15. brdski armijski korpus (Wehrmacht)
| 15. brdski armijski korpus | |
|---|---|
| Osnivanje | 15. avgust 1943. Mesto formiranja: NDH |
| Formacija | 3. decembra 1943:
|
| Jačina | 80.000 vojnika i oficira |
| Deo | Nemačkog Vermahta |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | .
|
15. brdski armijski korpus Vermahta (nem. XV. Gebirgs-Armeekorps) formiran je na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske avgusta 1943. od jedinica prikupljenih od kraja 1942. pod komandom "Opunomoćenog komandanta Hrvatske" za borbu protiv NOVJ.
U početku je u svom sastavu imao tri divizije, u septembru 1943. stavljena mu je pod komandu i 7. SS divizija, a za vreme Zimskih operacija 1943/44 raspolagao je sa pet divizija i većim brojem posebnih jedinica. Korpus je imao taktičku komandu i nad jedinicama 2. i 3. zbora NDH. Brojno stanje svih jedinica kojima je komandovao štab korpusa iznosilo je u decembru 1943. oko 150.000 ljudi.
Od svog formiranja, Korpus je potčinjen Drugoj oklopnoj armiji. Prema zapadu Korpus se naslanjao na snage Armijske grupe C u oblasti Kvarnera i kvarnerskog zaleđa, a na severu je reka Sava delila operativna područja 15. i 69. korpusa. Na istoku Korpus se oslanjao na oblast 5. SS korpusa. Granica razdvajanja išla je dolinom reke Bosne, zatim preko južne Bosne i Dalmacije do ušća Cetine, uključujući Brač i Hvar.
U sastavu armije, Korpus je imao zadatak borbe protiv snaga NOVJ i učvršćivanja odbrane protiv eventualnog savezničkog iskrcavanja u Dalmaciji. U cilj rešavanja ovih zadataka, štab Korpusa vodio je veliki broj ratnih operacija, najpre u sklopu Poduhvata Ahze (zaposedanje italijanske okupacione zone). Tom prilikom je, septembra 1943, „po Führerovom naređenju, 300 italijanskih oficira strijeljano po presudi ratnog suda.“[1] Korpus je potom vodio zimske operacije 1943/1944 u NDH protiv partizana. Tokom proleća 1944 je pod komandom štaba armije učestvovao u operacijama izolacije i uništenja rukovodećih centara NOVJ (Morgenštern, Šah, Reselšprung).
U svrhu borbe protiv partizana, Korpus je koristio četnike. U svom izveštaju od 10. maja 1944. godine 15. brdski korpus navodi da snabdeva ukupno 6.318. četnika u NDH.[2] U izvještaju sa sastanka načelnika štaba XV. brdskog korpusa pukovnika Pfaffenrota i vojvode Momčila Đujića održanog 9. maja 1944. godine se kaže:
- Do sastanka došlo na Đujićev zahtjev.
- Pfaffnerot ima dobar utisak o „pravoslavnim oficirima“.
- Četnici predlažu niz akcija u kojima bi učestvovali pod njemačkom komandom.[3]
Početkom oktobra 1944. Korpus je dobio zadatak da izdvoji jednu diviziju (264) za borbe protiv Crvene armije u Panoniji, dok je susedni 5. SS korpus trebalo da izdvoji 118. lovačku diviziju. U tom cilju su u drugoj polovini oktobra ova dva korpusa, u cilju skraćenja fronta, počeli organizovanu evakuaciju Dalmacije. Ova operacija završena je potpunim neuspehom, jer su snage 8. korpusa NOVJ nanele teške poraze delovima ovih korpusa. 264. divizija, koja je trebalo da bude prebačena u Panoniju, potpuno je uništena u Kninskoj operaciji početkom decembra 1944, a preostale dve divizije pretrpele su poraze i ozbiljne gubitke.
1. decembra 1944. Korpus je izašao iz sastava Druge oklopne armije i ušao u sastav Armijske grupe E.
20. marta 1945. počela je ofanziva 4. armije JA na frontu 15. brdskog korpusa. Do kraja marta 4. armija oslobodila je Bihać, a u aprilu je napredovanje nastavljeno Ličko-primorkom operacijom. U ovim borbama jedinice 15. korpusa trpele su dalje ozbiljne gubitke i poraze. Ostaci Korpusa predali su se snagama JA početkom maja 1945. u Sloveniji.
- Franz Schraml: KRIEGSSCHAUPLATZ KROATIEN, Kurt Vowinckel Verlag, Neckargemünd 1962.
- ↑ NAW, T-312, Roll 483, 000877: Dnevni izvještaj obavještajnog odjeljenja 15. brdskog korpusa za 28. septembar 1943.
- ↑ NAW, T-314, Roll 565, 000823: Zabilješka o broju četnika koje snabdijeva 15. brdski korpus (10. maj 1944.).
- ↑ NAW, T-311, Roll 194, 000042-44: Izvještaj sa sastanka načelnika štaba XV. brdskog korpusa pukovnika Pfaffenrota i vojvode Đujića održanog 9. maja 1944 (11. maj 1944.).