नेपालभाषा
नेपाल भाषा नेपालस्य प्राचीनभाषा अस्ति। नेपाल: एकतमा अतिप्राचीना समृद्धा शास्त्रीया च भाषा वर्तते। नेपालभाषावाङ्मय नेपालवाङ्मये अद्वितीयं स्थानम् अलङ्करोति। इयं भाषा अधुना नेवारसमुदायेन भाष्यते। नेपाल भाषा चीनी-तिब्बती परिवारस्य काचित् भाषा अस्ति। 'नेपाल' शब्दस्य व्युत्पत्तिः 'नेपाल’ इति शब्दात् अभवत् । नेपाल भाषा देवनागरी, रन्जना, नेपाल लिपी, ब्राह्मि, मक्षिमुण्ड इत्याद्या लिप्या लिख्यते| नेपाल भाषा उत्पत्ति प्राचिन नेपालराज्ये अभवत् । नेपालराज्यम् एकः आर्य राज्य अस्ति । कान्तिपुरे, भक्तपुरे व ललितपुरे अस्याः उपयोगः अधिकः । नेपाल भाषा चिनी-तिब्बतीभाषापरिवारे अन्तर्भवति । चिनी, तिब्बती, बर्मी, इत्यादयः भाषाः चिनी-तिब्बतीभाषा: सन्ति । नेपालभाषाविकासे वामाचार तथा महायानसाम्प्रदायिकानां महत्त्वपूर्णसहभाग अस्ति । स भाषा नेपालदेशे उपत्यकाक्षेत्रे एकम् भाषा अभवत् ।[१]
"नेपाल भाषा" इत्यस्य शाब्दिक अर्थः "नेपाली भाषा"; तथापि देशस्य वर्तमानस्य केन्द्रसर्वकारस्य राजभाषा नेपालीभाषा भाषायाः समाना नास्ति । भाषाद्वयं भिन्नभाषापरिवारस्य (क्रमशः चीन-तिब्बती, इन्डो-यूरोपीय च) अस्ति, परन्तु शताब्दशः सम्पर्कस्य परिणामः अस्ति यत् साझीकृतशब्दकोशस्य महत्त्वपूर्णः निकायः अभवत्।
नेपालभाषा १० शताब्द्याः १८ शताब्द्याः अन्ते यावत् नेपालस्य प्रशासनिकभाषा आसीत् । २० शताब्द्याः आरम्भात् लोकतन्त्रीकरणपर्यन्तं नेवारः आधिकारिकदमनस्य शिकारः अभवत् । १९५२ तः १९९१ पर्यन्तं काठमाण्डू उपत्यकायां नेवारभाषिणां प्रतिशतं ७५% तः ४४% यावत् न्यूनीकृतम्।अद्यत्वे नेपालभाषा च खतरे अस्ति । युनेस्कोद्वारा एषा भाषा "निश्चयेन विलुप्तप्रायभाषा" इति सूचीकृता अस्ति ।
| नेपाल भाषा | |
|---|---|
| वार्तालापस्थानम् | नेपालम्, भारतम् |
| क्षेत्रम् | दक्षिणएशिया |
| वक्ता | १० लाख |
| भाषापरिवार: भाषावर्गीकरणम् | चीनी-तिब्बती तिब्बती-बर्मेली |
| भाषा कोड | |
| ISO 639-1 | new |
नेपाल भाषा साहित्यं
[सम्पादयतु]लेखका:
[सम्पादयतु]- जयन्त वर्मा
- लुन्तभ बज्राचार्य
- जय प्रकाश मल्ल
- सिद्धिदास महाजु
- सिद्धिचरण श्रेष्ठ
- शुक्रराज जोशी शास्त्री
- चित्तधर "हृदय"
- धूस्वां सायमी
- बासु पासा
बाह्य गवाक्षा:
[सम्पादयतु]- http://www.jwajalapa.com
- http://www.layalama.com Archived २०१७-०९-१३ at the Wayback Machine
- Editable Online Nepal Bhasa dictionary Archived २००७-०७-२० at the Wayback Machine
 |
|
|
| |
|---|---|---|---|---|
| भूगोल : नेपाल: भूगोल | हिमाल | पहाड | महाभारत क्षृंखला | भित्री मधेश | चुरे | तराई | ||||
| विकास क्षेत्रा: पूर्वाञ्चल | मध्यमाञ्चल | पश्चिमाञ्चल | मध्यपश्चिमाञ्चल | सुदुरपश्चिमाञ्चल | ||||
| भाषा: अवधी | नेपाली | नेपाल भाषा | तामाङ | किरांत भाषा | गुरुङ भाषा | मगर भाषा | मैथिली | भोजपुरी | शेर्पा भाषा | ||||
- ↑ Tuladhar, Prem Shanti (2000). Nepal Bhasa Sahityaya Itihas: History of Nepalbhasa Literature. Kathmandu: Nepal Bhasa Academy. फलकम्:ISBN. Page 37: The early of the new rulers cultivated Newar language. Kings Prithvi Narayan Shah, Rana Bahadur and Rajendra Bikram Shah composed poetry and wrote many plays in Newari.