Przejdź do zawartości

Sigrid Undset

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sigrid Undset
Ilustracja
Fotografia Aage Rasmussena z 1928
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1882
Kalundborg

Data i miejsce śmierci

10 czerwca 1949
Lillehammer

Narodowość

norweska

Język

norweski

Dziedzina sztuki

powieść, nowela, esej

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Sigrid Undset (ur. 20 maja 1882 w Kalundborgu, zm. 10 czerwca 1949 w Lillehammer) – norweska powieściopisarka i nowelistka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1928[1][2][3] za „niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza”[2][3]. Jest jedną z najbardziej znanych twórczyń literatury skandynawskiej XX wieku[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jej ojciec, Ingvald Undset, był norweskim filologiem klasycznym i nordyckim[5], a także znanym archeologiem[1][5][6], z kolei matka, Charlotte z domu Gyth, była Dunką. Sigrid Undset została ochrzczona w niedzielę, 2 lipca 1882[5]. Kiedy przyszła pisarka miała dwa lata, jej rodzina przeniosła się do Kristianii[1], gdzie ojciec objął stanowisko dyrektora tamtejszego Muzeum Starożytności[1][6]. Po ukończeniu kształcenia podstawowego (podobnie jak jej siostry, w koedukacyjnej pensji Ragny Nielsen[5]) pisarka uczęszczała do szkoły handlowej[1]. Po śmierci Ingvalda Undseta w 1893, w związku z pogorszeniem sytuacji materialnej rodziny, podjęła pracę biurową[6] w przedsiębiorstwie elektrotechnicznym[2]. W 1905 duńskie wydawnictwo odrzuciło rękopis jej pierwszej powieści, Aage Nilssøn til Ulvholm[6][7]. Wydawca zwrócił pisarce uwagę: „Proszę nie pisać więcej powieści historycznych. Proszę spróbować napisać coś współczesnego”[6]. Dwa lata później ukazała się jej debiutancka powieść Pani Marta Oulie[6][7], następnie zaś zbiór nowel Szczęśliwy wiek[6] z 1908[8]. W 1909 opublikowała sagę Wiga-Ljot i Wigdis, a także otrzymała państwowe stypendium, dzięki któremu mogła porzucić pracę oraz udać się w podróż do Niemiec i Włoch[6] w latach 1909–1910[9]. W Rzymie poznała malarza Andersea Castusa Svarstada[6][9], w którym się zakochała. W 1910 ukazał się jej jedyny tom poezji zatytułowany Młodość. Popularność przyniosła jej powieść Jenny z 1911, w której opisała historię swojej nieszczęśliwej miłości do żonatego, starszego od niej o 13 lat malarza[6]. W 1912 ukazał się jej zbiór nowel Fattige skjæbner[10]. Jej twórczość z lat 1912–1920 określana jest jako literatura kobieca. W swoich dziełach z tego okresu zwracała uwagę na kwestie równości płci[6], uważając jednocześnie, że zadaniem kobiet jest macierzyństwo[11].

W 1924 przeszła na katolicyzm[2] po zetknięciu się z katolicką literaturą angielską, a następnie (w 1928[1]) została świecką dominikanką, przyjmując imię Olafa[12]. Rozwiodła się w 1925, ponieważ Kościół katolicki nie uznał rozwodu, który Svarstad przeprowadził z poprzednią partnerką[11].

W 1928 Sigrid Undset została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za „niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza”. Pisarka zrezygnowała z wygłoszenia wykładu noblowskiego, twierdząc: „Lżej mi pisać niż mówić, tym bardziej mówić o sobie”[11].

W 1938 zmarła córka pisarki, a w 1939 jej matka. W 1940 jej starszy syn zginął podczas kampanii norweskiej[11]. Undset otwarcie występowała przeciwko narodowemu socjalizmowi, przez co była przedstawiana jako antagonista Knuta Hamsuna. W 1940, po zajęciu Norwegii przez Wehrmacht[11], wyemigrowała, wraz z młodszym synem Hansem, do Stanów Zjednoczonych[4][11] przez Szwecję, Związek Radziecki i Japonię[4]. W czasie II wojny światowej prowadziła działalność propagandową przeciwko rządom Vidkuna Quislinga, popierając jednocześnie norweski rząd emigracyjny w Londynie. Po powrocie do Norwegii w 1945 odznaczona została Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Olafa. W ostatnich latach życia poświęciła się głównie literaturze dziecięcej. Zmarła na udar mózgu 10 czerwca 1949 w Lillehammer[13].

Jej portret widnieje na banknotach 500 NOK.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • Pani Marta Oulie (1907, Fru Marta Oulie)
  • Szczęśliwy wiek
  • Młodość (1910)
  • Wiga-Ljot i Wigdis (1909)
  • Jenny (1911)
  • Wiosna (1914)
  • Kobiecy punkt widzenia (1919, zbiór esejów)
  • Krystyna, córka Lavransa (1920–1922)
  • Legenda o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu
  • Olaf, syn Auduna (1925–1927)
  • Propaganda katolicka (1927)
  • Etapy I–II (1929–1933)
  • Krzak gorejący (1930)
  • Wierna żona (1936)
  • Norwescy święci (1937)
  • Madame Dorothea (1939)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Sigrid Undset – Facts. [w:] Nobelprize.org [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-22)]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Sigrid Undset, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (ang.).
  3. ↑ a b Górny 1993 ↓, s. 72–73.
  4. ↑ a b c Tunkiel 2016 ↓, s. 122.
  5. ↑ a b c d Iwaszkiewicz 1999 ↓.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Górny 1993 ↓, s. 72.
  7. ↑ a b Tunkiel 2016 ↓, s. 123.
  8. ↑ Tunkiel 2016 ↓, s. 125.
  9. ↑ a b Tunkiel 2016 ↓, s. 124.
  10. ↑ Tunkiel 2016 ↓, s. 126.
  11. ↑ a b c d e f Górny 1993 ↓, s. 73.
  12. ↑ Ewa Siarkiewicz-Bivand. Sigrid Undset – od cyganerii do tercjarek. „Informator Katolicki”. 3, s. 3–4, 2016. Oslo katolske bispedømme. 
  13. ↑ Górny 1993 ↓, s. 74.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sigrid_Undset&oldid=73991968”