FIFA

Fédération internationale de football association
Девиhа	For the Good of The Game
Тэриллиитэ	Ыам ыйын 21, 1904
Көрүҥэ	Спорт федерацията
Салалтата	Цүрих, Швейцария
Кыттааччылара	208
Ил тыллара	Ааҥл, ниэмэс, француз, испан, араб
Президент	Зепп Блаттер

Fédération internationale de football association (сахалыы Футбол ассоциацияларын омуктар икки ардыларынааҕы федерациялара) диэн футбол омуктар икки ардыларынааҕы салайар спорт тэрилтэтэ. Штаб-квартирата Цүрихха (Швейцария) баар, билиҥҥи президенэ Зепп Блаттер. FIFA футбол сүрүн омуктар икки ардыларынааҕы турнирдарын тэрийэр уонна салайар, олортон ордук бэлиэ буолар 1930 с. ыла ыытыллар Футбол аан дойдутааҕы кууба.

FIFA'ҕа 208 кыттааччы ассоциация киирэр.

Историята

Футбол аан дойдутааҕы салайар тэрилтэтэ баар буоларын наадата XX үйэ саҥатыгар, оонньуу аан дойду үрдүнэн киэҥник тарҕаныыта саҕаламмытын кэннэ үөскээбит. FIFA Парижка ыам ыйын 21 1904 c. тэриллибитэ. Бастакы президенынан Робер Герен буолбута.

FIFA бастакы омуктар икки ардыларынааҕы күрэхтэhиитин 1906 с. ыыппыта. Аныгыскы ордук ситиhиилээх турнирынан Лондоннааҕы сайыҥҥы Олимпия оонньуулара буолбуттара.

FIFAҕа 1908 Соҕуруу Африка, 1912 Аргентина уонна Чили, 1931 Канада уонна АХШ футбол салайар тэрилтэлэрэ кыттыыларын кэнниттэн FIFA Эуропа кэриҥиттэн тахсыбыта. Иккис аан дойду сэриитин кэнниттэн FIFA сайдыытын саҥа таhыма саҕаланар. Бары континеннарга FIFA салайар футбол конфедерациялара тэриллибиттэрэ. Билигин FIFA глобал футбол түмсүүтэ буолар.

Структурата

FIFA Швейцария сиэрдэрин тутуhар.

FIFA үрдүкү органынан буолар FIFA конгреhа. Бу орган хас биирдии кыттааччы ассоциация көрдөрөөччүлэриттэн тэриллэр мунньах. Конгресс сылга биирдэ мунньахтыыр. Конгресс эрэ FIFA статуттарын уларытар кыахтаах.

Конгресс FIFA президенын, сүрүн сэкэрэтээрин уо.д.а. FIFA ситэриилээх комитетын кыттааччыларын талар. Президент уонна сүрүн сэкэрэтээр FIFA тутаах сололоохторо буолаллар уонна тэрилтэ күннээҕи салалтатын толороллор. FIFA сүрүн секретариатыгар 280 кыттааччы баар.

FIFA ситэриилээх комитета Конгресс интервалларыгар тэрилтэ тутаах уураах таhаарар органа буолар. FIFA аан дойдутааҕы тэрийэр структуратыгар өссө хас да атын органнар киирэллэр, кинилэр Ситэриилээх комитет салалтатыгар бааллар эбэтэр Конгреhынан тэриллэллэр. Олор ахсааннарыгар Үп комитета, Дисциплинар комитет, Дьүүллээччи комитет уо.д.а.

Хас биирдии континеҥҥа эбэтэр аан дойду регионугар FIFA статуттарынан үлэлиир конфедерациялар бааллар, кинилэр хас биирдиилэрэ бэйэлэрин континеннарыгар эбэтэр регионнарыгар футболунан салайаллар. Ил ассоциациялар хамаандалара FIFA күрэхтэhиилэригэр кытталларын иhин, FIFA уонна бэйэлэрин континеннааҕы эбэтэр регионнааҕы конфедерацияларын кыттааччылара буолуохтаахтар:

AFC — Азия уонна Аустралия

CAF — Африка

CONCACAF — Хоту уонна Орто Америка

CONMEBOL — Соҕуруу Америка

OFC — Океания

UEFA — Эуропа.

Сорох дойдулар Эуропа уонна Азия чэрчилэригэр сытар буоланнар, хайа конфедерацияҕа кытталларын быhаарарга тиийбиттэрэ. Ол курдук, Арассыыйа, Түркийэ, Кипр, Эрмээн Сирэ, Азербайдьан уонна Грузия сорох өттүлэрэ Азияҕа сытар буолбутун да иhин, UEFA кыттыылаахтара буолбуттара. Исраил сирэ бүтүннүүтэ Азияҕа баар эрээри, Азия футбол конфедерациятын (AFC) элбэх араб уонна мусулмаан дойдулара кини футбол хамаандатын уонунан сыллар устата бойкоттаабыттарыттан сылтаан, 1994 c. UEFA'ҕа кыттыспыта. Казахстан AFC'ттан UEFA'ҕа 2002 с. көспүтэ. Аустралия OFC'ттан AFC'ҕа тохсунньу 2006 с. көспүтэ.

Гайана уонна Суринам Соҕуруу Америка дойдулара эрээрилэр, бастакыттан CONCACAF кыттааччылара.

FIFA ыытар турнирдара

Эр дьон турнирдара

Дьахтар турнирдара

Спонсордара

Бу компаниялар FIFA спонсордара:

Литература

Paul Darby, Africa, Football and Fifa: Politics, Colonialism and Resistance (Sport in the Global Society), Frank Cass Publishers 2002, ISBN 0-7146-8029-X
John Sugden, FIFA and the Contest For World Football, Polity Press 1998, ISBN 0-7456-1661-5
Jim Trecker, Charles Miers, J. Brett Whitesell, ed., Women's Soccer: The Game and the Fifa World Cup, Universe 2000, Revised Edition, ISBN 0-7893-0527-5

Тас сигэлэр

Бу хампаанньа уонна тэрилтэ туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.

Бу күөн-күрэскэ сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.