				Zwycięskie sezony
1.	Dynamo Kijów	16	12	1	1992/93, 1993/94, 1994/95, 1995/96, 1996/97, 1997/98, 1998/99, 1999/00, 2000/01, 2002/03, 2003/04, 2006/07, 2008/09, 2014/15, 2015/16, 2020/21
2.	Szachtar Donieck	15	13	0	2001/02, 2004/05, 2005/06, 2007/08, 2009/10, 2010/11, 2011/12, 2012/13, 2013/14, 2016/17, 2017/18, 2018/19, 2019/20, 2022/23, 2023/24
3.	Tawrija Symferopol	1	0	0	1992
4.	Dnipro Dniepropetrowsk	0	2	7
5.	Czornomoreć Odessa	0	2	3
6.	Metalist Charków	0	1	6
7.	SK Dnipro-1	0	1	0
8.	Zoria Ługańsk	0	0	4
9.	Metałurh Donieck	0	0	3
10.	Krywbas Krzywy Róg	0	0	2
10.	Worskła Połtawa	0	0	2
12.	FK Ołeksandrija	0	0	1
12.	Karpaty Lwów	0	0	1

Piłkarze z największą liczbą zdobytych goli w Premier lidze

Stan na 10 maja 2021^[3]

Poz.	Imię i nazwisko piłkarza	Liczba goli	Liczba gier	Bramkostrzelność
1	/ Maksim Shatskix	124	341	0,38
2	Serhij Rebrow	123	261	0,47
3	Jewhen Sełezniow	116	240	0,48
4	Andrij Worobiej	105	315	0,33
5	/ Júnior Moraes	102	187	0,55
6	Andrij Jarmołenko	99	207	0,43
7	Ołeksandr Hajdasz	95	258	0,37
8	Ołeksandr Hładky	93	317	0,29
9	/ Marko Dević	90	219	0,41
10	Serhij Mizin	90	342	0,26

Dla piłkarzy, którzy strzelili w lidze ponad 100 bramek został założony Klub 100 (Klub Serhija Rebrowa). Liczbę ponad 100 jako pierwszy przekroczył Serhij Rebrow. Oprócz Klubu Serhija Rebrowa istnieje również Klub Tymerłana Husejnowa^[4] – dla piłkarzy, którzy strzelili minimum 100 goli w rozgrywkach Mistrzostw i Pucharu Ukrainy, europejskich Pucharów oraz oficjalnych i towarzyskich meczach narodowej reprezentacji^[5].

Piłkarze z największą liczbą występów w Premier lidze

Osobny artykuł: Klub 300 (Ukraina).

Stan na 27 listopada 2016^[3]

Poz.	Imię i nazwisko piłkarza	Liczba gier	Pozycja
1	Ołeksandr Szowkowski	426	bramkarz
2	Ołeh Szełajew	412	pomocnik
3	Ołeksandr Czyżewski	401	obrońca
4	Ołeksandr Horiainow	391	bramkarz
5	Wiaczesław Czeczer	378	obrońca
6	Serhij Nazarenko	373	pomocnik
7	Serhij Szyszczenko	363	napastnik/pomocnik
8	Rusłan Kostyszyn	359	napastnik/pomocnik
9	Rusłan Rotań	357	pomocnik
10	Serhij Zakarluka	356	pomocnik

Dla piłkarzy, którzy rozegrali w lidze ponad 300 gier został założony Klub 300 (Klub Ołeksandra Czyżewskiego). Liczbę ponad 300 jako pierwszy przekroczył Ołeksandr Czyżewski.

Trenerzy z największą liczbą tytułów w Premier lidze

Stan na 16 maja 2016

Poz.	Imię i nazwisko trenera	Klub(y)
1	Mircea Lucescu	Szachtar	8	4	–
2	Walery Łobanowski^†	Dynamo	5	1	–
3	Jożef Sabo	Dynamo	2	1	–
4	Ołeksij Mychajłyczenko	Dynamo	2	–	–
4	Serhij Rebrow	Dynamo	2	–	–
6	Jurij Siomin	Dynamo	1	3	–
7	Mykoła Pawłow	Dynamo(1) Dnipro	1	1	1
8	Anatolij Demjanenko	Dynamo	1	1	–
9	Anatolij Zajajew^†	Tawrija	1	–	–
	Mychajło Fomenko	Dynamo	1	–	–
	Nevio Scala	Szachtar	1	–	–

Trenerzy z największą liczbą meczów w Premier lidze

Stan na 16 maja 2016^[6]

Poz.	Imię i nazwisko trenera	Liczba gier
1	Myron Markewycz	620
2	Mykoła Pawłow	546
3	Mircea Lucescu	355
4	Witalij Kwarciany	308
5	Wałerij Jaremczenko	297
6	Mychajło Fomenko	294
7	Ołeh Taran	273
8	Semen Altman	249
9	Wjaczesław Hrozny	214
10	Ołeksandr Iszczenko	204

Arbitrzy z największą liczbą sędziowanych meczów w Premier lidze

Stan na 29 listopada 2016^[7]

Poz.	Imię i nazwisko arbitra	Miasto	Liczba gier
1	Serhij Szebek	Kijów	226
2	Witalij Hodulan	Odessa	202
3	Wasyl Melnyczuk	Symferopol	190
4	Ihor Iszczenko	Chmielnicki / Kijów	187
5	Ihor Jarmenczuk	Kijów	176
6	Andrij Szandor	Lwów	150
7	Wałerij Onufer	Użhorod	141
8	Serhij Tatulan	Kijów	137
9	Serhij Dziuba	Kijów	136
10	Anatolij Żosan	Chersoń	134
10	Ihor Chiblin	Chmielnicki	134

Plebiscyt Premier-lihi

Plebiscyt Premier-lihi – coroczny plebiscyt organizowany od 2009 przez Ukraińską Piłkarską Premier-lihę oraz witrynę UA-Football. Początkowo plebiscyt przeprowadzano w pięciu kategoriach: Najlepszy Piłkarz, Najlepszy Strzelec, Najlepszy Trener, Najlepszy Arbiter i Drużyna Fair Play^[8], w 2010 pojawiła się kategoria Najlepszy Bramkarz^[9], w 2011 Najlepszy Młody Piłkarz^[10].

Najlepszy piłkarz

2008/09: Darijo Srna (Szachtar Donieck)
2009/10: Darijo Srna (Szachtar Donieck)
2010/11: Willian (Szachtar Donieck)
2016/17: Andrij Jarmołenko (Dynamo Kijów)
2017/18: Marlos (Szachtar Donieck)

Król strzelców

2008/09: Ołeksandr Kowpak (Tawrija Symferopol)
2009/10: Artem Miłewski (Dynamo Kijów)
2010/11: Jewhen Sełezniow (Dnipro Dniepropetrowsk)
2011/12: Maicon Pereira de Oliveira (Wołyń Łuck) / Jewhen Sełezniow (Szachtar Donieck)
2012/13: Henrich Mychitarian (Szachtar Donieck)
2013/14: Luiz Adriano (Szachtar Donieck)
2014/15: Alex Teixeira (Szachtar Donieck) / Eric Bicfalvi (Wołyń Łuck)
2015/16: Alex Teixeira (Szachtar Donieck)
2016/17: Andrij Jarmołenko (Dynamo Kijów)
2017/18: Facundo Ferreyra (Szachtar Donieck)
2018/19: Júnior Moraes (Szachtar Donieck)
2019/20: Júnior Moraes (Szachtar Donieck)

Najlepszy trener

2005/06: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2007/08: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2008/09: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2009/10: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2010/11: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2011/12: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2012/13: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2013/14: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
2016/17: Paulo Fonseca (Szachtar Donieck)
2017/18: Paulo Fonseca (Szachtar Donieck)

Najlepszy arbiter

2008/09: Andrij Szandor (Lwów)
2009/10: Wiktor Szwecow (Odessa)
2010/11: Wiktor Szwecow (Odessa)
2016/17: Anatolij Abduła (Charków)

Drużyna Fair Play

2008/09: Dynamo Kijów

Najlepszy bramkarz

2009/10: Andrij Piatow (Szachtar Donieck)
2010/11: Ołeksandr Szowkowski (Dynamo Kijów)
2016/17: Andrij Piatow (Szachtar Donieck)

Najlepszy młody piłkarz

2010/11: Jewhen Konoplanka (Dnipro Dniepropetrowsk)
2016/17: Artem Dowbyk (Dnipro Dniepropetrowsk)

Jubileuszowe bramki

1: 06.03.1992 – Anatolij Muszczynka (Karpaty Lwów)
1 000: 14.08.1993 – Ołeh Matwiejew (Szachtar Donieck)
2 000: 08.11.1994 – Serhij Konowałow (Dnipro Dniepropetrowsk)
3 000: 06.05.1996 – Wołodymyr Mozoluk (Wołyń Łuck)
4 000: 01.09.1997 – Serhij Rebrow (Dynamo Kijów)
5 000: 17.06.1999 – Andrij Hołowko (Worskła Połtawa)
6 000: 15.04.2001 – Ołeksandr Hołowko (Dynamo Kijów)
7 000: 11.05.2003 – Ołeksandr Rykun (Illicziweć Mariupol)
8 000: 06.03.2005 – Maksim Shatskix (Dynamo Kijów)
9 000: 12.11.2006 – Serhij Nazarenko (Dnipro Dniepropetrowsk)
10 000: 03.10.2008 – Rusłan Rotań (Dnipro Dniepropetrowsk)
11 000: 09.07.2010 – Andrij Szewczenko (Dynamo Kijów)
12 000: 11.12.2011 – Luiz Adriano (Szachtar Donieck)^[11].

Frekwencja na stadionach

Początkowo nie była zbyt wysoka. W latach 1992–1998 wynosiła 5500-6000 widzów na mecz. Spowodowane to było przede wszystkim opustoszeniem trybun Dynama Kijów, na które w latach 80. chodziło przeciętnie 50–60 tys. widzów, a po 1992 r. ok. 4000-5000. Od 1998 r. liczba widzów powoli rośnie i od 7500 w sezonie 1998/1999 skoczyła do 9700 w sezonie 2002/2003. Obecnie średnia widzów w lidze ukraińskiej waha się pomiędzy 7500 a 9500 na mecz. Najwięcej fanów ogląda Szachtara Donieck – ok. 20 tys. i Karpaty Lwów. Dużo widzów odwiedza też stadiony Metalista Charków i Zorii Ługańsk. Mecze Dynama Kijów nadal ogląda mało, jak na tak wielki klub, widzów (ok. 7000-10 000), czego głównym powodem była do 2007 r. bardzo liczna obecność pododdziałów ukraińskiego MSW, które infiltrowało kibiców i często ich atakowało.

Polacy w najwyższej lidze ukraińskiej

Imię i nazwisko piłkarza	Lata gry w Premier Lidze	Kluby, w których grał	Uwagi
Mariusz Lewandowski	2001–2013	Szachtar Donieck, PFK Sewastopol	(reprezentant Polski)
Maciej Nalepa	2001–2009	Karpaty Lwów, FK Charków	sezony 2003/04 i 2004/05 w 2 lidze
Maciej Kowalczyk	2002–2006	Arsenał Kijów
Wojciech Kowalewski	2002–2003	Szachtar Donieck	(reprezentant Polski)
Radosław Cierzniak	2002 (jesień)	Wołyń Łuck, Karpaty Lwów	w żadnym meczu nie wychodził na boisko
Seweryn Gancarczyk	2003–2009	Arsenał Kijów, Wołyń Łuck, Metalist Charków	(reprezentant Polski)
Piotr Cetnarowicz	2003 (jesień)	Krywbas Krzywy Róg
Marcin Nowak	2004–2005	Wołyń Łuck
Paweł Hajduczek	2008-2011	Tawrija Symferopol, Metałurh Zaporoże
Marcin Burkhardt	2009–2010	Metalist Charków	(reprezentant Polski)
Piotr Klepczarek	2011	Tawrija Symferopol
Marcin Kowalczyk	2011–...	Metałurh Donieck	(reprezentant Polski)

Inne

Puchar Ukrainy w piłce nożnej mężczyzn
I liga ukraińska w piłce nożnej mężczyzn
II liga ukraińska w piłce nożnej mężczyzn

Przypisy

↑ Liga na Ukrainie zlikwidowana! „Co z Euro 2012?” - Onet.pl Sport - 07.07.2009 [online] [dostęp 2017-11-26] .
↑ ОФИЦИАЛЬНО. Без призеров. Чемпионат Украины 2021/22 доигран не будет [online], Sport.ua [dostęp 2022-04-26] (ros.).
↑ ^a ^b Андрій Ярмоленко обійшов Шевченка в топ-10 бомбардирів чемпіонату України – UA-Футбол.
↑ Клуб Тимерлана Гусейнова или Клуб Сергея Реброва, кто первый!?
↑ Lista najlepszych strzelców Ukraińskiej Premier Lihi (ukr.) Stan na 2009.
↑ All coaches.
↑ All referees.
↑ Клуби ПЛ визначили лауреатів сезону.
↑ Підсумки конкурсу вболівальників. fpl.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-02)]..
↑ Названо лауреатів сезону 2010/2011 рр.!. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
↑ UA-Футбол. Carpe diem. Луис Адриано стал автором 12000-го гола элитного дивизиона.

Bibliografia

Oficjalna strona Premier-lihi (ukr. • ang. • ros.)
Premier Liha Ukrainy w RSSSF (ang.)
Ukraińska piłka nożna w bazie PFL (ukr.)
Oficjalna strona FFU. ffu.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-02)]. (ukr.).
Premier League, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02] .
Ukraińska piłka nożna. ukrainiansoccer.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-30)]. w bazie Ukrainiansoccer (ang.)
Historia ukraińskiej piłki nożnej (ukrsoccerhistory.com) (ang. • ukr.)
Mistrzostwa Ukraińskiej SRR w bazie Footballfacts (ang.)

[1] Liga na Ukrainie zlikwidowana! „Co z Euro 2012?” - Onet.pl Sport - 07.07.2009 [online] [dostęp 2017-11-26] .

[2] ОФИЦИАЛЬНО. Без призеров. Чемпионат Украины 2021/22 доигран не будет [online], Sport.ua [dostęp 2022-04-26] (ros.).

[ua-football.com-3] Андрій Ярмоленко обійшов Шевченка в топ-10 бомбардирів чемпіонату України – UA-Футбол.

[4] Клуб Тимерлана Гусейнова или Клуб Сергея Реброва, кто первый!?

[5] Lista najlepszych strzelców Ukraińskiej Premier Lihi (ukr.) Stan na 2009.

[6] All coaches.

[7] All referees.

[8] Клуби ПЛ визначили лауреатів сезону.

[9] Підсумки конкурсу вболівальників. fpl.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-02)]..

[10] Названо лауреатів сезону 2010/2011 рр.!. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

[11] UA-Футбол. Carpe diem. Луис Адриано стал автором 12000-го гола элитного дивизиона.

[:1-12] Podczas przerwy sezonu 2001/02 Arsenał Kijów zastąpił CSKA Kijów.

[:1-13] Liga istniała przed powstaniem UEFA.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[A]

[A]