Greenpeace

Greenpeace [ˈgriːnpiːs] (rumantsch: ‹pasch verda›) è in’organisaziun da non-profit transnaziunala che s’engascha en la politica a favur da la protecziun da l’ambient. Ella è vegnida fundada il 1971 a Vancouver, Canada d’activists da la pasch. L’organisaziun è surtut daventada enconuschenta tras campagnas cunter tests nuclears ed acziuns cunter la chatscha da balenas. Pli tard ha l’organisaziun focussà sin ulteriurs temas sco la surexplotaziun da peschs, il stgaudament global, la destrucziun dals guauds selvadis, l’energia atomara e la tecnica da gens. Ultra da quai vegn rendì attent ad alternativas che resultan da l’innovaziun tecnica.

Tenor atgnas indicaziuns dumbrava Greenpeace l’onn 2015 en l’entir mund radund 3 milliuns commembers e radund 2400 collavuraturs. Tut en tut existan 72 biros naziunals e regiunals.

Istorgia

Posiziun dad Amchitka en l’Alasca

L’organisaziun è sa furmada l’entschatta dals onns 1970 a Vancouver or dal Don’t Make a Wave Committee ch’era vegnì fundà d’adversaris da l’energia nucleara e pacifists dals Stadis Unids e dal Canada. Quest comité era sa furmà cun l’intenziun d’impedir ina seria da tests nuclears.

Concert da benefizi dal 1970

Ils 16 d’october 1970 han Joni Mitchell, James Taylor e Phil Ochs dà en il Pacific Coliseum a Vancouver in concert da benefizi cun l’intenziun da sustegnair ina gruppa da pacifists che vulevan protestar cun in bastiment davant la costa da l’Alasca cunter il test nuclear ch’era previs sin l’insla Amchitka. L’acziun planisada purtava il num Greenpeace.

Irving Stowe ha organisà il concert ed è vegnì sustegnì da la chantautura Joan Baez; Baez sez n’ha betg pudì sa participar al concert, ma ha stabilì il contact tranter Stowe e Mitchell e quest’ultima ha envidà ses ami da quel temp James Taylor da sa participar. Il concert è vegnì registrà sin bindel e dueva la finala, suenter ch’ins al ha rescuvert e restaurà, cumparair l’onn 2009 sco CD resp. download sut il titel ‹Amchitka, the 1970 concert that launched Greenpeace›.

Acziun da Greenpeace dal 1971

Il settember 1971 han ils activists dal Don’t Make a Wave Committee prendì a fit il bastiment da pestga ‹Phyllis Cormack› cun l’intenziun da disturbar il segund test nuclear ch’era previs. Il bastiment è vegnì renumnà ‹Greenpeace› ed è sa mess en viadi en direcziun da la regiun da test Amchitka. Ma la guardia da costa dals Stadis Unids ha franà la ‹Greenpeace› e sfurzà quella da returnar en il port. Sin viadi da return en l’Alasca è la squadra vegnida a savair ch’igl avevan gì lieu protests en tut las grondas citads dal Canada e ch’ils Stadis Unids avevan spustà il segund test sutterran sin il november. Las emprovas d’entrar cun in segund bastiment en la zona da test duevan bain far naufragi, ma tuttina n’han gì lieu nagins tests pli en la regiun dad Amchitka. Pli tard ha er l’organisaziun midà ses num en ‹Greenpeace›.

Atoll da Mururoa e la collisiun cun la ‹Vega› (1972/73)

Il matg 1972, suenter che l’organisaziun era sa constituida sco fundaziun, ha Greenpeace fatg in appel als chapitanis en la regiun da vegnir en agid tar la protesta cunter ils tests nuclears da la regenza franzosa en l’Atoll da Mururoa situà en il Pacific. Reagì sin quest appel ha David McTaggart, in anteriur interprendider canadais che viveva da quel temp en la Nova Zelanda. Indignà dal fatg che mintga regenza al pudess sclauder da la part respectiva dal Pacific ha el mess a disposiziun sia jacht e cumenzà a furmar ina squadra.

Il 1973 è McTaggart sa mess en viadi cun la ‹Vega› vers la zona d’exclusiun enturn Mururoa. Cura ch’el ha repetì ses protest l’onn proxim, èn marinars franzos vegnids a bord da la ‹Vega› ed al han pitgà ensemen.

Pli tard ha la marina publitgà fotografias organisadas che mussavan co che McTaggart sa pitgava cun uffiziers da la marina. En in’autra glisch – bundant main favuraivla per la marina franzosa – è l’entira scena cumparida en quel mument che la commembra da la squadra Anne-Marie Horne ha publitgà fotografias ch’ella aveva sezza fatg e manà cun sai adascus.

La campagna ha fatg effect en quel senn che la regenza franzosa ha decidì da desister da tests sur terra, cumbain ch’ins ha cuntinuà cun tests sut terra. Er pli tard ha Greenpeace adina puspè lantschà campagnas cunter ils tests en il Pacific, fin che la Frantscha ha terminà il 1995 ses program da test.

Fundaziun da Greenpeace International (1979)

Il 1975 existivan radund 15–20 differentas gruppas cun num Greenpeace; pli e pli è sa mussà il basegn da reunir quellas sut in’organisaziun tetgala. Quella è vegnida fundada ils 14 d’october 1979 sut il num Greenpeace International. Commembers fundaturs prominents èn tranter auter stads David McTaggart, Robert Hunter e Patrick Moore.

Sin iniziativa da McTaggart han ins transferì la sedia principala en l’Europa. Là existivan filialas bain organisadas ch’eran er dotadas cun dapli meds finanzials che l’organisaziun canadaisa.

La Rainbow Warrior vegn sfundrada (1985)

Mosaic ad Auckland che regorda a la Rainbow Warrior

L’onn 1985 dueva la ‹Rainbow Warrior› viagiar en l’Atoll da Mururoa en la Polinesia Franzosa per protestar cunter ils tests nuclearas che la Frantscha aveva previs en questa regiun.

Sa chattond il bastiment ils 10 da fanadur 1985 en il port dad Auckland, han agents dal servetsch da spiunadi franzos sfundrà quel. Il fotograf da Greenpeace Fernando Pereira, ch’era da derivanza ollandais-portugaisa, è vegnì per la vita.

Activitads

Sper metodas convenziunalas, sco prender influenza sin politichers u esser preschent tar occurrenzas internaziunalas, furma surtut l’acziun in element central da la lavur da Greenpeace. Per quest intent sa rendan activists en in lieu che simbolisescha tenor lur avis la destrucziun da l’ambient e protestan là per ordinari cun transparents. Cun sa metter en scena directamain al lieu dal fatg, e quai savens a moda spectaculara, emprova l’organisaziun d’attirar l’attenziun da la publicitad; cun agid da quella duai la pressiun publica sin gronds concerns industrials u sin regenzas crescher fin che quels dattan suenter. Questa moda d’operar ha rendì enconuschenta l’organisaziun ils onns 1980.

La metoda d’attirar l’attenziun da la publicitad ha Greenpeace surpiglià dal ‹Bearing Witness› (‹Dar perditga›) dals quechers. Tenor atgnas indicaziuns duain las acziuns da Greenpeace dar perditga da malfatgs che vegnan commess envers la natira. Uschia sa posiziuneschan commembers da l’organisaziun tranter l’arpuna da chatschaders da balenas e lur preda u penetreschan en ovras atomaras.

Daspera lascha Greenpeace – sco autras organisaziuns da protecziun da l’ambient er – elavurar studis scientifics che duain documentar e giustifitgar lur puntg da vista e s’engascha en blers gremis internaziunals. D’autras organisaziuns ch’èn activas sin il medem champ sa differenziescha Greenpeace surtut en quai che l’organisaziun sa restrenscha a tschertas tematicas cun grond resun en la publicitad, las qualas vegnan per ordinari tematisadas e persequitadas da Greenpeace en campagnas globalas, sco per exempel la forza atomara, il stgaudament global, la biodiversitad e protecziun da las spezias, la tecnologia da gens, patents biologics e l’industria chemica. Gia dapi blers onns pledescha l’organisaziun per exempel persuenter da scumandar l’import d’energia nucleara. En in’autra campagna è Greenpeace sa drizzà cunter il producent da vestgadira H&M, il qual ha la finala segirà da vulair reducir il diever da meds chemics. Tematicas sco il traffic u il rument chasan giogan percunter tut il pli ina rolla secundara en intgins biros naziunals. Cuntrari a quai ch’i vegn per part percepì en la publicitad n’è Greenpeace er betg in’organisaziun da protecziun dals animals.

Enconuschentas campagnas

Acziun da Greenpeace cunter Esso

La transfurmaziun da Greenpeace d’ina rait lucca ad in’organisaziun mundiala è surtut succedida tenor ideas da David McTaggart. Il 1994 ha el definì sco suonda il punct da partenza per metter ad ir ina campagna globala: «Nagina campagna duai vegnir lantschada senza avair ina clera finamira; nagina campagna duai vegnir lantschada senza ch’i dettia la pussaivladad d’avair success; nagina campagna duai vegnir lantschada senza avair l’intenziun da la manar a fin a moda consequenta.»

La campagna da Brent Spar

L’onn 1995 ha Greenpeace occupà il tanc d’ieli flottant Brent Spar en l’Atlantic dal Nord. La finala ha l’organisaziun cuntanschì che las firmas gestiunarias Shell ed Exxon desistian da sfundrar quella en la mar, mabain la dismettian a terra. La campagna ha manà ad in scumond general da dismetter plattafurmas d’ieli en l’Atlantic dal Nord. En rom da la campagna aveva Greenpeace publitgà stimaziuns exageradas areguard las restanzas d’ieli che sa chattian sin la plattafurma. L’organisaziun è sa perstgisada tar Shell e tar la publicitad per las faussas cifras.

Campagna cunter lain da mahagoni

Il 2001 ha Greenpeace organisà ina campagna cunter l’import da lain da mahagoni brasilian en ils Stadis Unids. Ils 12 d’avrigl 2002 han dus represchentants da Greenpeace rapinà ina bartga che transportava tala laina per francar vi da quella in transparent da protesta. La stad 2003 ha il ministeri da giustia dals Stadis Unids profità da quest incap per metter l’entira organisaziun sut ina lescha da l’onn 1872 ch’era vegnida applitgada l’ultima giada il 1890 e che dueva lubir da taxar demonstrants nunviolents sco criminals per als pudair persequir giudizialmain. Quai ha manà a protestas en tut il mund e la finala ha er il derschader responsabel decidì a favur da Greenpeace, faschond valair ch’i sa tractia d’in’organisaziun legala e che l’agir da quella fetschia part da la libra manifestaziun da l’opiniun.

Campagnas cunter producents da IT

Ils ultims onns han activists da Greenpeace adina puspè manà tras acziuns che duain sensibilisar l’industria dad IT da producir e dismetter lur products cun dapli conscienza per l’ambient. Il 2004/05 è ina tala campagna sa drizzada cunter Hewlett-Packard; avant la sedia principala a Palo Alto han activists demonstrà e fatg valair che la firma dovria per la producziun da ses products bler dapli substanzas toxicas che la concurrenza. Il 2006 è ina tala acziun sa drizzada cunter Apple che dovria bleras chemicalias toxicas per la producziun e che fetschia ina lavur manglusa areguard il recicladi dals agens products.

Success da l’organisaziun

Tar ils pli gronds success da l’organisaziun tutgan il stop da numerusas serias da tests da bumbas atomaras (t.a. Amchitka ad Alasca il 1972), la zona da protecziun ch’è vegnida endrizzada en l’Antarctica (World Park Base 1987–1991 e prolungaziun dal Contract da l’Antarctica l’onn 1991) sco er il scumond da la chatscha da balenas commerziala dapi il 2002.

Greenpeace en tut il mund

Greenpeace lavura cun 72 biros naziunals e regiunals en bundant 55 pajais. Greenpeace International coordinescha las lavurs da las singulas secziuns e sviluppa las campagnas ed ils champs da lavur internaziunals.

L’organisaziun internaziunala ha sia sedia ad Amsterdam en ils Pajais Bass. Ils biros naziunals pon esser organisads sco uniun (p.ex. en Germania) u sco fundaziun (p.ex. en Svizra). Greenpeace Svizra è vegnì fundà il november 1984 a Turitg.

Bastiments da Greenpeace

La Sirius en il port dad Amsterdam

Dapi la fundaziun da Greenpeace han bastiments d’auta mar adina puspè giugà in’impurtanta rolla per realisar las singulas acziuns da l’organisaziun; quai è restà fin oz uschia.

Il 1978 ha Greenpeace prendì en servetsch la Rainbow Warrior. Ina da las emprimas intervenziuns cun il nov bastiment è sa drizzada cunter la chatscha sin balenas islandaisa. Il 1985 ha il servetsch secret franzos la finala sfundrà il bastiment avant che quel possia demonstrar en l’Atoll da Mururoa cunter ils tests nuclears. Tar quest incident è il fotograf Fernando Pereira vegnì per la vita.

Dal 1989 fin il 2011 è stada en diever la Rainbow Warrior II e dapi il 2011 la Rainbow Warrior III. Ulteriurs bastiments che sa chattan en possess da Greenpeace èn Sirius (dapi il 1981), Arctic Sunrise (dapi il 1996), Esperanza (dapi il 2002) e Beluga II (dapi il 2004).

Recepziun

Greenpeace è renconuschì en tut il mund sco organisaziun ch’ha prestà lavur da pionier entaifer il moviment ecologic dals onns 1970/80 e ch’è er s’etablida sco impurtanta pitga che porta quest moviment en il 21avel tschientaner.

La prestaziun da l’organisaziun è da vesair sin dus differents champs: Per l’ina en quai che Greenpeace ha stgaffì sensibilitad ecologica d’in temp che questa tematica n’era anc strusch preschenta en la publicitad. Per l’autra en la moda e maniera co che l’organisaziun fa quai, numnadamain en furma d’ina politica burgaisa globala che sa metta en via cun acziuns directas e senza violenza schizunt als concerns ils pli pussants.

Sper quests merits incontestabels da Greenpeace, datti er critica che sa drizza per exempel cunter las structuras nundemocraticas da l’organisaziun sezza u che fa valair che quella sa servia be dals studis scientifics che suttastritgian l’agen puntg da vista. Patrick Moore, antruras president da Greenpeace International ed oz in criticher prominent da l’organisaziun, fa valair che quai possia manar ad in cumportament nunscientific ed ad ina tschorventada ideologica. Concret crititgescha el ch’i na reusseschia betg a l’organisaziun da bandunar sia posiziun da protesta rigurusa e da gidar a stgaffir, ensemen cun auters partenaris, consens areguard dumondas ecologicas. «Ils profis da las campagnas», uschia Moore, «lavuran cun maletgs emoziunals. Per blers umans guarda in champ da tulipanas or bler meglier ch’in tagl cumplet, suenter il qual restan be pli tscheps trids. Blers pensan deplorablamain betg uschè lunsch ch’il guaud crescha puspè suenter e che er l’industria forestala ha in ferm interess economic che quel creschia puspè suenter. La diversitad biologica d’in champ da tulipanas tendescha percunter vers nulla.»

In ulteriur aspect problematic da l’emoziunalisaziun da la protecziun da l’ambient tematisescha Paul Watson ch’è stà il 1972 in dals emprims commembers da l’organisaziun e ch’è sa distanzià da quella a partir dal 1977. Tenor ses avis è Greenpeace sa sviluppà a la pli gronda «organisaziun da bainesser» dal mund. Blers umans daventian commembers da Greenpeace per sa sentir bain, vul dir per pudair considerar sasezs sco part da la schliaziun e betg dal problem. Greenpeace saja en quest senn ina fatschenta che vendia als umans buna conscienza.

Litteratura

• Ivar A. Aune, Nikolaus Graf Praschma: Greenpeace: Umweltschutz ohne Gewähr. Neumann-Neudamm, Melsungen 1996, ISBN 3-7888-0696-6.
• Michael Brown, John May: The Greenpeace Story. Londra e New York: Dorling Kindersley, Inc., 1991, ISBN 1-879431-02-5.
• Thomas Deichmann: Gemeinnützig oder gemeingefährlich?, en: Frankfurter Allgemeine Zeitung, nr. 20, 24 da schaner 2007.
• Robert Hunter, Rex Weyler: Die Fahrten von Greenpeace. Lampertheim: Kübler Verlag, 1978, ISBN 3-921265-20-7.
• Robert Hunter: Warriors of the Rainbow: A Chronicle of the Greenpeace Movement. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1979, ISBN 0-03-043736-9.
• Michael King: Death of the Rainbow Warrior. Penguin Books, 1986, ISBN 0-14-009738-4.
• David McTaggart, Robert Hunter: Greenpeace III: Journey into the Bomb. Londra: William Collins Sons & Co., 1978, ISBN 0-688-03385-7.
• David Robie: Eyes of Fire: The Last Voyage of the Rainbow Warrior. Philadelphia: New Society Press, 1987, ISBN 0-86571-114-3.
• Frank Zelko: Greenpeace. Von der Hippiebewegung zum Ökokonzern. Or da l’englais da Birgit Brandau, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2014, ISBN 978-3-525-31712-9.
• Frank Zelko: Scaling Greenpeace: From Local Activism to Global Governance, en: Historical Social Research 42 (2017) 2: 318–342.

Colliaziuns

 Commons: Greenpeace – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio

• Greenpeace International
• Greenpeace Svizra