Thomas Müntzer

Thomas Müntzer

Portret Thomasa Müntzera Flamandzki miedzioryt autorstwa Gaspara Bouttatsa, 1690
Kraj działania	Święte Cesarstwo Rzymskie
Data i miejsce urodzenia	1489 lub 1490 Stolberg
Data i miejsce śmierci	27 maja 1525 Mühlhausen
Wyznanie	protestantyzm
Kościół	anabaptyści
Prezbiterat	1513
Strona internetowa

Manifest praski napisany przez Thomasa Müntzera w 1521. Wzywał w nim do utworzenia „nowego Kościoła”, który będzie „bronił słowa Bożego”

Thomas Müntzer, także Münzer (ur. w 1489 lub 1490 w Stolbergu, zm. 27 maja 1525 w Mühlhausen) – anabaptysta, wcześniej teolog ewangelicki, wcześniej ksiądz katolicki. Jeden z pierwszych przywódców reformacji protestanckiej. Początkowo zwolennik inicjatora reformacji Marcina Lutra, następnie w opozycji do niego. Ideolog i przywódca wojny chłopskiej w Niemczech. Żonaty z Ottilią von Gersen, miał z nią dwóch synów.

Thomas Müntzer krytykował istniejący ustrój i wzywał do walki z orężem w ręku o realizację „Królestwa Bożego” na ziemi, które pojmował jako bezklasowe społeczeństwo oparte na wspólnocie dóbr (komunizm chrześcijański). Przez Karola Marksa nazywany prekursorem komunizmu.

Życiorys

Thomas Müntzer pochodził z mieszczańskiej rodziny. Immatrykulował się na uniwersytecie w Lipsku, potem studiował we Frankfurcie nad Odrą jednocześnie pracując jako nauczyciel. W 1513 został wyświęcony na księdza i skierowany do kościoła świętego Michała w Brunszwiku. Ponadto uczył w małej prywatnej szkole dla zamożnych synów chłopów. Po studiach teologicznych został duchownym wiążąc się z reformacją. Od 1520 predykant (kaznodzieja protestancki) w Zwickau, gdzie został jednym z „proroków” (Pięć darów służby) – prowadził działalność kaznodziejską nie tylko w Zwickau ale także w całej Saksonii. W 1521 przebywał w Pradze, gdzie wygłaszał kazania w Kaplicy Betlejemskiej i Kościele Najświętszej Marii Panny przed Tynem oraz napisał manifest praski. Od 1523 działał w Allstedt głosząc kazania w kościele świętego Jana, przystąpił do reformy liturgii, napisał porządek nabożeństwa i traktat o urzędzie kościelnym. Stworzył w tajemnicy militarną organizację, która 24 marca 1524 zniszczyła małą kaplicę w wiosce Mallerbach koło Allstedt, prawdopodobnie z powodu różnic w poglądach między księdzem z Mallerbach a samym Müntzerem.

W 1524 zerwał z Lutrem po czym propagował swoje poglądy między innymi w Turyngii, Alzacji i Szwajcarii. Pod wpływem Müntzera na przełomie 1524 i 1525 powstał pierwszy program powstańców chłopskich, zwany Artikelbrief. W kwietniu 1525 stanął na czele powstania chłopskiego w Turyngii. 15 maja dowodził powstańcami w bitwie pod Frankenhausen, która zakończyła się totalną klęską chłopów. Müntzerowi udało się uciec z pola bitwy na strych w mieście, gdzie został wykryty symulując chorobę psychiczną. Został poddany torturom, osądzony i uznany za heretyka, a następnie przetransportowany do Mühlhausen i ścięty mieczem. Ciężarna żona Müntzera została zgwałcona przez żołnierza wojsk saksońskich. Pozostawiono ją przy życiu, jej dalszy los oraz jej synów nie jest znany.

Upamiętnienie

Na miejscu ostatniej bitwy Thomasa Müntzera koło Bad Frankenhausen/Kyffhäuser władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej wzniosły w latach 1976–1987 muzeum w kształcie rotundy (Panorama Museum), mieszczące panoramę bitwy, namalowaną przez profesora Wernera Tübkego.

Thomas Müntzer jest jedną z postaci historycznych występujących w powieści Q. Taniec śmierci autorstwa Luthera Blissetta (pseudonim zbiorowy) i Cywilizacje autorstwa Laurent Binet oraz głównym bohaterem wschodnioniemieckich filmów Thomas Müntzer (1956) i Ich, Thomas Müntzer, Sichel Gottes (1989).

Wizerunek Thomasa Müntzera widniał na awersie banknotu o nominale 5 marek NRD.

Bibliografia

• Kazimierz Lepszy: Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Thomas-Müntzer-Gesellschaft e.V.. [dostęp 2019-08-18]. (niem. • ang. • hiszp. • fr. • niderl. • ros. • jap.).