Szczekuszka amerykańska
| Ochotona princeps[1] | |||||
| (Richardson, 1828) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
szczekuszka amerykańska | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[37] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Szczekuszka amerykańska[38] (Ochotona princeps) – gatunek ssaka z rodziny szczekuszkowatych (Ochotonidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Szczekuszka amerykańska występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[39]:
- O. princeps princeps – północne Góry Skaliste, południowo-zachodnia Kanada (południowo-wschodnia Kolumbia Brytyjska, południowo-zachodnia Alberta) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (od Montany i Idaho po północno-wschodnią Nevadę i północne Kolorado).
- O. princeps fenisex – Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe, południowo-zachodnia Kanada (południowa Kolumbia Brytyjska) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (Waszyngton, zachodni Oregon).
- O. princeps saxatilis – południowe Góry Skaliste, Stany Zjednoczone (Kolorado, północny Nowy Meksyk).
- O. princeps schisticeps – Sierra Nevada i Wielka Kotlina, południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (wschodni Oregon, wschodnia Kalifornia, Nevada, południowo-zachodni Utah).
- O. princeps uinta – Uinta Mountains i pasmo Wasatch w środkowym Utah, zachodnie Stany Zjednoczone.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1828 roku brytyjski przyrodnik John Richardson nadając mu nazwę Lepus (Lagomys) princeps[2]. Holotyp pochodził z obszaru w pobliżu źródeł rzeki Athabaska, w stanie Alberta, w Kanadzie[40].
O. princeps należy do podrodzaju Pika[40][39]. Gatunek ten wcześniej obejmował O. collaris, ale ten siostrzany takson okazał się być odrębny na podstawie morfologii, chromosomów i markerów genetycznych[39]. Oba gatunki tworzą grupę siostrzaną, ale dystans genetyczny między nimi jest dość znaczny[39]. Liczba podgatunków O. princeps zmniejszyła się z trzydziestu sześciu do pięciu[39]. Najnowsza taksonomia dotycząca podgatunków opiera się na markerach mtDNA i nDNA, i częściowo koreluje z morfologią i bioakustyką[39]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[39].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Ochotona: mongolska nazwa ochodona dla szczekuszki[41].
- princeps: łac. princeps, principis „książę, wódz, przywódca”, od primus „główny”, od forma wyższa od prior, prius „pierwszy”; capere „brać”[42].
- fenisex: łac. fenisex, fenisecis „kosiarz, wiejski”[43].
- saxatilis: łac. saxatilis „bywalec skał, odwiedzający skały”, od saxum, saxi „kamień, skała”[42].
- schisticeps: późnołac. schistus „łupek”, od lapis schistos „kamień rozszczepialny”, od gr. σχιστος skhistos „rozszczepiony”, od σχιζω skhizō „podzielić”; łac. -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[42].
- uinta: Uinta Mountains, Utah, Stany Zjednoczone[44][42].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 160–200 mm, długość ucha 23–26 mm, długość tylnej stopy 27–34 mm; masa ciała 121–176 g[45]. Z wyglądu podobna do świnki morskiej, sierść brązowa. Małe półkoliste, zaokrąglone uszy. Owłosiony spód łapek.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Środowisko życia
[edytuj | edytuj kod]Obszary skaliste i strome rumowiska na wysokości 2,5-4 tys. m n.p.m. Na północy, w Kolumbii Brytyjskiej, zbocza położone już na wysokości 500 m n.p.m. i niżej.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Aktywne w ciągu dnia, żyją w dużych dobrze zorganizowanych koloniach. Porozumiewają się za pomocą gwizdów i głosów przypominających szczekanie (stąd też nazwa) używając całej gamy odmiennych tonów. Wykazują silny terytorializm, przy czym rewiry sąsiadujących samic i samców tworzących pary nakładają się na siebie. W maju lub czerwcu po ciąży trwającej 1 miesiąc rodzi się 2-6 młodych. Są one nagie i ślepe. Późnym latem może przyjść na świat drugi miot. Szczekuszki często padają ofiarą drapieżników, szczególnie ptaków. Odżywiają się różnymi gatunkami traw, bylin, krzewinek, mchów i porostów. Zwierzęta te nie zapadają w sen zimowy, aby dostać się do pożywienia, kopią tunele w śniegu. Zapasy robią przez znoszenie dużych ilości świeżych części roślin i suszenie ich pod blokami skalnymi.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ochotona princeps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J. Richardson. Short characters of a few Quadrupeds procured on Capt. Franklin’s late Expedition. „The Zoological journal”. 3, s. 520, 1828. (ang.).
- ↑ J.K. Lord. Notes on two new species of mammals. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1863, s. 98, 1863. (ang.).
- ↑ C.H. Merriam. Description of a new species of pika (Lagomys schisticeps) from the Sierra Nevada Mountains in California. „North American Fauna”. 2, s. 11, 1889. (ang.).
- ↑ Bangs 1899 ↓, s. 40.
- ↑ Bangs 1899 ↓, s. 41.
- ↑ J.A. Allen. Mammals from Beaver County, Utah. Collected by the Museum expedition of 1904. „Science bulletin”. 1 (5), s. 121, 1905. (ang.).
- ↑ Hollister 1912 ↓, s. 57.
- ↑ Hollister 1912 ↓, s. 58.
- ↑ J.A. Allen. A new pika from Colorado. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 31, s. 103, 1912. (ang.).
- ↑ J. Grinnell. A new cony from the vicinity of Mount Whitney. „University of California publications in zoology”. 10 (2), s. 125, 1912. (ang.).
- ↑ J. Grinnell. The Warner Mountain cony. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 25, s. 129, 1912. (ang.).
- ↑ W.H. Osgood. A new name for Ochotona minima. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 80, 1913. (ang.).
- ↑ V.O. Bailey. Ten new mammals from New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 133, 1913. (ang.).
- ↑ J. Grinnell & T.I. Storer. Diagnoses of seven new mammals from east-central California. „University of California publications in zoology”. 17 (1), s. 6, 1916. (ang.).
- ↑ J. Grinnell. Six new mammals prom the Mohave Desert and Inyo regions of California. „University of California publications in zoology”. 17 (14), s. 435, 1918. (ang.).
- ↑ Howell 1919 ↓, s. 105.
- ↑ a b Howell 1919 ↓, s. 106.
- ↑ a b Howell 1919 ↓, s. 107.
- ↑ Howell 1919 ↓, s. 108.
- ↑ a b Howell 1919 ↓, s. 109.
- ↑ Howell 1919 ↓, s. 110.
- ↑ Howell 1924 ↓, s. 30.
- ↑ Howell 1924 ↓, s. 40.
- ↑ A.E. Borell. A new pika from Idaho. „Journal of Mammalogy”. 12 (3), s. 306, 1931. DOI: 10.2307/1373883.. (ang.).
- ↑ E.R. Hall. A new pika (mammalian genus Ochotona) from central Nevada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 103, 1934. (ang.).
- ↑ E.R. Hall & H.L. Bowlus. A new pika (mammalian genus Ochotona) from south-eastern Idaho with notes on nearby species. „University of California publications in zoology”. 42, s. 335, 1938. (ang.).
- ↑ E.R. Hall & C.L. Hayward. Three new mammals (Microtus and Ochotona) from Utah. „The Great Basin naturalist”. 2 (2), s. 107, 1941. (ang.).
- ↑ I.M. Cowan & K. Racey. A new pika (genus Ochotona) from British Columbia. „The Canadian field-naturalist”. 60, s. 102, 1947. (ang.).
- ↑ M.C. Gardner. An undescribed pika from Utah. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 40 (10), s. 344, 1950. (ang.).
- ↑ Cowan 1955 ↓, s. 22.
- ↑ Cowan 1955 ↓, s. 23.
- ↑ Durrant i Lee 1955 ↓, s. 2.
- ↑ Durrant i Lee 1955 ↓, s. 4.
- ↑ Durrant i Lee 1955 ↓, s. 6.
- ↑ C.A. Long. The mammals of Wyoming. „University of Kansas publications, Museum of Natural History”. 14 (18), s. 538, 1965. (ang.).
- ↑ A.T.E. and Beever Smith, Ochotona princeps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-17] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 55. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 274–278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Ochotona (Pika) princeps. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-11].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 468, 1904. (ang.).
- ↑ a b c d The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 89.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 246.
- ↑ S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Ochotonidae (Pikas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 55–56. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- O. Bangs. Descriptions of two new pikas from western North America. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 1, s. 39–42, 1899. (ang.).
- N. Hollister. Two new American pikas. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 25, s. 57–58, 1912. (ang.).
- A.H. Howell. Descriptions of nine new North American pikas. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 32, s. 105–110, 1919. (ang.).
- A.H. Howell. Revision of the American pikas. „North American Fauna”. 47, s. 1–57, 1924. (ang.).
- I.M. Cowan. The distribution of the pikas (Ochotona) in British Columbia and Alberta. „The Murrelet”. 35 (2), s. 20–24, 1955. DOI: 10.2307/3534994.. (ang.).
- S.D. Durrant & M.R. Lee. Three new pikas (genus Ochotona) from Utah. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 68, s. 1–10, 1955. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).