Тэтэрээт
Тэтэрээт (гир. τετράδιον - "илиис төрдүс чааhа", τέτρα - "түөрт") — бэчээтинэй эбэтэр суругунан иһитиннэрии илдьэ сылдьааччы, икки гына туппут илиистэртэн ортотунан сабынан эбэтэр оскуобаларынан туттарыллыбыт. Оннук же тэтэрээтинэн ааттаныахтарын сөп сурукка анаммыт, килиэйдэммит эбэтэр боробулуоха спиралынан туттараллыбыт туспа илиистэр.
Остуоруйата
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]VII үйэттэн саҕалаан биһи үйэбит иннинэ, арааhынай илдьэ сылдьааччылары уларытан (сибиниэс илиистэри, хаптаҕай уҥуох уонна и. к.), дьобуруопа дьоно (гректэр, ириимлэннэр) иһитиннэриини суруйаллар (тиэкис, уруhуйдар) мас дуоскаларга, буосканнан сабыллыбыттарга сытыы палканнан (стилос). Суруллубут, стилос кэннитинэн чэпчэкитик сотуллар этэ. Түөртүү устууканнан туттарыллар этилэр. Холобур, былыргы "үөрэнээччи тэтэрээтигэр" учуутал кытаанах илиитинэн суруллубута: "уол оҕо, кыһамньылаах буол, кырбаммат туhугар". Ону үөрэнээччи дириҥ санааны кыhамньыылаахтык түөртэ суруйбут.
1920 сыллаахтарга Е. Фортунатова уонна Л. Шлегер супрематическай обулуоскалаах тэтэрээттэрэ тахсыбыттара. Билиҥҥи бириэмэҕэ библиографическай эриэккэс буолан тураллар.
Сурукка аналлаах тэтэрээт
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сурукка аналлаах тэтэрээт илиистэрэ, быраабыланнан, килиэккэҕэ эбэтэр линейкаҕа бэлиэтэммит, полялаах уонна полята да суох. Саамай элбэхтэ студеннар уонна үөрэнээччилэр тутталлар. Стандартнай илиис ахсаана: 12, 18, 24, 36, 46, 48, 60, 80, 96. Элбэх илиистээх тэтэрээти (холобура 48) уопсай тэтэрээт диэн ааттыыллар. Блокноттар кээмэйдэрэ-А4, А5, А6, А7. Обложка, блок уонна подложка (задник) үгүстүк баар. Үксүгэр кумааҕы (250-300 г/м2) дэхси эбэтэр ньуурдаах, ол гынан баран дизайнер кумааҕыта уонна илии декорациятын туттуллуон сөп.[1]
Бэчээттэммит тэтэрээттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Полиграфияҕа туттуллар тэтэрээттэр, арааhынайдык сфальцовкалыахтарын сөп уонна арааhынай ахсааннаах илиистээх буолахтарын сөп, кынан баран быдан элбэхтэ оҥороллор 16 илиистээх уонна 32 илиистээх тэтэрээттэри перпендикулярной фальцовка ньыматынан. Сороҕор бутэhиги ылаллар, бэйэ-бэйэлэригэр уура-уура ики 16 илиистээх тэтэрээттэри. Ити "паразитнай" мыччыстыы тэтээрэт корешогар буолбатын курдук, төрдүс фальц оҥоруутугар. Атын ньыманнан биллэр перфорация бутэhик иннинээҕи (3) фальцы. Тэтэрээккэ баар илиистэри тигэллэр. Хас да илиис кинигэ булуогун оҥороллор.