Wilder Penfield

Wilder Penfield

Wilder Penfield w 1934 roku
Data i miejsce urodzenia	26 stycznia 1891 Spokane
Data i miejsce śmierci	5 kwietnia 1976 Montreal
Zawód, zajęcie	neurochirurg
Narodowość	amerykańsko–kanadyjska
Alma Mater	McGill University, Montreal Neurological Institute, Princeton University University of Oxford, Merton College, Johns Hopkins University, Johns Hopkins School of Medicine
Pracodawca	McGill University, Royal Victoria Hospital

Modele 3D korowych homunkulusów – zmysłowego i ruchowego – sporządzone na podstawie szkicu wykonanego przez Wildera Penfielda w latach 50. XX w.

Wilder Penfield (ur. 26 stycznia 1891 w Spokane, zm. 5 kwietnia 1976 w Montrealu) – kanadyjski neurochirurg, współtwórca analizy transakcyjnej, członek Royal Society i 25 innych stowarzyszeń naukowych i zawodowych, wyróżniony tytułami doktora honorowego licznych uniwersytetów w Północnej Ameryce, Europie i Azji (m.in. Princeton, Oxford, McGill w Montrealu, również Warszawa), odznaczony wysokimi odznaczeniami (m.in. Medal Wolności (USA), francuska Legia Honorowa, brytyjskie Order of Merit i Order św. Michała i św. Jerzego). W 1959 r. został członkiem zagranicznym PAN.

Życiorys

Studiował na Princeton University i na University of Oxford, gdzie uczył się neuropatologii u Charlesa Scotta Sherringtona. Tytuł doktora medycyny otrzymał na Johns Hopkins University. Pracował na Wydziale Medycznym McGill University (od 1928) i w Royal Victoria Hospital przy McGill University w Montrealu. Założył Instytut Neurologiczny, którym kierował do odejścia na emeryturę w 1960 roku. W następnych latach napisał liczne cenione książki, m.in. wielokrotnie wznawianą The Torch. Hippocrates life on the island of Cos. A love story. Ostatnią pracę (autobiografia No Man Alone) ukończył w 1976 roku (publ. 1977). Zadedykował ją – z miłością i wdzięcznością – swojej matce, która pomogła mu „widzieć świat, jakim jest”).

Badania padaczki i mapowanie mózgu

Jako neurochirurg zajmował się problemami leczenia padaczki i poszukiwał siedliska świadomości (używał też pojęcia dusza).

W dzieciństwie był świadkiem cierpienia chorej na padaczkę siostry (Ruth), a po kilkunastu latach, w grudniu 1928 roku, wykonał operację jej mózgu – usunął bardzo duży nowotwór płata czołowego, który wnikał w głąb lewej półkuli mózgu (nie było możliwe usunięcie całości). Po trzech tygodniach od operacji Ruth czuła się doskonale, jednak najbliżsi spostrzegli, że straciła zdolność planowania i przewidywania konsekwencji własnych czynów. W maju 1930 roku ponowiły się ataki padaczki, spowodowane rozrastaniem się nowotworu. Po kolejnej operacji, wykonanej ostrożniej przez H. Cushinga (usunął tylko część guza), stan pacjentki poprawił się nieznacznie. Zmarła w 1931 roku.

Po śmierci siostry Penfield poznał w Niemczech nową technikę określania położenia ognisk padaczki (miejsc kory, które trzeba usunąć operacyjnie) – metodę elektrycznej stymulacji różnych punktów kory. Stwierdził, że technika nie tylko ułatwia chirurgiczną pomoc chorym – pozwala również badać np. ruchowe reakcje ludzi w czasie drażnienia określonych obszarów kory. Dzięki temu, że badania były wykonywane bez utraty świadomego kontaktu z operowanymi (znieczulenie miejscowe) mogli oni informować chirurga o swoich doznaniach, np. halucynacjach wzrokowych, węchowych, smakowych lub somatycznych.

Penfield dostrzegł w tym możliwość rozwiązania problemu mózg–ciało (zob. dualizm kartezjański). Mimo wieloletnich wytrwałych poszukiwań tak określonego celu nie udało mu się osiągnąć – wbrew oczekiwaniom argumenty przemawiające za „dualizmem” były coraz słabsze (np. chęć poruszenia ręką lub odezwania się może nie mieć nic wspólnego z wolną wolą). Wraz ze współpracownikami (m.in. Edwin Boldrey i Theodore Rasmussen; zob. zespół Rasmussena) dokonał przełomowego mapowania powierzchni kory – było to pierwsze mapowanie, pozwalające odróżnić funkcje związane ze spostrzeganiem zmysłowym (sensoryczne) i motorycznością, osobno na każdej z półkul mózgu (dwa różne homunkulusy).

Wybrane prace

• Penfield W. Memory Mechanisms. AMA Archives of Neurology and Psychiatry 67(1952):178-198.
• Epilepsy and Cerebral Localization: A Study of the Mechanism, Treatment and Prevention of Epileptic Seizures. Penfield, W., and Theodore C. Erickson. Charles C Thomas, 1941.
• Epilepsy and the Functional Anatomy of the Human Brain. 2nd edition. Jasper, H., and Penfield, W. Little, Brown and Co., 1954. ISBN 0-316-69833-4
• The Torch. Penfield, W. Little, Brown and Co.; 1960. ISBN 1-299-80119-6.
• The Mystery of the Mind : A Critical Study of Consciousness and the Human Brain. Penfield, Wilder. Princeton University Press, 1975. ISBN 0-691-02360-3
• No Man Alone: A Surgeon's Life. Little, Brown and Co., 1977. ISBN 0-316-69839-3.

Bibliografia

• D.D. Todman D.D., Wilder Penfield (1891–1976), „Journal of Neurology”, 255 (7), 2008, s. 1104–1105, DOI: 10.1007/s00415-008-0915-6 [dostęp 2021-10-19]  (ang.).