Zamek teleskopowy

Zamek teleskopowy — ewolucyjna postać zamka swobodnego broni samopowtarzalnej wprowadzona po II wojnie światowej. W zamku teleskopowym część masy zamka przesunięta została do przodu wokół lufy lub ponad nią. Dzięki takiemu rozwiązaniu konstrukcje na nim oparte mogą być wyraźnie krótsze niż klasyczne pistolety maszynowe, w których cała masa zamka porusza się za lufą.

Charakterystyka

Jedną z głównych konsekwencji oparcia konstrukcji klasycznych pistoletów maszynowych na prostym zamku swobodnym była konieczność nadania mu na tyle dużej masy, aby inercja zapobiegała przedwczesnemu otwarciu komory nabojowej przy stosowaniu relatywnie silnych naboi pistoletowych jak Parabellum. Skutkiem tego broń mimo mniejszych rozmiarów niż dotychczasowe uzbrojenie piechoty była ciężka (3,5 kg karabinu Mauser 98a wobec 4,18 kg MP-18 bez magazynka aż po 4,6 kg Suomi), zaś masywny i ciężki, co więcej poruszający się siłą odrzutu w tył i przód zamek utrudniał utrzymanie kontroli nad bronią, czym przyczyniał się do jej niskiej celności.

Przekonstruowanie zamka do obejmującej lufę postaci teleskopowej pozwoliło na skrócenie broni, „schowanie” lufy w obudowie oraz jednoczesne przesunięciu magazynka naboi w uchwyt broni, co pozwala strzelcowi lepiej ją kontrolować, bowiem waga zarówno zamka jak i magazynka znajduje się blisko punktu chwytu. Jednocześnie mimo że zamek wciąż porusza się siłą odrzutu, część jego masy wciąż znajduje się ponad oraz przed chwytem.

Porównanie parametrów przedwojennej konstrukcji z klasycznym zamkiem z konstrukcjami o zamku teleskopowym

Nazwa	Długość bez kolby	Długość lufy	Waga
MP 40 ze złożoną kolbą	630 mm	251 mm	3,97 kg
Sa vz. 48	445 mm	284 mm	3,30 kg
Uzi	470 mm	260 mm	3,5 kg

Historia

De facto zamek teleskopowy jest istotą działania pistoletów samopowtarzalnych opartych na rozwiązaniach Browninga, w których zamek obejmuje lufę i porusza się wzdłuż niej. Pierwsze konstrukcje pistoletów maszynowych opracowane w czasie I wojny światowej, na których wzorowano późniejsze rozwiązania, oparto jednak na układzie broni długiej, wyposażając w drewniane łoże i kolbę, a ich ciężkie zamki poruszały się między zakończeniem lufy a kolbą pistoletu.

Jedną z pierwszych konstrukcji wykorzystujących zamek teleskopowy w pistoletach maszynowych był prototyp MCEM-2 skonstruowany w Wielkiej Brytanii w 1944 przez inż. Jerzego Podsędkowskiego, który jednak nigdy nie wszedł do produkcji.

Pierwszym produkowanym pistoletem maszynowym z zamkiem teleskopowym był czeski Samopal vzor 48 konstrukcji Jaroslava Holečka z 1948 roku. Ten szeroko eksportowany model wywarł wpływ na wiele późniejszych konstrukcji — wśród których znajduje się m.in. izraelskie Uzi.

Swoistym konstrukcyjnym powrotem do pistoletowych źródeł jest polski PM-63 prof. Piotra Wilniewczyca.

Przykłady konstrukcji

• Przykładowe konstrukcje z zamkiem teleskopowym
• 
  czeski Samopal vz. 48
• 
  izraelski Uzi
• 
  amerykański MAC11