Narodna Republika Albanija

Narodna Republika Albanija
Republika Popullore e Shqipërisë
Narodna Republika Albanija; Republika Popullore e Shqipërisë
	Zastava Grb
Službeni jezici	albanski
Vlada	Narodna Republika
Površina
• Vode (%)	4,7
• Gustoća	- /km2 (-.)
Valuta	Lek (ALL)
Vremenska zona	+1, +2 (CET, CEST)
Pozivni broj	355
Veb-domena	.al

Narodna Republika Albanija (alb: Republika Popullore e Shqipërisë) je bila socijalistička država, proglašena januara 1946. godine.

Ustavom od 1976. godine promenila je naziv u Narodna Socijalistička Republika Albanija (alb: Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë). Godine 1992. promenila je naziv u Republika Albanija (alb: Republika e Shqipërisë).

Istorija

Glavni članci: Istorija Albanije i Narodnooslobodilačka borba Albanije

Tokom Drugog svetskog rata Albanci su poveli borbu protiv Italijana, koji su 1939. godine anektirali Albaniju. Borbom je rukovodila albanska komunistička partija, uz pomoć Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije.

Pred kraj 1944. godine čitava Albanija je bila oslobođena, a 1945. godine je uspostavljena tzv. "vlast narodne demokratije". Decembra 1945. godine održani su izbori za Ustavotvornu skupštinu, na kojima je lista Narodnooslobodilačkog fronta Albanije predvođena Enverom Hodžom osvojila 93% glasova.

Skupština je januara 1946. godine ukinula monarhiju i proglasila Narodnu Republiku Albaniju. Ubrzo posle toga Albanija je dobila svoj prvi Ustav, uglavnom, po ugledu na Ustav FNRJ, koji je donesen, takođe, 1946. godine.

Godine 1967. NR Albanija je proglašena prvom ateističkom zemljom u svetu, a 1976. godine dobila je novi Ustav kojim je Albanija deklarisana kao „država diktature proleterijata, koja izražava i brani prava svih trudbenika“. U ovom Ustavu se još navodi da je Albanija stupila u etapu potpune izgradnje socijalističkog društva i da je njen cilj „ostvarenje potpune izgradnje socijalizma i komunizma“. Istim ustavom NR Albanija je promenila naziv u Narodna Socijalistika Republika Albanija.

Spoljna politika NR Albanije se često radikalno menjala. U početku je Albanija imala izuzetno dobre odnose sa Jugoslavijom, do 1948. godine kada je stupila Rezolucija Informbiroa. Potom se Albanija okreće Sovjetskom Savezu, ali posle smrti Josifa Staljina i početka procesa "destaljinizacije" u SSSR-u, Albanija se okreće Kini. Dobri odnosi sa Narodnom Republikom Kinom su trajali sve do smrti Mao Cedunga.

Albanija je od 1955. godine bila članica Varšavskog pakta. Godine 1961. prestala da podržava savez, kao rezultat Kinesko-sovjetske podele, a zvanično se povukla iz pakta 1968. godine, posle Sovjetske intervencije u Čehoslovačkoj.

Odnosi između Albanije i SFRJ

Spomenik albanskim partizanima u Tirani

Jugoslavija je bila prva zemlja, članica antihitlerovske koalicije, koja je priznala vladu Narodne Republike Albanije, još aprila 1945. godine i sa njom uspostavila diplomatske odnose. Zalagala se da se Albaniji prizna status savezničke zemlje i po tom osnovu da uživa sva prava koja joj pripadaju. Jugoslovenska vlada je prihvatila molbu Albanije i zastupala i štitila njene interese u 16 evropskih zemalja, preko svojih diplomatskih i konzularnih predstavništava.

Nakon izuzetno prijateljske saradnje dve zemlje, posle Rezolucije Informbiroa, juna 1948. godine, dolazi do iznenadnog i naglog zaokreta u međudržavnim odnosima. Albanija je samo jedan dan posle usvajanja Rezolucije jednostrano raskinula čak 27 bilateralnih ugovora, sporazuma i aranžmana. Odmah potom je zatražila da svi jugoslovenski stručnjaci, savetnici i specijalisti napuste Albaniju u roku od 48 časova. Počela je organizovana kampanja protiv FNRJ u kojoj su učestvovala štampa, radio, partijski i državni organi na čelu sa najodgovornijim albanskim rukovodiocima. O toj i takvoj aktivnosti Albanije, Jugoslavija je 1961. godine pripremila Belu knjigu i prezentovala je Ujedinjenim nacijama.

U periodu od 1948. do 1958. godine organizovano je 649 pograničnih incidenata ili drugih diverzantskih i subverzivnih akcija protiv Jugoslavije. Intenzitet je bio najjači 1949, 1950. i 1951. godine. Na jugoslovensko-albanskoj granici su u periodu između 1948. i 1954. godine ubijena 12 i ranjena 22 jugoslovenska graničara. U 1960. godini izdata su čak 21 zvanična saopštenja u kojima se napada Jugoslavija. Na radiju ili u štampi 1959. i 1960. godine objavljeno je 486 članaka, komentara, predavanja sa antijugoslovenskim sadržajem.

Na Osmom kongresu Partije rada Albanije, koji je održan od 1. do 8. novembra 1981. godine, Albansko rukovodstvo je pružilo jaku podršku albanskim zahtevima na SAP Kosovu (vidi: Demonstracije na Kosovu 1981.) i zauzelo veoma oštar stav u osudi jugoslovenske politike prema albanskom narodu u SFR Jugoslaviji.

Funkcioneri Narodne Republike Albanije

Na teritoriji NR Albanije izgrađeno je oko 700.000 bunkera

Predsednici

Predsednik Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Albanije (1944-1946):
- Omer Nišani (26. maj 1944 - 12. januar 1946)
Predsednici Prezidijuma Narodne skupšine (1946 - 1991):
- Omer Nišani (12. januar 1946 - 1. avgust 1953)
- Hadži Leši (1. avgust 1953 - 22. novembar 1982)
- Ramiz Alija (22. novembar 1982 - 30. april 1991)

Premijeri

Predsednici Veća ministara (1946-1991):
- Enver Hodža (1. januar 1946 - 20. jul 1954)
- Mehmet Šehu (20. jul 1954 - 18. decembar 1981)
- Adil Čarčani (18. decembar 1981 - 22. februar 1991)

Povezano

Literatura

Milorad Komatina, Enver Hodža i jugoslovensko-albanski odnosi, Službeni list SRJ, Beograd 1995. godina