śmierć
Wygląd
śmierć (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) med. fizj. trwałe ustanie procesów życiowych lub aktywności; zob. też śmierć w Wikipedii
- (1.2) mit. etn. szt. liter. personifikacja śmierci (1.1), często przedstawiana jako szkielet z kosą
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik śmierć śmierci dopełniacz śmierci śmierci celownik śmierci śmierciom biernik śmierć śmierci narzędnik śmiercią śmierciami miejscownik śmierci śmierciach wołacz śmierci śmierci
- przykłady:
- (1.1) Ona nadal nie może otrząsnąć się po śmierci męża.
- (1.1) Każdego czeka śmierć.
- (1.2) Śmierć w malarstwie średniowiecznym zwykle była przedstawiana jako szkielet z kosą.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) śmierć biologiczna / kliniczna / mózgowa • uniknąć śmierci • doprowadzić do śmierci • uratować / wybawić od śmierci • kara śmierci • żuaw śmierci
- synonimy:
- (1.1) zejście, zgon, wieczny spoczynek, kres życia, odejście na wieki
- (1.2) kostucha, ponury żniwiarz
- antonimy:
- (1.1) życie
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. śmiertelnik m, śmiertelniczka ż, śmiertelność ż, uśmiercanie n, uśmiercenie n
- czas. uśmiercać ndk., uśmiercić dk.
- przym. śmiertelny
- przysł. śmiertelnie
- związki frazeologiczne:
- anioł śmierci • biała śmierć • blady jak śmierć • Bóg widzi, czas ucieka, śmierć się zbliża, wieczność czeka • być panem życia i śmierci • choćbyś miał złota skrzynie, śmierci się nie wywiniesz • choćbyś uciekał przez góry, las – śmierć do ciebie zdąży na czas • ciebie to po śmierć posłać • czarna śmierć • godna śmierć • grupa śmierci • igrać ze śmiercią • jakie życie, taka śmierć • kto by chciał we zdrowiu jako młody do śmierci żyć, potrzeba mu zawczasu umieć starym być • kwestia życia i śmierci • milsza jest śmierć odważna niż niewolne życie • na śmierć i życie • prędzej bym się śmierci spodziewał • raz kozie śmierć • spirala śmierci • spojrzeć śmierci w oczy • starość nie radość, śmierć nie wesele • śmierć cywilna • śmierć i żona od Boga przeznaczona • śmierć na chorągwi • śmierć powąchała • taniec śmierci • trzy ćwierci do śmierci • umrzeć śmiercią naturalną • w obliczu śmierci • walczyć ze śmiercią • wyśpisz się po śmierci • zakręt śmierci • zamartwiać się na śmierć • zapomnieć na śmierć
- tłumaczenia:
- abchaski: (1.1) аҧсра
- adygejski: (1.1) аджал, лӏэныгъ
- afrykanerski: (1.1) dood
- ajnoski: (1.1) ライ (rayi) / hokkaido rai-i, ラヤㇺペ (rayampe)
- alabama: (1.1) ililla
- albański: (1.1) vdekje ż, mortje ż / mort m
- aleucki: (1.1) asx́a-x́
- amharski: (1.1) ሞት m (mot)
- angielski: (1.1) death; (1.2) death
- arabski: (1.1) موت m (mawt), وفاة ż (wafā), أجل m (aǧal), egip. arab. موت m (mōt), zat. موت m (mōt), وفاة ż (wafāt)
- aramejski: (1.1) żydowski מותא m (mawtā’), syryjski ܡܘܬܐ m (mawtā’)
- arumuński: (1.1) moarti / moarte ż
- asamski: (1.1) মৃত্যু (mriittu), মৰণ (moron)
- asturyjski: (1.1) muerte ż
- awarski: (1.1) хвел
- azerski: (1.1) ölüm, vəfat
- baskijski: (1.1) heriotza; (1.2) herio
- baszkirski: (1.1) үлем, әжәл
- bengalski: (1.1) মৃত্যু (mrittu), মরন (môrôṇ)
- białoruski: (1.1) смерць ż
- birmański: (1.1) မရဏ (ma.ra.na.), အသေ (a.se), သေခြင်း (sehkrang:), သေဆုံးခြင်း (saysonehkyinn)
- bole: (1.1) moto
- bośniacki: (1.1) smrt ż
- bretoński: (1.1) marv m
- brithenig: (1.1) morth m
- bułgarski: (1.1) смърт ż
- buriacki: (1.1) үхэл
- buruszaski: (1.1) -íraskuṣ
- cebuano: (1.1) kamatayon
- chakaski: (1.1) ӧлім
- chiński standardowy: (1.1) 死亡 (sǐwáng), 逝世 (shìshì)
- chorwacki: (1.1) smrt ż
- czagatajski: (1.1) اولوم (ölüm)
- czeczeński: (1.1) валар, ӏожалла
- czeski: (1.1) smrt ż, úmrtí n
- cziczewa: (1.1) imfa klasa 9/10
- czirokeski: (1.1) ᎠᏲᎱᎯᏍᏗ (ayohuhisdi)
- czukocki: (1.1) въэгыргын
- czuwaski: (1.1) вилӗм
- dalmatyński: (1.1) muart m
- dargijski: (1.1) бебкӏа
- dari: (1.1) مرگ
- dolnołużycki: (1.1) smjerś ż
- dolnoniemiecki: (1.1) niemiecki Dood m, dolnosaksoński dood m
- dołgański: (1.1) өлүү
- duński: (1.1) død w, dødsfald n
- erzja: (1.1) кулома
- esperanto: (1.1) morto
- estoński: (1.1) surm
- ewenkijski: (1.1) бунӣ
- farerski: (1.1) deyði m
- fenicki: (1.1) 𐤌𐤅𐤕 ż (mwt)
- fidżyjski: (1.1) mate
- fiński: (1.1) kuolema
- francuski: (1.1) mort ż, décès m
- friulski: (1.1) muart m
- fryzyjski: (1.1) dea m
- fryzyjski saterlandzki: (1.1) Dood
- gagauski: (1.1) ölüm
- galicyjski: (1.1) morte ż
- gaskoński: (1.1) mòrt ż
- gocki: (1.1) 𐌳𐌰𐌿𐌸𐌿𐍃 m (dauþus)
- górnołużycki: (1.1) smjerć ż
- grenlandzki: (1.1) toqusoq, toqu, toquneq
- gruziński: (1.1) სიკვდილი (siḳvdili), გარდაცვალება (gardacvaleba), მიცვალება (micvaleba)
- guarani: (1.1) mano
- gudźarati: (1.1) મૃત્યુ (mṛtyu), મરણ n (maraṇ), અવસાન n (avasāna)
- haitański: (1.1) lanmò
- hakka: (1.1) 死亡 (sí-mòng)
- hausa: (1.1) mútúwȁ, rasuwa
- hawajski: (1.1) make
- hebrajski: (1.1) מוות m (máwet)
- hetycki: (1.1) 𒄭𒅔𒃷 n (ḫi-in-kán), 𒀝𒂵𒀀𒋻 n (ag-ga-a-tar)
- hindi: (1.1) मृत्यु m (mŕtyu), मरण m (maraṇ), मौत ż (maut), मर्ग ż (marg)
- hiszpański: (1.1) muerte ż
- hmong: (1.1) kev tuag
- holenderski: (1.1) dood ż/m, overlijden n
- hunsrik: (1.1) Dod m
- ido: (1.1) morto
- igbo: (1.1) ọnwụ
- inari: (1.1) jäämmim
- indonezyjski: (1.1) maut, kematian, mati
- inguski: (1.1) валар
- interlingua: (1.1) morte
- irlandzki: (1.1) bás m, éag m
- islandzki: (1.1) dauði m, andlát n, fráfall n
- istriocki: (1.1) muorto m
- itelmeński: (1.1) эсхном
- jakucki: (1.1) өлүү
- japoński: (1.1) 死 (し, shi), 死亡 (しぼう, shibō); (1.2) 死 (し, shi), 死神 (しにがみ, shinigami)
- jèrriais: (1.1) mort ż, décès m
- jidysz: (1.1) טויט m (tojt), מיתה ż (mise)
- joruba: (1.1) ikú
- kabardyjski: (1.1) лӏэныгъэ, ажал
- kaló: (1.1) moribén
- kałmucki: (1.1) үкл, өңгрлһн
- kannada: (1.1) ಮರಣ (maraṇa)
- kantoński: (1.1) 死亡 (sei2 mong4)
- karaczajsko-bałkarski: (1.1) ёлюм
- karakałpacki: (1.1) o'lim
- karelski: (1.1) kuolema / dialekt północny kuoloma / ołoniecki kuolendu, šurma / dialekt północny surma / ołoniecki surmu, dialekt północny tuoni
- kaszubski: (1.1) smierc ż, ùmrzenié, ùmercé n; (1.2) sëchô ż
- kataloński: (1.1) mort ż, defunció ż
- kazachski: (1.1) өлім, ажал, опат
- keczua: (1.1) wañuna, wañu
- ketyjski: (1.1) ӄореӈ
- khmerski: (1.1) សេចក្ដីស្លាប់ (sacktəy slap), កាលកិរិយា (kaalkereyaa), អនិច្ចកម្ម (ʾaʾnɨccaʾ kam), ការតាយ (kaa taay)
- kildin: (1.1) соаррьм
- kirgiski: (1.1) өлүм, ажал
- komi-permiacki: (1.1) кулӧм
- komi-zyriański: (1.1) кулӧм
- komoryjski ngazidża: (1.1) mauti klasa 9/10
- konkani: (1.1) मरण
- koptyjski: (1.1) ⲙⲟⲩ ż
- koreański: (1.1) 죽음 (chugŭm), 사망 (samang)
- kornijski: (1.1) mernans m; (1.2) Ankow m
- korsykański: (1.1) mórtu ż
- krymskotatarski: (1.1) ölüm, ecel
- kumycki: (1.1) оьлюм
- kurmandżi: (1.1) mirin ż, merg ż, mewt ż, wefat ż
- ladyński: (1.1) mort ż
- lakijski: (1.1) ажал, бивкӏу, ивчӏаву
- langwedocki: (1.1) mòrt m
- laotański: (1.1) ຄວາມຕາຍ (khuām tāi), ການຕາຍ (kān tāi), ມໍລະນະ (mǭ la na)
- lezgiński: (1.1) кьиникь
- liguryjski: (1.1) genueski mòrte ż
- limburski: (1.1) doed
- Lingua Franca Nova: (1.1) mori / мори
- litewski: (1.1) mirtis ż
- liwski: (1.1) kūolõm, nǭ’võ
- luksemburski: (1.1) Doud m
- lule: (1.1) jábmem
- łaciński: (1.1) mors ż, nex ż
- łatgalski: (1.1) nuove ż
- łotewski: (1.1) nāve ż, miršana ż
- macedoński: (1.1) смрт ż
- malajalam: (1.1) മരണം (maraṇaṁ)
- malajski: (1.1) kematian
- malediwski: (1.1) މަރު (maru), ޥަފާތް (wafāt)
- malgaski: (1.1) fahafatesana
- maltański: (1.1) mewt ż
- mansyjski: (1.1) dialekt północny сорум
- manx: (1.1) baase m
- maoryski: (1.1) mate, hemonga
- marathi: (1.1) मृत्यू m (mr̥tyū)
- maryjski: (1.1) łąkowy колымаш, górski смӧрт
- minnan: (1.1) 死亡 (sí-bông)
- mirandyjski: (1.1) muorte ż
- miwok górski: (1.1) środkowy ĉam-ŝy-
- moksza: (1.1) кулома
- mongolski: (1.1) үхэл
- nahuatl: (1.1) miquiztli
- nawaho: (1.1) aniné, anoonééł
- ndebele południowy: (1.1) ukufa klasa 15
- neapolitański: (1.1) morte ż
- neo: (1.1) mort
- nepalski: (1.1) मृत्यु (mr̥tyu)
- nganasański: (1.1) дяӈгумса
- niemiecki: (1.1) Tod m; (1.2) Tod m
- nieniecki: (1.1) tundrowy я̆ӈгума, хабцяʼ(н)
- nogajski: (1.1) оьлим
- norweski (bokmål): (1.1) død m, dødsfall n
- norweski (nynorsk): (1.1) død m, dødsfall n
- norweski (riksmål): (1.1) død w, dødsfall n
- novial: (1.1) morio
- nowogrecki: (1.1) θάνατος m
- occidental: (1.1) morte
- orija: (1.1) ମରଣ (môrôṇô), ମୃତ୍ୟୁ (mrutyu)
- ormiański: (1.1) մահ (mah), վախճան (vaxčan)
- osetyjski: (1.1) мӕлӕт, адзал
- osmański: (1.1) اولوم (ölüm), موت (mevt), مرگ (merg)
- pali: (1.1) maraṇa, maccu
- papiamento: (1.1) morto
- paszto: (1.1) مرګ m (marg), مړینه
- pendżabski: (1.1) ਮੌਤ (maut), ਇਂਤਕਾਲ
- pensylwański: (1.1) Dod m, Dodesfall m
- perski: (1.1) مرگ (marg), موت (mout), وفات (vafât), درگذشت (dargozašt)
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- południowoałtajski: (1.1) ӧлӱм
- południowolapoński: (1.1) jaame
- portugalski: (1.1) morte ż, óbito m
- północnojukagirski: (1.1) йабал
- północnolapoński: (1.1) jápmin
- prakryt maharasztri: (1.1) 𑀫𑀘𑁆𑀘𑀼 (maccu)
- prowansalski: (1.1) mòrt / mort ż
- pruski: (1.1) gals m
- purepecha: (1.1) uarhikua
- romániço: (1.1) morto
- romansz: (1.1) mort ż
- rosyjski: (1.1) смерть ż
- rumuński: (1.1) moarte ż
- rusiński: (1.1) смерть ż
- samoański: (1.1) maliu
- sanskryt: (1.1) अभाव m (abhāva), मृत्यु m (mṛtyú), निर्वाण (nirvāṇa)
- santali: (1.1) ᱢᱳᱨᱳᱱ (moron)
- sardyński: (1.1) logudorski molte / morte / kampidański morti ż
- selkupski: (1.1) dialekt północny ӄуӄа (quqa)
- serbski: (1.1) смрт ż
- shona: (1.1) rufu
- sindhi: (1.1) وفات (vafāti)
- skolt: (1.1) jää´mmem / jäämmʼmõš, så´rmm
- słowacki: (1.1) smrť ż
- słoweński: (1.1) smrt ż
- somalijski: (1.1) dhimasho, dhimashada
- sorani: (1.1) مەرگ (merg), وەفات (wefat)
- sotho: (1.1) lefu
- staroangielski: (1.1) deaþ m
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) съмрьть / ⱄⰺⰿⱃⱐⱅⱐ ż (sŭmrĭtĭ)
- starofrancuski: (1.1) mort ż
- starofryzyjski: (1.1) dath / dad / dat m
- starogrecki: (1.1) θάνατος m
- staroirlandzki: (1.1) bás n
- staronordyjski: (1.1) dauði m
- staroormiański: (1.1) մահ (mah)
- staroprowansalski: (1.1) mort ż
- staroruski: (1.1) съмрьть ż
- staro-wysoko-niemiecki: (1.1) tod m
- suahili: (1.1) kifo klasa 7/8, mauti klasa 6
- sundajski: (1.1) tilar dunya
- sycylijski: (1.1) morti ż
- syngaleski: (1.1) මරණය (maraṇaya)
- szkocki: (1.1) daith
- szkocki gaelicki: (1.1) bàs m, caochladh m, eug m
- szorski: (1.1) ӧлӱш
- szwabski: (1.1) Daod / Dod m
- szwedzki: (1.1) död w, bortgång w, frånfälle n, hädanfärd w
- śląski: (1.1) śmiyrć ż
- średnioangielski: (1.1) deeth / dæð
- średnio-wysoko-niemiecki: (1.1) tod m
- tabasarański: (1.1) аьжал
- tadżycki: (1.1) марг, вафот
- tagalski: (1.1) kamatayan, pagkamatay
- tahitański: (1.1) pohe
- tajski: (1.1) ความตาย (kwaam-dtaai), มรณะ (mɔɔ-rá-ná)
- tamilski: (1.1) மரணம் (maraṇam), சாவு (cāvu)
- tashelhiyt: (1.1) tamttant ż
- tatarski: (1.1) ülem / үлем, äcäl / әҗәл
- telugu: (1.1) మరణము (maraṇamu), చావు (cāvu)
- tetum: (1.1) tetum
- tigrinia: (1.1) ሞት (mot)
- tonga: (1.1) mate
- tswana: (1.1) loso
- tupi klasyczny: (1.1) e'õ
- tupinambá: (1.1) eõ
- turecki: (1.1) ölüm, vefat
- turkmeński: (1.1) ölüm, ajal
- tuwiński: (1.1) өлүм
- tybetański: (1.1) འཆི ('chi)
- udmurcki: (1.1) кулон
- ujgurski: (1.1) ئۆلۈم (ölüm)
- ukraiński: (1.1) смерть ż
- ulumbu: (1.1) olufa
- umbundu: (1.1) kalunga
- urdu: (1.1) موت ż (maut), مرگ ż (marg), مرت m (mritu)
- uzbecki: (1.1) o'lim, ajal, mamot, vafot
- volapük: (1.1) deadam
- walijski: (1.1) marwolaeth ż, angau m, tranc m
- waloński: (1.1) mwért / mwârt / môrt ż
- wenecki: (1.1) morte ż
- wenedyk: (1.1) mroć ż
- wepski: (1.1) surm
- węgierski: (1.1) halál
- wietnamski: (1.1) sự chết
- wilamowski: (1.1) tud m, tūt m, tut m
- włoski: (1.1) morte ż, decesso m
- wolof: (1.1) dee
- wu: (1.1) 死亡 (sr vaan)
- xhosa: (1.1) ukufa klasa 15
- yupik środkowosyberyjski: (1.1) туӄулъыӄ
- zhuang: (1.1) daindangdumz, daindangndaek
- zulu: (1.1) ukufa klasa 15
- źródła:
- ↑ Hasło „sъmьrtь” w: Rick Derksen, Etymological dictionary of the Slavic inherited lexicon, Brill, Leiden 2008, ISBN 978-90-04-15504-6.