Zdzisław Goliński
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
27 grudnia 1908 | |
| Data i miejsce śmierci |
6 lipca 1963 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Biskup diecezjalny częstochowski | ||
| Okres sprawowania |
1951–1963 | |
| Biskup pomocniczy lubelski | ||
| Okres sprawowania |
1947–1951 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat |
28 czerwca 1931 | |
| Nominacja biskupia |
28 marca 1947 | |
| Sakra biskupia |
3 sierpnia 1947 | |
| Data konsekracji |
3 sierpnia 1947 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Lublin | ||||||||
| Miejsce |
katedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie | ||||||||
| Konsekrator | |||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Zdzisław Goliński (ur. 27 grudnia 1908 w Urzędowie, zm. 6 lipca 1963 w Częstochowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor habilitowany teologii, biskup pomocniczy lubelski w latach 1947–1951, biskup diecezjalny częstochowski w latach 1951–1963.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 27 grudnia 1908 w Urzędowie. Kształcił się w tamtejszej szkole ludowej i progimnazjum, a począwszy od piątej klasy w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Jana Zamojskiego w Zamościu[1], gdzie w 1926 złożył egzamin dojrzałości[2]. W latach 1926–1930[2] odbył studia filozoficzno-teologiczne w Seminarium Duchownym w Lublinie[1]. Na prezbitera został wyświęcony 28 czerwca 1931 w katedrze św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie przez miejscowego biskupa pomocniczego Adolfa Jełowickiego[3]. W latach 1930–1933 kontynuował studia w zakresie teologii moralnej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a w latach 1933–1934 w Rzymie na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim i Papieskim Uniwersytecie Świętego Tomasza z Akwinu. Wykształcenie poszerzał, studiując pedagogikę i psychologię wychowania[1]. W 1933 uzyskał doktorat z teologii na podstawie dysertacji Cnota czystości według św. Tomasza z Akwinu z uwzględnieniem współczesnej pedagogiki płciowej, a habilitował się w 1945 po przedłożeniu rozprawy Nauka św. Augustyna o kłamstwie[2].
Po powrocie ze studiów zagranicznych objął funkcje kierownika życia religijnego i ojca duchownego w Gimnazjum Biskupim w Lublinie. Nauczał w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Lublinie i jego Szkole Ćwiczeń. Został pracownikiem naukowym w katedrze teologii moralnej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W Seminarium Duchownym w Lublinie wykładał teologię moralną i pedagogikę. Zajmował stanowisko prezesa Unii Apostolskiej Kapłanów. Na początku II wojny światowej aresztowany przez hitlerowców, został osadzony na zamku w Lublinie. Miał zostać rozstrzelany, ale w marcu 1940 zwolniono go z więzienia. Najpierw świadczył pomoc duszpasterską, następnie był prokuratorem lubelskiego seminarium duchownego, przeniesionego do Krężnicy Jarej, w którym również prowadził wykłady z teologii moralnej, etyki, historii filozofii, pedagogiki i dydaktyki. Po uzyskaniu habilitacji został kierownikiem katedry teologii moralnej Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wykładał także w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W diecezji powierzono mu zadania cenzora książek religijnych, delegata ds. wychowania i nauki, a także wizytatora zakonów i zgromadzeń zakonnych. Był redaktorem „Wiadomości Diecezjalnych Lubelskich” i prezesem Związku Kapłanów „Unitas”[2]. W 1943 został ustanowiony kanonikiem kapituły katedralnej[4].
28 marca 1947 papież Pius XII mianował go biskupem pomocniczym diecezji lubelskiej[2] (formalnie biskupem koadiutorem bez prawa następstwa[5]) ze stolicą tytularną Hemeria[3]. Święcenia biskupie przyjął 3 sierpnia 1947 w katedrze św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie. Konsekrował go Stefan Wyszyński, biskup diecezjalny lubelski, w asyście Michała Klepacza, biskupa diecezjalnego łódzkiego, i Stanisława Czajki, biskupa pomocniczego częstochowskiego[6]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Crux victoria”[2] (Krzyż zwycięstwem)[1]. Objął stanowiska proboszcza parafii katedralnej i oficjała sądu biskupiego[4].
22 kwietnia 1951 Pius XII przeniósł go na urząd biskupa diecezjalnego diecezji częstochowskiej[2]. Ingres do katedry Świętej Rodziny w Częstochowie odbył 17 czerwca 1951[7]. Przeprowadził 335 wizytacji kanonicznych, konsekrował 28 kościołów, ustanowił 56 nowych placówek duszpasterskich, powołał 2 nowe dekanaty, wyświęcił 280 kapłanów[2]. W 1954 przeprowadził I Synod Diecezji Częstochowskiej w celu skodyfikowania prawa partykularnego. Działał na rzecz rozwoju duszpasterstwa charytatywnego i duszpasterstwa trzeźwości. W 1951 ustanowił niższe seminarium duchowne. Przyczynił się do docelowego wyposażenia kościoła katedralnego. Na jego wnioski Stolica Apostolska w 1951 ustanowiła kapitułę katedralną, a papież Jan XXIII w 1962 nadał katedrze tytuł bazyliki mniejszej[7]. Jego rządy przypadły na czas nasilenia antykościelnej działalności aparatu komunistycznego[8]. Władze utrudniały tworzenie nowych parafii, nie wydawały zezwoleń na budowy kościołów, w 1953 zamknęły tygodnik „Niedziela”. W następstwie likwidacji Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego utworzył w Wyższym Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie tzw. studium domesticum, a po usunięciu religii ze szkół publicznych zorganizował katechezy parafialne w punktach katechetycznych. Występował w obronie Kościoła, w szczególności księży diecezjalnych aresztowanych i skazanych przez komunistyczny reżim[7]. W 1955 w zastępstwie wysiedlonych biskupów katowickich konsekrował katedrę Chrystusa Króla w Katowicach[9].
Udzielił sakry biskupowi pomocniczemu częstochowskiemu Stefanowi Barele (1961), a jako współkonsekrator uczestniczył w sakrach biskupów pomocniczych lubelskich: Tomasza Wilczyńskiego (1952), Henryka Strąkowskiego (1958) i Jana Mazura (1961)[3].
Brał udział w I sesji soboru watykańskiego II[10].
Zmarł 6 lipca 1963 w Częstochowie[2]. 9 lipca 1963[11] został pochowany w krypcie biskupów częstochowskich w bazylice katedralnej Świętej Rodziny w Częstochowie[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d M. Frukacz: Bp Zdzisław Goliński (1908–1963). archiczest.pl. [dostęp 2023-07-09].
- ↑ a b c d e f g h i J. Kapuściński. Człowiek wielkiej kultury. Bp Zdzisław Goliński (1908–1963). „Niedziela”. 27/2012 (edycja częstochowska). ISSN 0208-872X. [dostęp 2023-07-09].
- ↑ a b c Zdzisław Goliński. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2023-07-09]. (ang.).
- ↑ a b P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 122. ISBN 83-211-1311-7.
- ↑ A.G. Miziński (red.): 100-lecie Konferencji Episkopatu Polski. Księga jubileuszowa. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2019, s. 263. ISBN 978-83-8144-179-7. [dostęp 2023-07-11].
- ↑ K.R. Prokop: Sakry i sukcesja święceń biskupich episkopatu Kościoła katolickiego w Polsce w XIX i XX wieku (na tle wcześniejszych okresów dziejowych). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2012, s. 385–386. ISBN 978-83-7306-593-2.
- ↑ a b c d M. Duda: Historia Diecezji i Archidiecezji Częstochowskiej w latach 1925–2017. archiczest.pl. [dostęp 2023-07-11].
- ↑ 60 lat temu zmarł nagle bp Zdzisław Goliński. niedziela.pl, 2023-07-06. [dostęp 2023-07-11].
- ↑ Historia i sztuka. katedra.wiara.pl, 2018-11-09. [dostęp 2023-07-09].
- ↑ B. Bejze: Sobór Watykański II. W: Z. Pawlak (red.): Katolicyzm A-Z. Wyd. III. Łódź: 1989, s. 419. ISBN 83-850-22-03-1.
- ↑ A. Baca. Biskup doktor Zdzisław Goliński (1908–1963). „Głos Ziemi Urzędowskiej”. 2011. ISSN 1134-4893. [dostęp 2023-07-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Nota biograficzna Zdzisława Golińskiego na stronie archidiecezji częstochowskiej (arch.). [dostęp 2012-01-08].
- Zdzisław Goliński [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-10-21] (ang.).