Ziarnołusk białogardły

Ziarnołusk białogardły
	Saltator grossus
	(Linnaeus, 1766)
	; Osobnik dorosły
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	tanagrowate
Podrodzina	ziarnołuski
Rodzaj	Saltator
Gatunek	ziarnołusk białogardły
Synonimy
	Loxia grossa Linnaeus, 1766; Pitylus grossus (Linnaeus, 1766);
	Loxia grossa Linnaeus, 1766; Pitylus grossus (Linnaeus, 1766);
Podgatunki
	S. g. saturatus (Todd, 1922); S. g. grossus (Linnaeus, 1766);
	S. g. saturatus (Todd, 1922); S. g. grossus (Linnaeus, 1766);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ziarnołusk białogardły^[4], grubonos białogardły^[5] (Saltator grossus) – gatunek niewielkiego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), występujący w Ameryce Centralnej i Ameryce Południowej. Wyróżnia się 2 podgatunki^[6]^[7]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3].

Systematyka

Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Kajenny w Gujanie Francuskiej – dokonał szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 1766 roku, nadając mu nazwę Loxia grossa^[2]. Czasami bywał traktowany jako jeden gatunek z ziarnołuskiem okopconym (Saltator fuliginosus), a niekiedy oba te taksony wydzielano do osobnego rodzaju Pitylus^[8]. Obecnie wyróżnia się dwa podgatunki S. grossus^[6]^[7]:

S. g. saturatus (Todd, 1922)
S. g. grossus (Linnaeus, 1766)

Morfologia

Niewielki ptak o średnim, dosyć grubym, silnym i zaokrąglonym dziobie, obie szczęki tego samego jasnopomarańczowo-czerwonego lub czerwonego koloru. Samce są stalowoszare. Skrzydła stalowoszare z czarnymi obrzeżami lotek. Kantarek, policzki, dolna część gardła i górna część piersi tworzą czarną obwódkę wokół białego podbródka i środkowej części gardła. Nogi brązowoszare lub czarnoszare. Tęczówki ciemnobrązowe. Samice zazwyczaj nieco ciemniejsze od samców, brzuch i dolna część ciała jaśniejsze z lekkim zielonkawym odcieniem. U samic brak czarnej obwódki wokół podbródka, który jest szarobiały z mniejszym kontrastem niż u samców. Osobniki młodociane są ciemniejsze niż osobniki dorosłe. Długość ciała 19–20,5 cm, masa ciała 41–53 g^[6]. Według BirdLife International średnia masa ciała to 44 g^[9].

Zasięg występowania

Ziarnołusk białogardły występuje na terenach położonych do wysokości 1300 m n.p.m.^[3]^[9] Poszczególne podgatunki występują:

S. g. saturatus – we wschodnim Hondurasie, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, w północno-zachodniej Kolumbii (na zachód od łańcucha Andów) i zachodnim Ekwadorze^[8],
S. g. grossus – w południowo-wschodniej Kolumbii, południowej Wenezueli (w departamentach Bolívar i Amazonas), w rejonie Gujana, północnej Brazylii, wschodnim Ekwadorze, wschodnim Peru i w północnej Boliwii (w departamencie Beni i północno-zachodniej części departamentu Santa Cruz)^[6].

Jest gatunkiem osiadłym^[6]^[9].

Ekologia

Jego głównym habitatem są wilgotne lasy, obrzeża lasów oraz lasy wtórne do wysokości 1200 m n.p.m., sporadycznie spotykany jest na większych wysokościach dochodzących do 1700 m n.p.m.^[6] Żywi się ziarnami, owocami i stawonogami, w tym owadami. Żeruje głównie w koronach drzew oraz średnich i wysokich piętrach wilgotnych lasów. Występuje zazwyczaj w parach, czasami w stadach mieszanych z innymi gatunkami^[6].

Rozmnażanie

Sezon lęgowy trwa w zależności od miejsca zamieszkania od marca od kwietnia, czasami maja, a w departamencie Santander w Kolumbii we wrześniu^[6] Gniazda w kształcie miseczek są zbudowane z traw, korzeni, suchych liści itp., wyścielone drobną roślinnością i korzonkami. W lęgu 2–3 jaja o barwie niebiesko-białej z brązowym plamkowaniem. Brak dalszych szczegółowych danych^[6]^[8].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ziarnołusk białogardły jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 2004 roku. Wcześniej był zaliczany do kategorii Lower Risk/Least Concern. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako dość pospolity, ale występujący punktowo^[3]^[9]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 9,34 mln km²^[9]. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za potencjalnie spadkowy. Spowodowane jest to przewidywanym zmniejszeniem się naturalnego habitatu o około 15% w ciągu trzech pokoleń (około 12 lat), co może skutkować spadkiem liczebności populacji w tym okresie nawet o 25%^[3]^[10]^[6].

Przypisy

↑ Saltator grossus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Slate-colored Grosbeak Saltator grossus (Linnaeus, 1766) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Saltator grossus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: SALTATORINAE Bonaparte, 1853 - Ziarnołuski - Saltators (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-03].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 380, 1999.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j D. Brewer: Slate-colored Grosbeak Saltator grossus, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 414. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Slate-colored Grosbeak Saltator grossus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).
↑ Slate-colored Grosbeak Saltator grossus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Saltator grossus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Slate-colored Grosbeak Saltator grossus (Linnaeus, 1766) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).

[iucn-3] Saltator grossus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: SALTATORINAE Bonaparte, 1853 - Ziarnołuski - Saltators (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-03].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 380, 1999.

[botw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j D. Brewer: Slate-colored Grosbeak Saltator grossus, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-03]. (ang.).

[HBW_16-8] Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 414. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[birdlife1-9] Slate-colored Grosbeak Saltator grossus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).

[birdlife-10] Slate-colored Grosbeak Saltator grossus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-03]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]