Prijeđi na sadržaj

1930

Izvor: Wikipedija
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 19. vijek20. vijek21. vijek
Decenija: 1900-e  1910-e  1920-e  – 1930-e –  1940-e  1950-e  1960-e
Godine: 1927 1928 192919301931 1932 1933
1930. po kalendarima
Gregorijanski 1930. (MCMXXX)
Ab urbe condita 2683.
Islamski 1348–1349.
Iranski 1308–1309.
Hebrejski 5690–5691.
Bizantski 7438–7439.
Koptski 1646–1647.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 1985–1986.
Shaka Samvat 1852–1853.
Kali Yuga 5031–5032.
Kineski
Kontinualno 4566–4567.
60 godina Yang Metal Konj
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11930.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1930 (MCMXXX) bila je redovna godina koja počinje u srijedu.

1930:
123456789101112
RođenjaSmrti

Događaji

[uredi | uredi kod]

Januar/Siječanj

[uredi | uredi kod]
Zastava Indijskog nacionalnog kongresa

Februar/Veljača

[uredi | uredi kod]
Raskulačenje: odvoženje kulačkog ambara

Mart/Ožujak

[uredi | uredi kod]
Mahatma Gandi na Maršu soli
  • 12. 3. - 5. 4. - Marš soli: Mahatma Gandi sa pristalicama na pohodu od 390 km do mora, kako bi protestovao zbog britanskog monopola na sol.
  • mart - Corneliu Zelea Codreanu osnovao Gvozdenu gardu kao paravojni ogranak Legije arhanđela Mihajla - kasnije će i Legija biti nazivana Gvozdenom gardom.
  • mart - Prethodnica američke Politike dobrog suseda: objavljen Clarkov memorandum iz 1928, da je cilj Monroeove doktrine zaštita latinoameričkih zemalja od evropskih intervencija a ne ugnjetavanje istih.
  • 19. 3. - Prvo putovanje nemačkog putničkog broda Europa, osvaja Plavu vrpcu za najbrži prelaz Atlantika (4 d, 17 č, 6 m).
  • 27. 3. - Nemački kancelar, socijaldemokrata Hermann Müller dao ostavku jer se Velika koalicija raspala a predsednik von Hindenburg mu nije hteo dati vanredna ovlašćenja - parlamentarni sistem ulazi u period turbulencije.
  • 28. 3. - Turska vlada traži od međunarodne zajednice da se Konstantinopolj i Angora nazivaju Istanbul odn. Ankara itd.
  • 30. 3. - Heinrich Brüning iz Partije Centra je novi kancelar Nemačke (do 1932).
  • 31. 3. - Prihvaćen Kodeks proizvodnje filmova (Haysov kodeks) koji daje stroge smernice za tretman seksa, nasilja, religije i kriminala u američkim filmovima (na snazi od 1934. do 1968).
  • 31. 3. - Bitka kod Debre Zebita na ravnici Anchem u Etiopiji: snage Tafari Makonnena odnose pobedu nad snagama naklonjenim carici Zauditi, poginuo Gugsa Welle koji je digao pobunu prošlog januara.
  • 31. 3. - Objavljen izveštaj Shawove komisije o prošlogodišnjim nemirima u Palestini - kao glavni uzrok se vidi arapski strah od jevrejskog useljavanja.

April/Travanj

[uredi | uredi kod]
Haile Selassie, regent Etiopije 1916-30, car 1930-74
Patrijarh Varnava (1930-37)
  • 12. 4. - Izabran patrijarh srpski Varnava (do 1937).
  • 14. 4. - Vladimir Majakovski se ubio, velika sahrana tri dana kasnije.
  • april ? - Na Cetinju prilikom pokušaja hapšenja ubijen Marko Mašanović, član Politbiroa CK ilegalne KPJ.
  • 17. 4. - Dow Jones dostigao 294.07 poena, vrhunac privremenog oporavka od kraha od pre pola godine - sledi silazni trend do krajnjeg dna u julu 1932[2]. Kriza postaje globalna i izaziva i politička previranja u mnogim zemljama; nezaposlenost u Nemačkoj dostiže 15% ove godine.
  • 17. 4. - DuPontovi naučnici izmislili sintetičku gumu neopren.
  • 17. 4. - Umire prvo od preko 70 dece, od oko 250 koliko se u Lübecku vakcinisalo BCG vakcinom protiv tuberkoloze, kontaminiranom živim virusom.
  • 18. 4. - Izbija pobuna u Čitagongu, Britanska Indija. Istog dana radio BBC javlja da "nema vesti".
  • 18. 4. - Požar na Veliki petak u drvenoj crkvi u rumunskom gradiću Costești, poginulo 118 ljudi, uglavnom đaka.
  • 19. 4. - Sinkin' in the Bathtub je prvi crtani film iz serijala Looney Tunes (traje do 1969).
  • 21. 4. - Požar u državnom zatvoru u Ohaju, poginula 322 zatvorenika.
  • 21. 4. - Završena Sibirsko-turkestanska železnica (Turksib).
  • 21. 4. - Prvo prikazivanje filma All Quiet on the Western Front u Los Anđelesu.
  • 22. 4. - U Beograd stigle delegacije seljaka iz savske, primorske, vrbaske i drinske banovine. Prethodne noći, ustaše spremale atentat na prugu između Striživojne-Vrpolje i Mikanovaca (suđenje počelo 28. aprila 1931).
  • 22. 4. - Potpisan Londonski pomorski ugovor, sporazum UK, SAD i Japana o podmorničkom ratovanju i ograničenju brodogradnje.
  • 25. 4. - U SSSR osnovan Gulag, Glavna uprava logora.
  • proljeće - Masovna uhićenja pripadnika organizacije TIGR u Julijskoj krajini, Italija.

Maj/Svibanj

[uredi | uredi kod]
Kruna Chryslerove zgrade
Orden Lenjina (I tip)

Jun/Juni/Lipanj

[uredi | uredi kod]
  • 3. 6. - Učenik pucao na profesora u kruševačkoj gimnaziji i ranio ga, kasnije presekao sebi vene ali preživeo[5].
Carol II
  • 7. 6. - Bivši rumunski kralj Carol II se vraća u zemlju pet godina nakon što se odrekao prestola u korist maloletnog sina Mihaia (ostaje do 1940).
  • 14. 6. - Presuda Državnog suda za zaštitu države: 14 Hrvata osuđeno na kazne od 6 meseci do 15 godina (poziv na ubistva fukncionera, namera dizanja železničke pruge u vazduh...); oslobođena desetorica, među kojima i lider HSS Vladko Maček, uhapšen prošlog decembra. Sud je našao da nije postojala teroristička organizacija.
  • jun - Spor oko granice i poseda nad manastirima Nyarong i Dhargyä se pretvara u Kinesko-tibetanski rat (do 1932).
  • 17. 6. - U SAD potpisan Zakon o carinama (Smoot–Hawley Tariff Act), s rekordno visokim stopama - izaziva uzvratne mere ostalih zemalja, smatra se da je ovim pogoršana Velika Depresija.
  • 26. 6. - 13. 7. - XVI kongres Svesavezne komunističke partije (boljševika), pod potpunom Staljinovom kontrolom, traži se ispunjenje Prve petoletke (1928-32) za četiri godine.
  • 27 - 29. 6. - Veliki slovenski sokolski slet u Beogradu.
  • 27. 6. - Statut Male Antante (regulisan način rada i odlučivanja).
  • 28. 6. - U Ženevi usvojena Konvencija o prinudnom radu (na snazi od 1932).
  • 30. 6. - Okupacija Rajnlanda okončana povlačenjem Francuza.
  • 30. 6. - Potpisan Anglo-irački ugovor koji predviđa okončanje Britanskog mandata nad Mezopotamijom za dve godine, u zamenu za ostanak britanskih snaga i zadržavanje velikog uticaja.

Jul/Juli/Srpanj

[uredi | uredi kod]
Jugoslovenski fudbalski tim na svetskom prvenstvu u Urugvaju

Avgust/August/Kolovoz

[uredi | uredi kod]
Vila Tugendhat u Brnu

Septembar/Rujan

[uredi | uredi kod]

Oktobar/Listopad

[uredi | uredi kod]
  • 1. 10. - U Londonu je otvorena sedma Imperijalna konferencija. Središnja tema bila je težnja za užim povezivanjem zemalja Imperije.
  • 5. 10. - U Ateni je počeo prvi Balkanski kongres koji je trebao pridonijeti gospodarskoj suradnji balkanskih naroda i rješavanju pitanja manjina (učestvuju Bugarska, Grčka, Rumunija, Turska i Jugoslavija, začetak Balkanskog pakta).
  • 5. 10. - Britanski kruti vazdušni brod R101 se ruši u Francuskoj na svom prvom putovanju, gine 48 ljudi.
  • 12. 10. - U Beču zvanično otvoren Karl-Marx-Hof, najduža stambena zgrada na svetu.
  • 14. 10. - Pripadnici pokreta Lapua kidnapovali bivšeg predsednika Ståhlberga i njegovu suprugu - podrška za pokret slabi, napuštaju ga umereni pa kontrolu uzimaju ekstremisti.
Getúlio Vargas imenuje ministre

Novembar/Studeni

[uredi | uredi kod]
Spomenik zahvalnosti Francuskoj
Crkva Svetog Aleksandra Nevskog
  • 23. 11. - U Poljskoj održani izbori, nazvani Brestovski, jer su u Brestovskoj tvrđavi zatvoreni mnogi opozicionari.
  • 25. 11. - Prvo poznato izlećenje penicilinom: Cecil George Paine u Sheffieldu izlečio očnu infekciju kod odojčeta.
  • 25. 11. - 7. 12. - Suđenje Industrijskoj partiji ("Prompartiji") - montirani proces nekim ekonomistima i inženjerima u SSSR - pet smrtnih presuda, pretvorene u robiju.
  • 29. 11. - Premijera Buñuelovog filma L'Âge d'or - film zabranjen nakon desničarskih ispada u Francuskoj.

Decembar/Prosinac

[uredi | uredi kod]
  • 7. 12. - Bostonska televizijska stanica W1WX prenosi sliku CBS radio orkestra, emisija uključuje i prvu TV reklamu.
  • 4. 12. - U Nemačkoj prikazan film "Na zapadu ništa novo" - zabranjen 10. 12. nakon što su nacisti ometali prikazivanje[9].
  • 12. 12. - Pobuna u Jaci (Haci): pokušaj prorepublikanskog vojnog udara u Španiji, tri dana ranije nego što je bilo predviđeno - kapetani Fermín Galán Rodríguez i Ángel García Hernández streljani dva dana kasnije.
  • 15. 12. - Ramón Franco pokušao da u Madridu pokrene republikansku revoluciju.
Grant Wood: "Američka gotika"

Kroz godinu

[uredi | uredi kod]
  • Velika ekonomska kriza zahvatila i Jugoslaviju, prvo u vidu poljoprivredne krize ("slom trgovine žitom").
  • Neka carina na gramofonske ploče u Jugoslaviji, zajedno sa uvođenjem radija, dovodi do velikog pada njihove prodaje.[10]
  • Prohibicija u SAD: desetine hiljada ljudi zahvatila paraliza od kontaminiranog đumbirnog ekstrakta.

Rođenja

[uredi | uredi kod]

Januar/Siječanj – Februar/Veljača

[uredi | uredi kod]

Mart/Ožujak – April/Travanj

[uredi | uredi kod]

Maj/Svibanj – Jun/Lipanj

[uredi | uredi kod]

Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz

[uredi | uredi kod]

Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad

[uredi | uredi kod]

Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac

[uredi | uredi kod]

Kroz godinu

[uredi | uredi kod]

Smrti

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1930.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

[uredi | uredi kod]

April/Travanj – Jun/Lipanj

[uredi | uredi kod]

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

[uredi | uredi kod]

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

[uredi | uredi kod]

Nobelova nagrada za 1930. godinu

[uredi | uredi kod]

Reference

[uredi | uredi kod]

Spoljne veze

[uredi | uredi kod]