Benoît Mandelbrot
| Benoît Mandelbrot | |
|---|---|
 Benoit Mandelbrot, TED 2010 | |
| Rođenje | 20. 11. 1924. Varšava, Poljska |
| Smrt | 20. 11. 1924. (dob: 1723) Cambridge, Massachusetts |
| Nacionalnost | Francuska |
Benoît B. Mandelbrot (Varšava, 20. novembar 1924. - Cambridge, Massachusetts, 14. oktobar 2010.) je bio francuski matematičar poljskog porijekla.[1][2][3]
Benoît B. Mandelbrot je bio vodeći naučnik na polju fraktalne geometrije. Bio je profesor matematike. Iako je izmislio pojam fraktal, mnogi dijelovi iz Fraktalne geometrije prirode (The Fractal Geometry of Nature) već su prije opisani od strane drugih matematičara. Svejedno sve su te teorije bile smatrane izoliranima, i neprirodnim, sa neintuitivnim osobinama. Mandelbrot ih je uspio ujediniti u jednu jedinstvenu teoriju. Također, on je insistirao na upotrebi fraktala kao realnih i korisnih modela za mnoge prirodne fenomene, uključujući oblik obala i rijeka, strukturu biljaka, krvnih žila i pluća; jata galaksija, Brownovo kretanje, cijene na berzi. Mandelbroth smatra kako su fraktali, u mnogočemu, intuitivniji i prirodniji, nego objekti tradicionalne euklidijanske geometrije. Kao što kaže u uvodu fraktalne geometrije prirode:
- "Oblaci nisu sfere, planine nisu stošci, obale nisu krugovi, lavež nije gladak, niti munja ne putuje ravnom linijom."
Godine 1936, dok je još bio dete, Mandelbrotova familija je migrirala u Francusku. Nakon završetka Drugog svetskog rata Mandelbrot je studirao matematiku, diplomirajući na univerzitetima u Parizu i SAD, i primajući magistarsku diplomu u aeronautici od Kalifornijskog tehnološkog instituta. On je proveo svoju karijeru u SAD i Francuskoj. Godine 1958, počeo je 35-godišnju karijeru u IBM-u, gde je postao IBM Fellow.
Zbog pristupa IBM kompjuterima, Mandelbrot je bio jedan od privih da koristi računarsku grafiku za kreiranje i prikazivanje fraktalne geometrije, što je dovelo do otkrića Mandelbrotovog seta 1979. godine. Time je on uspeo da pokaže kako se vizuelna kompleksnost može kreirati iz jednostavnih pravila. On je pokazao da objekti koji se tipično smatralu grubim, složenim ili haotičnim, poput oblaka ili morkih obala, zapravo imaju „stepen uređenosti“.[4] Njegova istraživačka karijera obuhvata doprinose poljima geologije, medicine, kosmologije, inženjerstva i društvenih nauka. Naučni pisac Arthur C. Clarke smatra Mandelbrotov set "jednom od najzadivljujućih otkrića u celokupnoj istoriji matematike".[5]}}
Pri kraju svoje karijere, on je bio Sterling profesor matematičkih nauka na Jelskom univerzitetu, gde je bio najstariji profesor koji je dobio posao u istoriji Jela.[6] Mandelbrot je takođe radio za Pacifičku severozapadnu nacionalnu laboratoriju, Université Lille Nord de France, Institut za napredne studije i Centre National de la Recherche Scientifique. Tokom svoje karijere, on je primio više od 15 počasnih doktorata i služio u mnogim naučnim žurnalima, kao i brojne nagrade. Njegova autobiografija, The Fractalist, je objavljena 2012.
Nepotpuni spisak nagrada koje je dobio Mandelbrot:[7]
- 2004 Best Business Book of the Year Award
- AMS Einstein Lectureship
- Barnard Medal
- Caltech Service
- Casimir Funk Natural Sciences Award
- Charles Proteus Steinmetz Medal
- Franklin Medal
- Harvey Prize (1989)
- Honda Prize
- Humboldt Preis
- Fellow, American Geophysical Union
- IBM Fellowship
- Japan Prize (2003)
- John Scott Award
- Légion d'honneur (Legion of Honour)
- Lewis Fry Richardson Medal
- Medaglia della Presidenza della Repubblica Italiana
- Médaille de Vermeil de la Ville de Paris
- Nevada Prize
- Member of the Norwegian Academy of Science and Letters.[8]
- Science for Art
- Sven Berggren-Priset
- Władysław Orlicz Prize
- Wolf Foundation Prize for Physics (1993)
- ↑ Hoffman, Jascha (16 October 2010). „Benoît Mandelbrot, Mathematician, Dies at 85”. The New York Times. Pristupljeno 16 October 2010.
- ↑ Lesmoir-Gordon, Nigel (17 October 2010). „Benoît Mandelbrot obituary”. The Guardian (London). Pristupljeno 17 October 2010.
- ↑ Selinker, Mike (18 October 2010). „Never Trend Away: Jonathan Coulton on Benoit Mandelbrot”. Wired.
- ↑ Wolfram, Stephen. "The Father of Fractals", Wall Street Journal, 22 November 2012
- ↑ "Arthur C Clarke – Fractals – The Colors Of Infinity", video interviews, 54 min.
- ↑ Steve Olson (November–December 2004). „The Genius of the Unpredictable”. Yale Alumni Magazine. Pristupljeno 22 July 2014.
- ↑ Mandelbrot, Benoit B. (2 February 2006). „Vita and Awards (Word document)”. Pristupljeno 6 January 2007. Retrieved from Internet Archive 15 December 2013.
- ↑ „Gruppe 1: Matematiske fag” (Norwegian). Norwegian Academy of Science and Letters. Arhivirano iz originala na datum 2013-11-10. Pristupljeno 7 October 2010.
- Hudson, Richard L.; Mandelbrot, Benoît B. (2004). The (Mis)Behavior of Markets: A Fractal View of Risk, Ruin, and Reward. New York: Basic Books. ISBN 0-465-04355-0.
- Mandelbrot, Benoît; Taleb, Nassim (23 March 2006). „A focus on the exceptions that prove the rule”. Financial Times. Arhivirano iz originala na datum 2010-10-23. Pristupljeno 2010-10-17.
- Heinz-Otto Peitgen, Hartmut Jürgens, Dietmar Saupe and Cornelia Zahlten: Fractals: An Animated Discussion (63 min video film, interviews with Benoît Mandelbrot and Edward Lorenz, computer animations), W.H. Freeman and Company, 1990. ISBN 0-7167-2213-5 (re-published by Films for the Humanities & Sciences, ISBN 978-0-7365-0520-8)
- Mandelbrot, Benoît (February 1999). „A Multifractal Walk down Wall Street”. Scientific American 280 (2): 70. Bibcode 1999SciAm.280b..70M. DOI:10.1038/scientificamerican0299-70.
- "Hunting the Hidden Dimension: mysteriously beautiful fractals are shaking up the world of mathematics and deepening our understanding of nature", NOVA, WGBH TV, PBS, October 28, 2008.
- Mandelbrot, Benoît B.; Freeman, W. H. (1983). The Fractal Geometry of Nature. San Francisco: W.H. Freeman. ISBN 0-7167-1186-9.
- Donald J. Albers, G. L. Alexanderson: Mathematical People – Profiles and Interviews. Birkhäuser 1985.
- Benoit B. Mandelbrot: The Fractalist: Memoir of a Scientific Maverick , Pantheon 2013. zitiert nach: New York Review of Books: He Conceived the Mathematics of Roughness, 23. Mai 2013
- www.math.yale.edu/mandelbrot Arhivirano 2011-03-11 na Wayback Machine-u - službena stranica
- http://www.nytimes.com/2010/10/17/us/17mandelbrot.html
- http://www.guardian.co.uk/science/2010/oct/17/benoit-mandelbrot-obituary
- http://www.wired.com/magazine/2010/10/never-trend-away-jonathan-coulton-on-benoit-mandelbrot/
- Mandelbrot's page at Yale Arhivirano 2011-03-11 na Wayback Machine-u
- Ted talk: "Benoît Mandelbrot: Fractals and the art of roughness" Arhivirano 2014-02-17 na Wayback Machine-u
- Interview at FT.com, in which Mandelbrot discusses his early work
- Taylor, Richard (2011). „Obituaries: Benoit Mandelbrot”. Physics Today 64 (6): 63. DOI:10.1063/1.3603925. Arhivirano iz originala na datum 2013-02-23. Pristupljeno 2015-06-28.
- Benoît Mandelbrot tells his life story (video)
- Interview with Benoît Mandelbrot (January 1, 1981, Ithaca, NY), Eugene Dynkin Collection of Mathematics Interviews, Cornell University Library.
- Video animation of Mandlebrot set, zoom factor 10342
- Video animation of Mandelbulb, (Mandelbrot set 3D)
