Creative Commons
Ovo je članak o organizaciji. Za njezine publicirane licence, vidi Creative Commons licence. Za upotrebu proizvoda, vidi lista radova raspoloživih pod licencom Creative Commonsa. | Creative Commons | |
|---|---|
 | |
| Moto | proširenje »razumnog«, fleksibilnog autorskog prava |
| Osnivanje | 2001. |
| Tip | 501(c)(3) neprofitna organizacija |
| Svrha | Creative Commons licence |
| Osnivač | Lawrence Lessig |
| Ključne osobe | Catherine Stihler, CEO |
| Website | |
Creative Commons [kɹiˈeɪtɪv ˈkɑmənz] (engl.: kreativna opća dobra, akr. CC [siː siː]), neprofitna organizacija posvećena proširenju raspona kreativnih radova raspoloživih drugima za zakonitu nadogradnju i razmjenu. Organizacija je za javnost besplatno izdala nekoliko licenci za autorsko pravo poznatih kao licence Creative Commonsa. Ove licence dopuštaju stvarateljima da priopće koja prava pridržavaju, a kojih se prava odriču u korist primatelja ili drugih stvaratelja. Lako razumljivo i jednostranično objašnjenje pravâ, s pridruženim vizualnim simbolima, objašnjava posebnosti svake licence Creative Commonsa. Licence Creative Commonsa ne zamjenjuju autorsko pravo, već se temelje na njemu. One zamjenjuju pojedinačne pregovore o posebnim pravima između vlasnika autorskog prava (davatelja licence) i stjecatelja licence, koji su nužni u okviru upravljanja autorskim pravima kad su »sva prava pridržana«, s upravljanjem autorskim pravima kad su »neka prava pridržana« pri čemu se primjenjuju standardizirane licence za slučajeve ponovne upotrebe gdje vlasnik autorskog prava ne traži nikakvu komercijalnu kompenzaciju. Rezultat toga je prilagodljiviji režim upravljanja autorskim pravima s malim izravnim i neizravnim troškovima pri čemu profitiraju i vlasnici autorskih prava i stjecatelji licenci. Wikipedia upotrebljava jednu od tih licenci.[1]
Organizaciju su 2001. osnovali Lawrence Lessig, Hal Abelson i Eric Eldred[2] uz potporu Centra za javnu domenu (Center for the Public Domain). Prvi članak o Creative Commonsu u publikaciji od općeg interesa objavljen je u februaru 2002., a napisao ga je Hal Plotkin.[3] Prvi skup licenci za autorsko pravo izdan je u decembru 2002.[4] U osnivačkom timu za upravljanje, koji je razvio licence i izgradio infrastrukturu Creative Commonsa kakvu danas poznajemo, bili su Molly Shaffer Van Houweling, Glenn Otis Brown, Neeru Paharia i Ben Adida.[5] Matthew Haughey i Aaron Swartz[6] također su odigrali značajnu ulogu u ranim stadijima projekta. Procjenjuje se da je od novembra 2014. barem 800 milijuna radova bilo licencirano po raznim licencama Creative Commonsa.[7] Od marta 2015. samo Flickr hosta više od 360 milijuna fotografija licenciranih po Creative Commonsu.[8] Creative Commonsom upravlja odbor direktorâ. Licence Creative Commonsa prigrlili su mnogi kao sredstvo kojim stvaratelji preuzimaju kontrolu nad odabirom kako će razmjenjivati svoje autorske radove.
.jpg)
Creative Commons katkad se opisuje kao predvodnik pokreta copylefta, koji nastoji poduprijeti izgradnju bogatije javne domene pružanjem alternative autorskom pravu u kojem su automatski »sva prava pridržana«, pa se za nj upotrebljava i izraz »neka prava pridržana«.[9] David Berry i Giles Moss pripisali su Creative Commonsu zasluge za poticanje interesa za pitanje intelektualnog vlasništva i za doprinos ponovnom promišljanju uloge »općih dobara« u »informacijskom dobu«. Pored toga Creative Commons pruža »institucionalnu, praktičnu i pravnu podršku pojedincima i grupama koji žele slobodnije eksperimentirati i komunicirati s kulturom«.[10]
Creative Commons nastoji se suprotstaviti onom što Lawrence Lessig, osnivač Creative Commonsa, smatra dominantnom i sve više restriktivnom kulturom dozvolâ. Po Lessigovu opisu to je »kultura u kojoj stvaraoci mogu stvarati samo uz dozvolu moćnika ili stvaralaca iz prošlosti«.[11] Lessig drži da modernom kulturom dominiraju distributeri tradicionalnog sadržaja kako bi zadržali i učvrstili svoje monopole na kulturnim proizvodima poput popularne muzike i popularne kinematografije, a da Creative Commons može pružiti alternativu ovim ograničenjima.[12][13]
- ↑ „Wikimedia Foundation Terms of Use”. Pristupljeno 11. juna 2012.
- ↑ „Creative Commons: History”. Arhivirano iz originala na datum 2011-06-23. Pristupljeno 9. oktobra 2011.
- ↑ Plotkin, Hal (11. februara 2002.) (11. februara 2002.). „All Hail Creative Commons Stanford professor and author Lawrence Lessig plans a legal insurrection”. SFGate.com. Pristupljeno 8. marta 2011.
- ↑ „History of Creative Commons”. Arhivirano iz originala na datum 2012-02-13. Pristupljeno 8. novembra 2009.
- ↑ Haughey, Matt (18. septembra 2002.). „Creative Commons Announces New Management Team”. creativecommons.org. Arhivirano iz originala na datum 2013-05-07. Pristupljeno 7. maja 2013.
- ↑ Lessig, Lawrence (12. januara 2013.). „Remembering Aaron Swartz”. creativecommons.org. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-04. Pristupljeno 7. maja 2013.
- ↑ „State of the Commons”. Arhivirano iz originala na datum 2014-12-12. Pristupljeno 15. marta 2015.
- ↑ „Explore Creative Commons”. Flickr. Pristupljeno 15. marta 2015.
- ↑ Broussard, Sharee L. (septembar 2007). „The copyleft movement: creative commons licensing”. Communication Research Trends. Arhivirano iz originala na datum 2012-07-10. Pristupljeno 20. oktobra 2015.
- ↑ Berry, David (15. jula 2005.). „On the "Creative Commons": a critique of the commons without commonalty”. Free Software Magazine. Arhivirano iz originala na datum 2011-11-14. Pristupljeno 20. decembra 2011.
- ↑ Lessig, Lawrence (2004) (PDF). Free Culture. New York: Penguin Press. str. 8. ISBN 1-59420-006-8. Pristupljeno 20. oktobra 2015.
- ↑ Ermert, Monika (15. juna 2004). „Germany debuts Creative Commons”. The Register.
- ↑ Lessig, Lawrence (2006). „Lawrence Lessig on Creative Commons and the Remix Culture” (mp3). Talking with Talis. Arhivirano iz originala na datum 5. februara 2008. Pristupljeno 7. aprila 2006.
