Bastion
 | |
| Vrijeme gradnje | 16. vijek. - 19. vijek. |
| Tip građevine | fortifikacija |
Bastion je francuska riječ iz srednjeg vijeka preuzeta iz starotalijanskog bastione, koja je pak derivat od dijalektalnog bastire = graditi, a ona je u talijanski došla iz germanskog i slična je staronjemačkoj riječi besten = krpati.[1] Ona bi se dala prevesti kao branik jer su bastioni upravo tome služili, to je naime bio novi način gradnje utvrda - poligonalna klinasta izbočina u bedemu koja je omogućavala braniocima da pod paljbom drže prostor ispred same utvrde ali i svaki od njezinih bočnih dijelova (bedeme i susjedne bastione).[2] S tim novim arhitektonskim elementom u gradnji fortifikacija braniocima je omogućeno aktivno branjenje.
Jednostavna definicija bastiona glasi to je arhitektonski element kod fortifikacija koji ima dva fronta i dva boka, sa kojih je moguće pokrivati vatrom vlastite bedeme i susjedne bastione.[3]
Bastion je bio niži od tornja, kako bi se smanjila šteta od snažnije artiljerije, ali su bili puno širi i masivniji kako bi se po njima mogla razmjestiti vlastita artiljerija.[3] Prema rasporedu, izgledu, mjestu i karakteristikama bastiona i njihovih dodataka, razlikuju se; starotalijanski, novotalijanski, staroholandski, pruski, mezjerski i novoholanski bastionski sistemi.
Ako usporedimo bastion u svom najrazvijenijem obliku sa srednjovijekovnim i renesansnim tornjevima, vidimo da se bastion jako razlikuje od svojih predhodnika, ta razlike proizlaze iz razumijevanja mogućnosti, kako u napadu tako i obrani od artiljerije ali i od novog naučnog interesa za fortifikacije.[3]
Bastioni su se pojavili s razvojem artiljerije, jer su domet i razorna snaga topovskih zrna doveli do tog da se dotadašnji način gradnje utvrda sa visokim tornjevima pokazao potpuno promašen za moderne topove.[2] Nezna se točno gdje je izgrađen prvi bastion, a isto tako i pod kakvim i čijim uticajem. Ipak se danas većina stručnjaka slaže da su se prvi bastioni počeli graditi u Toskani početkom 16. vijeka.[3]
.jpg)
Konačni oblik bastionskom sistemu utvrđivanja dali su francuski vojni Inženjeri Blaise François Pagan (1604. - 1665.), autor Rasprave o fortifikacijama (Traité des fortifications) i njegov učenik Vauban (1633. - 1707.).[2] Upravo je Vauban izgradio najbolje primjere bastiona, koji se i danas mogu vidjeti u Lillu. i Longwyu.[3] Bastioni su bili karakteristični za doba kad je barut vladao, prestali su se graditi sredinom 19. vijeka.[3]
Najljepši primjer bastiona na južnoslavenskim prostorima je Karlovačka tvrđava, koja ima tlocrt u obliku šesterokuta, a na svakom uglu po jedan bastion.[2]
- ↑ „Bastion” (engleski). Merriam Webster. Pristupljeno 28. 08. 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Bastion” (hrvatski). Hrvatska enciklopedija (Leksikografski zavod M.K.). Pristupljeno 28. 08. 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Bastion” (engleski). Fortress Study Group. Arhivirano iz originala na datum 2013-05-14. Pristupljeno 28. 08. 2014.
- Bastion na portalu Fortress Study Group Arhivirano 2013-05-14 na Wayback Machine-u (en)