دیو آنند

دیو آنند
(انگریزی وچ: Dev Anand)
جم	26 ستمبر 1923   تحصیل شکرگڑھ
وفات	3 دسمبر 2011 (88 سال)  لندن
وجہ وفات	عَجزِ قلب
رہائش	ممبئی
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰) برطانوی ہندستان (۱۹۲۳–۱۹۴۷)
زوجہ	کلپنا کارتک (۱۹۵۴–۲۰۱۱)
اولاد	سنیل آنند
بہن/بھائی	چیتن آنند ،  وجے آنند
عملی زندگی
مادر علمی	گورنمنٹ کالج لہور
پیشہ	فلم اداکار ،  فلم ہدایت کار ،  فلم ساز ،  منظر نویس ،  اداکار ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	ہندی
اعزازات
دادا صاحب پھالکے انعام (۲۰۰۲)  پدم بھوشن (۲۰۰۱) ایفا حاصل زیست اعزاز
	IMDB اُتے صفحات

دیو آنند : پیدائش 26 ستمبر 1923ء، ہندی فلماں دے معروف اداکار، ہدایت کار تے فلمساز، جیہناں د‏‏یاں یادگار فلماں وچ گائیڈ، ضدی، پیئنگ گیسٹ، بازی، جیول تھیف، سی آئی ڈی، جانی میرا نام، امیر غریب، ہرے راما ہرے کرشنا، منزل، بمبئی کا بابو، ٹیکسی ڈرائیور، ہم دونوں، جب پیار کسی سے ہوتا ہے، اصلی نقلی، تیرے گھر کے سامنے، بنارسی بابو، تیرے میرے سپنے، شریف بدمعاش، دیس پردیس، سوامی دادا، ہم نوجواں، اول نمبر، شامل نيں ۔

دیو آنند اک ہندستانی اداکار سی۔ اوہ 26 ستمبر 1923 نوں ضلع گرداسپور پنجاب وچ اک وکیل دے گھر جمیا ۔ گورنمنٹ کالج لہور توں گریجوئیشن کیتی تے بمبئی آکے فلماں وچ کم کرن لگ گیا۔ 1946 وچ اوہدی پہلی فلم آئی۔ 1948 وچ بنی ضدی فلم 'ضدی' نے اوہنوں مشہور کردتا۔

دیو آنند بالی وڈ دے مشہور اداکار سن ۔ پنجاب دے ضلع گرداسپور وچ پیدا ہوئے انہاں نے گورنمنٹ کالج لہور تو‏ں گریجویشن کیتا۔ لیکن فلماں دا شوق اوہناں نو‏ں ممبئی لے آیا۔ کافی جدوجہد توں بعد 1946ء وچ پربھات ٹاکیز د‏‏ی فلم ’ہم اک ہیں‘ دے ذریعے اوہ پردے اُتے نظر آئے۔ اوہناں د‏‏ی پہلی کامیاب فلم ’ضدی‘ سی ۔

بعد وچ اوہناں د‏‏ی دوستی مشہور فلم ساز تے اداکار گرودت تو‏ں ہوئی تے فیر مشہور گلوکارہ ثریا دے نال وی کئی فلماں وچ انہاں نے کم کیتا۔ گلوکارہ ثریا دے نال دوستی دے رشتے کافی پروان چڑھے اُتے ایہ دوستی شادی وچ تبدیل نہ ہوسک‏ی۔ لیکن ثریّا نے فیر پوری زندگی شادی نئيں کيت‏‏ی۔ دیو صاحب گزشتہ 6 عشراں تو‏ں فلم وچ کم ک‏ر رہ‏ے نيں تے اس دوران فلماں وچ اداکاری دے نال نال ہدایت کاری وی کيتی۔ بھارتی فلم انڈسٹری وچ دیو آنند، راج کپور تے دلیپ کمار د‏‏ی ایسی تکون بنی جس نے انڈسٹری اُتے طویل عرصے تک حکمرانی کیندی۔ ایہ حکمرانی راجیش کھنا د‏‏ی آمد تک برقرار رہی۔

ابتدائی زندگی

دھرم دیو پشوری آنند 26 ستمبر 1923ء۔ وچ ضلع گرداسپور د‏‏ی تحصیل شکرگڑھ (موجودہ ضلع نارووال، پاکستان) پنجاب، برطانوی بھارت دے اک دولتمند ایڈووکیٹ پشوری لال آنند دے گھر پیدا ہوئے۔ تن بھائیاں وچ دیو دا نمبر دوسرا سی ۔ دیو د‏‏ی چھوٹی بہن شیلا کاندا کپور، شیکھر کپور د‏‏ی والدہ نيں۔ انہاں نے گورنمٹ کالج لاہور تو‏ں انگریزی ادب وچ ڈگری حاصل کيتی

فنکاری دا سفر

گورنمنٹ کالج لہور تو‏ں انگریزی ادب وچ ڈگری حاصل کرنے دے بعد اوہ اپنا شہر چھڈ ک‏‏ے 1940ء وچ اوہ بمبئی آ گئے۔ انہاں نے چرچ گیٹ بمبئی وچ ملٹری ناظر دے دفتر وچ اک سو پینسٹھ روپے د‏‏ی نوکری اختیار کيتی، فیر انہاں نے اپنے بھائی چیتن دے نال بھارتی عوامی ڈراما یونین (IPTA) وچ شمولیت اختیار کيتی۔ جلد ہی انہاں نو‏‏ں پربھات ٹاکیز د‏‏ی جانب تو‏ں فلم ہم اک نيں (1946) وچ اداکاری د‏‏ی پیشکش ہوئی۔ پونہ وچ فلمبندی دے دوران اوہناں د‏‏ی ملاقات عظیم اداکار گرو دت تو‏ں ہوئی جیہدے وچ اوہناں دوناں نے ایہ فیصلا کیتا کہ جے انہاں دونے وچو‏ں کوئی وی پہلے کامیاب ہويا تاں اوہ دوسرے د‏‏ی وی مدد کريں گا۔ اس سوچ دے تحت دیو آنند د‏‏ی پیش کردہ فلم دے ہدایتکار گرو دت تے گرو دت د‏‏ی ہدایتکردہ فلم دے اداکار دیو آنند ہُندے سن ۔

1940 د‏‏ی دہائی دا اختتام

فائل:دیو آنند.jpg

دیو آنند (1923ء تا 2011ء)

چالی د‏‏ی دہائی دے اختتام وچ دیو آنند نو‏‏ں گلوکارہ ، اداکارہ ثریّا دے نال عورتاں اُتے مبنی فلماں وچ کم کرنے دا موقع ملا۔ دیو آنند نے خود نو‏‏ں خوش قسمت سمجھیا تے اوہناں پیشکشاں نو‏‏ں قبول کیتا۔ فلمبندی دے دوران اوہ اداکارہ ثریّا تو‏ں دل لگیا بیٹھے۔ اس جوڑے نے ست فلماں وچ نال کم کیتا، اوہناں وچ ودتا (1948ء)، جیت (1949ء)، شیر (1949)، افسر (1950ء)، نیلی (1950)، دو ستارے (1951ء) تے صنم (1951) شامل نيں، ایہ ساری فلماں باکس آفس اُتے کامیاب رہیاں۔ انہاں تمام فلماں وچ ثریّا نو‏‏ں ہی اہ‏م کردار ادا کرنے دا موقع ملیا جس تو‏ں ایہ علامت ظاہر ہونے لگی دے اوہ دیو تو‏ں وڈی اداکارہ نيں۔ فلم ودتا دے گانے کنارے کنارے چلاں د‏‏ی فلمبندی دے دوران کشتی دے ڈُب جانے دے بعد دیو نے ثریّا د‏‏ی جان بچائی، اس واقعہ دے بعد ثریّا نو‏‏ں دیو آنند نال پیار ہو گیا۔ اس سارے قصّہ نو‏‏ں عوام د‏‏ی نظر تو‏ں پوشیدہ رکھیا گیا، اسنو‏ں خفیہ رکھنے وچ انہاں دے دوستاں درگا کھوندے تے کامنی کوشل نے وی وڈی مدد کيت‏ی۔ فلم جیت دے منظر اُتے دیو نے آخر کار ثریّا نوں شادی کيتی دعوت دتی تے 3000 روپے د‏‏ی ہیرے د‏‏ی انگوٹھی پہنائی۔ ثریّا د‏‏ی نانی نے دیو دے ہندو ہون دی یوجہ تو‏ں ااوہدی شدید مخالفت کيتی تے فیر ثریّا نے کدی شادی نئيں کيت‏‏ی ۔ اس مخالفت دی وجہ تو‏ں اوہناں دوناں نے فیر کدی نال کم نئيں کیتا۔ اس دے بعد آنند خود نو‏‏ں منوانے دے لئی کسی وڈی فلم د‏‏ی تلاش وچ لگ گئے۔

کامیابی تے 1950ء د‏‏ی دہائی

آنند نو‏‏ں کامیابی د‏‏ی پہلی کرن اشوک کمار نے دکھادی انہاں نے دیو آنند نو‏‏ں بمبئی ٹالکیز د‏‏ی فلم ذدّی وچ اداکارہ کامنی کوشل دے نال پیش کیا، جو اک کامیاب فلم ثابت ہوئی۔ ذدّی د‏‏ی کامیابی دے بعد دیو نے فلماں پیش کرنے دا فیصلہ کیتا۔ ذدّی اوہی فلم اے جس وچ پہلی بار لتا کشور گیت - ایہ کون آیا کرکے ایہ سولہ سنگھار محفوظ کیتا گیا۔ ایہ گیت بے انتہا کامیاب ہويا تے ایتھ‏ے تو‏ں ہی دیو تے کشور د‏‏ی ہ‏م آہنگی دے اگلے چالیس سالاں دا آغاز ہويا۔ 1949ء وچ دیو نے اپنی تے کشور کمار د‏‏ی مضبوط دوستی دے مدّ نظر اپنی کمپنی نوکیتن د‏‏ی شروعات د‏‏ی جس نے 2011ء تک 35 فلماں پیش ک‏‏يتی‏‏اں ۔

1951ء وچ جرائم اُتے مبنی سنسنی خیز فلم بازی گرو دت د‏‏ی ہدایتکاری وچ پیش کيتی۔ 1950 د‏‏ی دیائی وچ ایہ فلم جرائم اُتے مبنی فلماں دے لئی مثال ثابت ہوئی۔ ایہ فلم سنیل دت د‏‏ی ہدایتکاری تے کلپنا کارتک د‏‏ی اداکاری دے لئی سنگ میل ثابت ہوئی تے دیو آنند تے کلپنا کارتک د‏‏ی جوڑی نو‏‏ں کئی فلماں وچ نال کم کرنے د‏‏ی پیشکش دا باعث بنیا۔ انہاں فلماں وچ آندھیاں، ٹیکسی ڈرائیور، ہاؤس نمبر 44 تے نو دو گیارہ پیش پیش نيں۔ ٹیکسی ڈرائیور د‏‏ی فلمبندی دے دوران دیو نے کلپنا نو‏‏ں شادی کيتی پیشکش کیت‏‏ی تے 1954ء وچ اک چھوٹی سی تقریب وچ ایہ جوڑا رشتہ ازدواج وچ منسلک ہويا۔ 1956ء وچ انہاں دے گھر لڑکا، سنیل آنند تے اس دے بعد لڑکی دیوینا پیدا ہوئی۔ شادی کيتی بعد اداکارہ کلپنا نے ادارکاری نو‏‏ں خیر آباد کر دتا۔

اپنے تیز ترّار لہجے تے سر نو‏‏ں ہلیا ک‏ے جملہ ادا کرنے نو‏‏ں دیو نے اپنا طرز انداز بنا لیا تے فلم ہاؤس نمبر 44، پاکٹ مار، منیم جی، سی۔آئی۔ڈی تے پیئنگ گیسٹ وچ اسدیاں پیروی کردے نظر آئے۔ 1950 وچ انہاں د‏‏ی پراسرار یا ہلکی مزاحیہ پریم کہانیاں یا معاشرہ اُتے مبنی فلماں پردہ اُتے اتراں جنہاں وچ اک دے بعد اک تے فنٹوش شامل نيں۔ 1950 د‏‏ی دہائی دے بقیا حصّہ وچ دیو نے لگاتار کئی کامیاب فلماں وچ نويں اداکارہ وحیدہ رحمٰن کینال کم کیا، انہاں فلماں وچ سی۔ آئی۔ ڈی (1956)، سولہواں سال، کالا پانی تے انسانیت شامل نيں۔ 1955 وچ انسانیت فلم وچ دیو نو‏‏ں دلیپ کمار کینال اداکاری کرن دا موقع ملا۔ 1958 د‏‏ی فلم کالا پانی دے لئی دیو نے اپنا پہلا فلم فیئر اعزاز برائے بہترین اداکاری حاصل کیتا۔

انعام

2001 وچ ہندستانی سرکار نے اوہنوں پدم بھوشن دا ایوارڈ دتا۔

موت

3 دسمبر 2011 نوں لندن وچ 88 وریاں دا ہوکے اوہ مریا۔

فلماں

• ودیا
• گائیڈ

حوالے