Traktat prucki
| Data |
12?/23 lipca 1711 | ||
|---|---|---|---|
| Wynik |
ustępstwa rosyjskie wobec Turków | ||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
Traktat prucki (pokój prucki) – pokój zawarty 12 lipca?/23 lipca 1711 pomiędzy Carstwem Rosyjskim i Imperium Osmańskim nad brzegiem Prutu w pobliżu Jass, jako zakończenie kampanii pruckiej 1711 roku.
Pokój w imieniu cara Piotra I podpisali Piotr Szafirow i Michaił Szeremietiew natomiast w imieniu sułtana tureckiego - wielki wezyr Baltacı Mehmed Pasza. Podpisy złożyli ponadto hetman kozacki Filip Orlik i ataman koszowy Kost Hordijenko. Jego stroną nie był chan krymski Dewlet Girej II oraz król szwedzki Karol XII (ten wręcz nakazał swojemu przedstawicielowi, Stanisławowi Poniatowskiemu, złożyć u sułtana oficjalny protest przeciwko traktatowi)[1].
Traktat został zawarty w sytuacji, kiedy Piotr I wraz ze swoją 38 tys. armią znalazł się w beznadziejnym położeniu. Otaczało ich 120 tysięcy Turków oraz kilkadziesiąt tysięcy Tatarów krymskich. W tej sytuacji rosyjscy negocjatorzy Szafirow i Szeremietiew dostali od cara znaczne pełnomocnictwa i pieniądze na przekupienie wielkiego wezyra i urzędników delegacji tureckiej. Piotr I w zamian za uwolnienie z okrążenia gotów był zrezygnować ze wszelkich zdobyczy Rosji w III wojnie północnej, z wyjątkiem dostępu do Bałtyku w Ingrii i do pozostawienia na tronie polskim Stanisława Leszczyńskiego. Ostatecznie, pozostawiając w Turcji sygnatariuszy układu jako zakładników (m.in. Piotra Szafirowa i Michaiła Szeremietiewa), car i jego armia z pełnym uzbrojeniem mogli wyjść z okrążenia. Karol XII uznał to za ogromny błąd wezyra, gdyż gdyby ten wytrwał przy oblężeniu, cała armia rosyjska wraz z carem dostałaby się do niewoli[1]. Niezadowolenie z powodu zawarcia traktatu wyrażali także Tatarzy Krymscy[2]. Rosja zobowiązała się do:
- zwrócenia Turcji Azowa,
- zniszczenia umocnień Taganrogu oraz dwóch innych swoich twierdz na południu (Bogorodicka i Kamiennej Łachy),
- zezwolenia Turcji na budowę fortecy nad Donem pomiędzy Azowem a Czerkasami,
- zatrzymania wypadów kozackich na Krym,
- zrzeczenia się praw do Zaporoża (miało przejść pod protekcję Turcji),
- rezygnacji z Ukrainy Prawobrzeżnej i wyprowadzenia z niej, jak i z całej Rzeczypospolitej, swoich wojsk przed upływem 3 miesięcy,
- nie wtrącania się w wewnętrzne sprawy Polski, a więc uznania na polskim tronie Stanisława Leszczyńskiego,
- przepuszczenia do Szwecji, przez terytorium Rosji, króla Karola XII,
- zlikwidowania swojego stałego przedstawicielstwa dyplomatycznego w Stambułu[1].
Warunki rozejmu były tylko w umiarkowanym stopniu ciężkie dla strony rosyjskiej. Pomimo to i tak nie zostały przez Rosjan w pełni wykonane. Z tego powodu stan wojny trwał jeszcze 2 lata i zakończył się traktatem adrianopolskim zawartym w 1713 roku, potwierdzającym najważniejsze postanowienia traktatu rozejmowego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zbigniew Anusik, Karol XII, Ossolineum 2006, s. 303–305.
- ↑ Leszek Podhorodecki, Chanat Krymski, Warszawa 1987, s. 243
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Rosyjsko-turecka wojna 1710-1713. rustrana.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
- Pokój prucki. hronos.km.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-03-30)].