Przejdź do zawartości

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1796 roku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1796 roku
Państwo

 Stany Zjednoczone

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

2 – 13 listopada 1796 (głosowanie powszechne)
3 grudnia 1796 (głosowanie w kolegium elektorów)

Podstawa prawna

Konstytucja Stanów Zjednoczonych

Głosowanie
poprzednie:
1792
następne:
1800

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1796 roku – trzecie wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. W ich wyniku wyłoniono drugiego prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna Adamsa, i drugiego wiceprezydenta, Thomasa Jeffersona. Dotychczasowy prezydent George Washington nie ubiegał się o reelekcję na trzecią kadencję.

Były to pierwsze wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, po których nastąpiło przekazanie władzy przez urzędującego prezydenta; pierwsze, które nie zakończyły się jednogłośnym wyborem jednego z kandydatów; i pierwsze, w których udział brał stan Tennessee[1]. Były to również jedyne wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, które zakończyły się wyborem prezydenta i wiceprezydenta, kandydujących z ramienia dwóch różnych ugrupowań[1].

Tło historyczne

[edytuj | edytuj kod]

Partie polityczne były już wówczas ukształtowane: Alexander Hamilton przewodził Partii Federalistycznej, natomiast Thomas Jefferson – Partii Demokratyczno-Republikańskiej[2]. W ostatnim roku prezydentury George'a Washingtona Thomas Jefferson zrezygnował ze stanowiska w jego gabinecie[3]. Powodem był spór z Alexanderem Hamiltonem, który zdaniem Jeffersona miał większy wpływ na politykę ekonomiczną prezydenta[3]. Jefferson zdobywał powszechnie coraz większą popularność, a jego zwolennicy zaczęli nazywać siebie Jeffersonistami[3].

Jedną z kontrowersji, która stała się przedmiotem debat publicznych była decyzja George'a Washingtona o wysłaniu Johna Jaya do Anglii, aby uregulować stosunki między państwami[3]. Efektem tych negocjacji był Traktat Jaya, który miał zapewnić Stanom Zjednoczonym pokój[3]. W 1795 Washington ponownie wysłał Jaya do Anglii, aby upewnił się, że traktat będzie przestrzegany[3]. Jeffersoniści zarzucali prezydentowi, że umowa pozwala Anglii ignorować deklaracje Stanów Zjednoczonych o neutralności i dokonywać abordażu amerykańskich statków oraz wcielać je do angielskiej armii, zmuszając załogę do udziału w wojnie angielsko-francuskiej[3]. Sam John Jay przyznawał, że Anglicy mogą przejmować amerykańskie towary wysyłane do Francji, jeśli za nie zapłacą lub konfiskować francuskie towary wysyłane do Stanów Zjednoczonych bez zapłaty[4]. Tymczasem federaliści organizowali wiece poparcia dla Traktatu Jaya i George'a Washingtona[1].

19 września 1796 gazeta American Daily Advertiser opublikowała list pierwszego prezydenta, który przeszedł do historii jako George Washington's Farewell Address[5]. Wkrótce został on przedrukowany przez inne gazety[5]. W liście Washington ogłosił, że przechodzi na emeryturę i nie będzie ubiegał się o trzecią kadencję[6]. Był to początek tradycji, zgodnie z którą kolejni prezydenci Stanów Zjednoczonych nie ubiegali się o trzecią kadencję, choć prawo im na to pozwalało[7].

Ordynacja wyborcza

[edytuj | edytuj kod]

Wybory prezydenckie w 1796 roku rządziły się tymi samymi zasadami co wybory w 1792[8]. Zgodnie z ordynacją wyborczą ustaloną 13 września 1788 przez Kongres Konfederacyjny każdy uprawniony stan nominował elektorów zgodnie z własną ordynacją wyborczą, a następnie każdy elektor w czasie posiedzenia Kolegium Elektorów oddawał dwa głosy – na prezydenta i wiceprezydenta, jednak bez rozróżnienia[8]. Osoba, która otrzymałaby w sumie najwięcej głosów, miała zostać prezydentem, a druga w kolejności wiceprezydentem[9]. Elektorom nie wolno było oddawać głosów na dwóch kandydatów pochodzących z tego samego stanu, z którego pochodzi głosujący na nich elektor[10]. Większość stanów, która przeprowadziła wybory powszechne stosowała ordynację opartą na tej pochodzącej z okresu kolonialnego, która uprawniała do głosowania tylko wolnych białych mężczyzn wyznania protestanckiego, którzy płacili podatki, posiadali ziemię i ukończyli 21 lat[11].

Na mocy uchwały z marca 1792, posiedzenie Kolegium Elektorów odbyło się w pierwszą środę grudnia[1].

Kandydaci

[edytuj | edytuj kod]

Partia Federalistyczna

[edytuj | edytuj kod]

Gdy George Washington ogłosił w 1796 roku, że nie będzie ubiegać się o trzecią kadencję, naturalnym kandydatem federalistów stał się dotychczasowy wiceprezydent John Adams[12]. Ponieważ pochodził on ze stanu Massachusetts, czyli z północy[3], partia nominowała także Thomasa Pinckneya[3], byłego gubernatora Karoliny Południowej[13], licząc na pozyskanie głosów wyborców z południowych stanów[3]. Adams był promowany jako kandydat na prezydenta, a Pinckney na wiceprezydenta[3].

Partia Demokratyczno-Republikańska

[edytuj | edytuj kod]

Kandydatem Partii Demokratyczno-Republikańskiej był partyjny przywódca Thomas Jefferson[3]. Ponieważ pochodził on z południa, licząc na przekonanie wyborców z północy, partia promowała senatora z Nowego Jorku Aarona Burra jako swojego kandydata na stanowisko wiceprezydenta[3].

Przebieg kampanii

[edytuj | edytuj kod]

Członkowie obu głównych frakcji politycznych prowadzili kampanię wyborczą często wychodząc poza swoje macierzyste regiony i stany, aby pozyskać jak największe ogólnokrajowe poparcie dla swoich kandydatów[3]. Był to początek wczesnego systemu partyjnego w Stanach Zjednoczonych[3].

Kampania wyborcza była prowadzona za pomocą ulotek, pamfletów i artykułów publikowanych w gazetach wspierających danego kandydata[3]. Obfitowała w liczne ataki nie tylko pod adresem kandydatów, ale także ich zwolenników[3].

Zwolennicy Thomasa Jeffersona zarzucali Johnowi Adamsowi, że wykazuje sympatie wobec ustroju monarchistycznego i spiskuje, aby uczynić swoich synów panami feudalnymi[3]. Rozpuszczali też plotkę, jakoby Adams chciał ożenić swojego syna z angielską kobietą, oddać Stany Zjednoczone Wielkiej Brytanii i zostać królem[3]. Nazywali go złośliwie His Rotundity (z ang. Jego Pękatość)[1].

Federaliści nazywali Jeffersona ateistą, anarchistą, demagogiem, tchórzem, hochsztaplerem i mistyfikatorem[3]. Nazywali go również frankofilem z powodu publicznego poparcia dla Rewolucji francuskiej, która była kontrowersyjna z powodu swojego brutalnego charakteru, szczególnie względem arystokracji oraz elit[3]. Sam poseł pełnomocny Francji w Stanach Zjednoczonych Pierre Auguste Adet publicznie potępiał kandydaturę Johna Adamsa i zapewniał, że wybór Jeffersona poprawiłby relacje Stanów Zjednoczonych z Francją[1]. Jeffersoniści próbowali zdystansować się od Adeta, ale federaliści wykorzystali oświadczenie Adeta, by powiązać Jeffersona z sympatykami Francji[1].

Sami kandydaci na prezydenta unikali ostrego języka i większej kampanii[1]. Thomas Jefferson pozostał w swojej posiadłości Monticello w Charlottesville, a John Adams w Peacefield w Quincy[1]. Aaron Burr przez 6 tygodni podróżował po stanach Nowej Anglii, promując swoją prezydenturę[1]. W czasie wyborów w 1796 powstała pierwsza piosenka wyborcza w historii amerykańskich wyborów prezydenckich – Adams and Liberty, promująca kandydaturę Adamsa[1].

Alexander Hamilton chciał uniemożliwić wygraną zarówno Thomasowi Jeffersonowi, jak i Johnowi Adamsowi, więc przekonywał elektorów z północy, aby wybrali Thomasa Pinckneya na prezydenta[3], a elektorów z południa, by głosowali na kandydatów Partii Federalistycznej, a nie Partii Demokratyczno-Republikańskiej[1]. Tym sposobem chciał doprowadzić do ostatecznego wyboru Pinckneya na prezydenta[1]. Jego plan został jednak ujawniony, co bardziej przekonało elektorów z północy do poparcia swojego regionalnego kandydata, Johna Adamsa[3], i oddania drugiego głosu na kogoś innego, niż Thomas Pinckney[1].

Wyniki wyborów

[edytuj | edytuj kod]
Mapa wyborcza Stanów Zjednoczonych w 1796 roku. Liczba na mapie określa liczbę przedstawicieli stanu w Kolegium Elektorów

Po raz pierwszy w wyborach swoich elektorów nominował stan Tennessee, który dołączył do Unii w 1796.

     Partia Demokratyczno-Republikańska

     Partia Federalistyczna

     Bezpartyjny

Głosowanie powszechne

[edytuj | edytuj kod]

W sześciu stanach odbyły się wybory powszechne[1]. Były to: Karolina Północna, Maryland, Massachusetts, New Hampshire, Pensylwania i Wirginia[1]. W pozostałych stanach elektorzy byli wybierani przez stanową legislatulę[1].

Głosowanie powszechne odbyło się w dniach 2 – 13 listopada 1796 roku i wzięło w nim udział ok. 67 tys. osób[14].

Wyniki głosowania powszechnego[15]
Kandydat Partia Głosy %
John Adams Partia Federalistyczna 35 726 53,45
Thomas Jefferson Partia Demokratyczno-Republikańska 31 115 46,55
Razem 66 841 100

Kolegium Elektorów

[edytuj | edytuj kod]

3 grudnia 1796[1] odbyło się głosowanie Kolegium Elektorów, które zostało zatwierdzone 8 lutego 1797[16]. John Adams uzyskał 71 głosów, przy 69 wymaganych do zwycięstwa[17]. Drugie miejsce zajął Thomas Jefferson, uzyskując 68 głosów[17]. Była to sytuacja precedensowa, gdyż po raz pierwszy i jedyny w historii urzędy prezydenta i wiceprezydenta zostały obsadzone przez kandydatów dwóch przeciwnych stronnictw politycznych[8]. Współkandydat Adamsa, Thomas Pinckney, otrzymał 58 głosów[18]. Współkandydat Jeffersona, Aaron Burr, otrzymał 30 głosów[17]. Kolejne miejsca zajęli: Samuel Adams (15 głosów), Oliver Ellsworth (11 głosów), George Clinton (7 głosów), John Jay (5 głosów) i James Iredell (3 głosy)[18]. Pozostali kandydaci otrzymali 1 lub 2 głosy[18].

Adams zawdzięczał zwycięstwo głównie elektorom pochodzącym ze stanów północnych, podczas gdy stany południowe i zachodnie: Kentucky i Tennessee poparły w większości Jeffersona[8].

Wielu Elektorów oddało głosy na kandydatów dwóch różnych partii[1]. Wszyscy elektorzy z Karoliny Południowej i jeden z Pensylwanii oddali głosy na Thomasa Jeffersona i Thomasa Pinckneya, a jeden elektor z Marylandu oddał swoje głosy na Jeffersona i Johna Adamsa[1]. Choć George Washington publicznie ogłosił przejście na emeryturę[6], dwóch elektorów oddało na niego swoje głosy[19].

Stan \ Kandydat John Adams Thomas Jefferson Thomas Pinckney Aaron Burr Samuel Adams Oliver Ellsworth George Clinton John Jay James Iredell George Washington John Henry Samuel Johnston Charles Cotesworth Pinckney Razem
Connecticut 9 4 5 9
Delaware 3 3 3
Georgia 4 4 4
Karolina Południowa 8 8 8
Karolina Północna 1 11 1 6 3 1 1 12
Kentucky 4 4 4
Maryland 7 4 4 3 2 10
Massachusetts 16 13 1 2 16
New Hampshire 6 6 6
New Jersey 7 7 7
Nowy Jork 12 12 12
Pensylwania 1 14 2 13 15
Rhode Island 4 4 4
Tennessee 3 3 3
Vermont 4 4 4
Wirginia 1 20 1 1 15 3 1 21
Łącznie 71 68 59 30 15 11 7 5 3 2 2 2 1 138

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t 1792, [w:] Gil Troy, Arthur Meier Schlesinger (Jr.), Fred L. Israel, History of American Presidential Elections, 1789-2008, Facts On File, 2012, s. 10-14, ISBN 978-0-8160-8220-9 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
  2. Pastusiak 1999 ↓, s. 66.
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Donald Richard Deskins, Hanes Walton, Sherman C. Puckett, Presidential Elections, 1789-2008: County, State, and National Mapping of Election Data, University of Michigan Press, 2010, s. 25, ISBN 978-0-472-11697-3 [dostęp 2020-02-27] (ang.).
  4. Milestones: 1784–1800 – Office of the Historian [online], Office of the Historian [dostęp 2020-02-27] (ang.).
  5. a b Benjamin Franklin i inni, Religion and the Federal Government, Part 1 – Religion and the Founding of the American Republic [online], Biblioteka Kongresu, 4 czerwca 1998 [dostęp 2020-02-28] (ang.).
  6. a b George Washington, Washington's Farewell Address 1796, Avalon Project – Documents in Law, History and Diplomacy, 1796 [dostęp 2020-02-28] (ang.).
  7. Becky Little, For Over 150 Years, U.S. Presidents Had No Term Limits [online], HISTORY, 31 sierpnia 2018 [dostęp 2020-02-28] (ang.).
  8. a b c d Jones 2016 ↓, s. 100.
  9. Presidential Elections [online], History [dostęp 2019-10-21] (ang.).
  10. Jon Greenberg, Can the president and the vice president be from the same state? [online], PolitiFact, 16 kwietnia 2015 [dostęp 2019-10-24] (ang.).
  11. Grace Panetta, Olivia Reaney, Today is National Voter Registration Day. The evolution of American voting rights in 242 years shows how far we've come — and how far we still have to go [online], Business Insider, wrzesień 2019 [dostęp 2019-11-04] (pol.).
  12. Bartnicki 1995 ↓, s. 81.
  13. PINCKNEY, Thomas (1750-1828) [online], Bioguide.Congress.gov (ang.).
  14. US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-02]. (ang.).
  15. Our Campaigns – US President – National Vote Race – Nov 02, 1796 [online], Our Campaigns [dostęp 2020-02-27] (ang.).
  16. Presidential Election of 1796. Biblioteka Kongresu. [dostęp 2017-05-02]. (ang.).
  17. a b c Electoral College Box – 1796. NARA. [dostęp 2017-05-02]. (ang.).
  18. a b c 1796 election. NARA. [dostęp 2017-05-02]. (ang.).
  19. 1796 Presidential Electoral Vote Count [online], Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections [dostęp 2020-02-27] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]