Bohuslän
Bohuslän
| |
|---|---|
| |
| U sastavu | Švedske |
| Upravni oblik | pokrajina |
| Površina | 4473 km² |
| Stanovništvo | 256.913 |
| Gustoća | 57 stanovnika na km² |
Bohuslän čita se Bohuslen je jedna od 25 švedskih tradicionalnih pokrajina (švedski: landskap) na jugozapadu zemlje u Götalandu. Ona danas više nema nikakvu administrativnu funkciju, ali se njeni stanovnici još uvijek identificiraju sa njom.
Bohuslän se proteže duž obale Tjesnaca Skagerrak uz norvešku granicu. Graniči sa pokrajinama Dalsland sa sjeveroistoka i Västergötland sa jugoistoka.
Bohuslän ima površinu od 4 473 km²[1] na kojoj živi 256 913 stanovnika.[2]
Danas njegov teritorij administrativno pripada grofoviji Västra Götaland.[1]
Bohuslän je nizinski kraj, najviše brdo - Björnerödspiggen visoko je svega 222 metara.[1]
More je od vitalnog značenja za tu pokrajinu, danas se njime služi za brodarstvo, a nekad je ono bilo jedina hraniteljica.[2]
Historija Bohusläna je vrlo zanimljiva, ali i vrlo nasilna, jer je vijekovima bio je pogranični kraj između Šveđana, Danaca i Norvežana i poprište brojnih ratova. Zahvaljujući svom položaju na oceanskoj obali, trgovina je cvijetala još za srednjeg vijeka[2]ali joj ratovi nisu išli na ruku pa je zamrla.
Bohuslän je domovina u Stångenäsa, za kog se drži da je jedan od najstarijih nordijskih nalaza Homo sapiensa. Bohuslän je ipak najpoznatiji po brojnim petroglifima, koji datiraju iz brončanog i starijeg željeznog doba, kojih ima posvuda, ali su najpoznatiji oni iz Tanumshedea koji su 1994. upisani na UNESCO-vu Listu mjesta svjetske baštine u Evropi.[3]
Iako je Bohuslän bio naseljen tako reći od pamtivjeka, švedski je bio samo 337 godina. Moderna historija pokrajine počinje sa Vikinzima (800. - 1000. pne.), kada je Bohuslän, kao i južni dio Norveške, pripadao Danskom kraljevstvu.[4] . U 12. vijeku norveški kraljevi uspjeli su se osamostaliti, pa je nova granica postala rijeka Göta älv (južno od današnjeg Kungälva). U to vrijeme osnovan je prvi Kungälv (Kongahälla), tada se Bohuslän zvao Viken, a bio je podijeljen na dva dijela, - sjeverni se zvao Ranrikesyssel, a južni Älvsyssel.[4]
Krajem vijeka, norveški kralj Håkon IV udružio se sa danskim plemićima i podigao bunu, pa je Skandinavija ponovno ušla u period građanskih ratova. Håkon je Dancima prepustio utvrde Kongahälla i Ragnhildsholmen, ali kad se kasnije predomislio i zaželio ih natrag nije ih mogao dobiti, zbog toj je 1308. izgradio utvrdu - Bohus, koja je trebala biti ključna za budućnost pokrajine (po njoj se ona konačno i zove). Iako se ona nalazila u neposrednoj blizini dviju spomenutih starijih, njen položaj na riječnom otoku bio je znatno bolji.[4]
Ratovi su se nastavili, a lokalni stanovnici i nadalje patili, sve do 1523. i bune Gustav I Vasa koja je donijela kraj Kalmarskoj uniji. On se ustoličio za švedskog kralja i uspio osvojiti sjeverni dio Bohusläna ali ne i utvrdu Bohus i kraj oko nje. U to vrijeme Norveška je bila više - manje samo jedna od danskih pokrajina. Za sljedeća dva vijeka, pokrajina je postala bojno polje, a njeni stanovnici žrtve tog stanja. Njihovo bijedno stanje spašavale su haringe, kojih je krajem 16. vijeka bilo u izobilju, tako da ih se dalo i rukom uhvatiti.[4]
Šveđani su 1619. osnovali - Göteborg i tako napokon uspjeli dobiti uporište na morskoj obali. Nakon tog su se bitke intenzivirale. Utvrda Kongahälla je ponovno razorena, nakon tog je nanovo izgrađena, ali bliže utvrdi Bohus.
Bohuslän je postao švedski nakon sklapanja Sporazuma iz Roskilde 1658., ali je ostao siromašan sve dok se nisu vratile haringe krajem 18. vijeka.[4]
Ekonomija Bohusläna i danas jako ovisi o ribolovu ali i od turizma[2], jer je njen arhipelag izuzetno popularan brojnim jahtašima.
Tokom 19. vijeka iz brojnih kamenoloma vadio se granit, a tada se zbila i posljednja velika najezda haringa.[2]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Bohuslän” (švedski). Johmenvisst. Pristupljeno 28. 04. 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Welcome to Bohuslän” (engleski). Sverigeturism. Arhivirano iz originala na datum 2014-09-03. Pristupljeno 28. 04. 2015.
- ↑ „Rock Carvings in Tanum” (engleski). UNESCO. Pristupljeno 28. 04. 2015.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 „The History of Bohuslän” (engleski). Sverigeturism. Arhivirano iz originala na datum 2010-08-18. Pristupljeno 28. 04. 2015.
- Welcome to Bohuslän na portalu Sverigeturism Arhivirano 2014-09-03 na Wayback Machine-u (en)
- Bohuslän na portalu Nationalencyklopedin (sv)
Ångermanland • Bohuslän • Blekinge • Dalarna • Dalsland • Gästrikland • Gotland • Halland • Hälsingland • Härjedalen • Jämtland • Lappland • Medelpad • Norrbotten • Närke • Öland • Östergötland • Skanija • Småland • Södermanland • Uppland • Värmland • Västmanland • Västerbotten • Västergötland