Swelina
 Swelina | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
| Rzeka | |
| Długość | 2,6 km |
| Spadek |
ok. 23‰ |
| Źródło | |
| Miejsce | Gdynia – Bernadowo |
| Wysokość |
ok. 59,8 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Zatoka Gdańska |
| Miejsce | |
| Wysokość |
0 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie Sopotu  | |
Swelina (niem. Menzelbach, Potok Menzla; zwana także Potokiem Granicznym, niem. Der Grenzfließ, lub Swelinią[1]) – potok płynący wzdłuż granicy między Gdynią i Sopotem, uchodzący do Zatoki Gdańskiej. Długość potoku wynosi około 2,6 km[2]. W dolnym biegu potoku znajduje się niewielki zbiornik wodny o nazwie Staw Mazowiecki[3].
W okresie międzywojennym wzdłuż Sweliny przebiegał najbardziej na północ wysunięty odcinek granicy państwowej pomiędzy Polską i Wolnym Miastem Gdańskiem[4]. U ujścia potoku do Zatoki Gdańskiej znajdował się słup A001 z napisem Traite de Versailles / 28 Juin 1919 z dużymi literami FD i P.
Po raz pierwszy słowiańska nazwa Swelina pojawiła się w dokumencie z 1235 roku (Rivulum qui Swelina dicitur), potem wymieniano ją także w innych dokumentach z lat 1283, 1291 i 1295, a później wymieniał ją także Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego[5]. Swelina wyznaczała także granicę Oliwy i Kolibek, gdy 5 marca 1283 Sopot nadany został cystersom oliwskim przez Mściwoja II.[6] Od tego czasu potok stanowił granicę między dobrami oliwskich cystersów, a znajdującymi się na północ dobrami rycerskimi.
W czystych wodach górnego biegu potoku Swelina żyje wypławek alpejski[7]. Fauna bogata w bezkręgowce (kiełż zdrojowy, larwy chruścików itp.). Przy brzegu można spotkać pliszkę górską. W rzece nie ma wielu ryb, żyje tu pstrąg potokowy, jednak jest go zbyt mało, by można go łowić. Rzeka nie jest zbyt zanieczyszczona, ale ze względu na głębokość i nurt nie nadaje się do kąpieli.
W 1908, w pobliżu potoku, wybudowano Świątynię Kollatha.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Z. Brecki w Roczniku Sopockim 1976 pisze: "gdy się jednak wie, że językowo niemieccy kanceliści średniowieczni nie zapisywali miękkości głosek słowiańskich, wówczas ich zapis Swelina odczytamy jako Swelinia". Patrz także Czasopismo Onomastica R.14: 1969.
- ↑ Monitoring wód powierzchniowych. gdynia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. – www.gdynia.pl
- ↑ Inna spotkana nazwa to Staw Morawiecki, źródło: Przemysław Cudakiewicz, Igor Szymkowiak, Joanna Tycner, Mateusz Naskręt: Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami na lata 2005-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 dla Miasta Gdyni. lipiec 2005. s. s. 170. [dostęp 2008-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 stycznia 2006)].
- ↑ Traktat wersalski w Sekcji XI. Artykule 100 wyznaczał tę granicę ogólnie, bez wymienienia nazwy potoku.
- ↑ Maria i Andrzej Szypowscy: Sopot, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1984, ISBN 83-217-2436-1
- ↑ Mamuszka F., Bedeker sopocki, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1981.
- ↑ RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA NATURALNEGO W SOPOCIE. sopot.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-16)]., Sopot 2002
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Pochodzenie nazwy: Legenda Swelinii
- Swelina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 633.