Krasnojarsk
Krasnojarsk
Красноярск | |||
|---|---|---|---|
.jpg) | |||
|
|||
| Koordinate: 56°1′N 93°4′E / 56.017°N 93.067°E | |||
| Država |  Rusija
| ||
| Republika | Krasnojarski kraj[1] | ||
| Osnivanje | 1628. (kao Krasno jar) | ||
| Status grada | 1822. | ||
| Vlast | |||
| - Gradonačelnik | Pjotr Pimaškov | ||
| Površina | |||
| - Ukupna | 172 km² | ||
| Stanovništvo (2008.) | |||
| - Grad | 909 341 | ||
| Vremenska zona | Krasnojarsko vrijeme (UTC+7) | ||
| - Ljeto (DST) | Krasnojarsko ljetno vrijeme (UTC+8) | ||
| Poštanski broj | 660xxx | ||
| Pozivni broj | 391 | ||
| Službena stranica http://www.admkrsk.ru/ | |||
| Karta | |||
 Položaj Krasnojarska u Rusiji | |||
.png)
Krasnojarsk (ruski: Красноя́рск) je treći po veličini ruski grad u Sibiru, admistrativni centar Krasnojarskog kraja. Grad leži na rijeci Jenisej, i važno je čvorište na transibirskoj željeznici. To je grad od 909 341 stanovnika [2](po popisu iz 1989./1989.), ima važan aerodrom Krasnojarsk - Jemeljnovo. U doba hladnog rata Krasnojarsk je bio sjedište sjeveroistočne avionske baze (danas je na tom bivšem vojnom poligonu podignuto stambeno naselje).
Grad je osnovan u junu 1628. kao ruska granična utvrda. Krasnojarsk kao i druge utvrde u slivu rijeka Kača i Jenisej, podignule su ruske jedinice pod vodstvom kozaka Andreja Dubenskog za zaštitu granica od navala lokalnih plemena. Utvrda je nazvana Krasni Jar, a to je bio staroruski prijevod lokalnog naziva za to mjesto Kyzyl Yar (na lokalnom turkmenskom jeziku, je to značilo Crvena Hrid). [3]Kad je naselje dobilo status grada, prezvano je u Krasnojarsk. Naselje se počelo razvijati kad je do njega došla moskovska poštanska cesta M53, od 1735. do 1741., koja ga je povezala sa susjednom gradovima Ačinski, Kanski i ostalom Rusijom. Razvoj je pojačan otkrićem zlata, i dolaskom transibirske željeznice 1895.
1749, 270 km. južnije od Krasnojarska, pronađen je meteorit težine oko 700 kg. Pronašao ga je Peter Simon Pallas i 1772. prenio u Krasnojarsk. Ovaj meteor je bio značajan, jer je bio prvi takav objekt koji je temeljitije proučen. U 19. vijeku Krasnojarsk je postao centar pokreta sibirskih Kozaka. Godine 1822. dobio je status grada, i postao centar Jenisejske Gubernije.
Za Carevine Rusije, Krasnojarsk i njegov okrug bili su mjesto u kojem su završavali politički prognanici. Tako su osam Dekabrista protjerana iz Sankt Peterburga u Krasnojarsk, nakon slamanja pobune.
Nakon Oktobarske revolucije, u Krasnojarsku je podignuto jako puno velikih industrijskih pogona teške industrije i puno velikih hidrocentrala, između ostalog Krasnojarska hidrocentrala (i danas peta po veličini hidrocentrala na svijetu, druga u Rusiji).
Od 1934., novom teritorijalno administrativnom podjelom Rusije, oformljen je Krasnojarski kraj, a Krasnojarsk je postao njegov centar. U staljinovo vrijeme, Krasnojarsk je postao centar gulaga. Najveći takav logor bio je Kraslager ili Krasnojarski ITL (1938.-1960.) na dvije lokacije Kansk i Rešjoti. U samom gradu djelovao je Jenisejlager ili Jenisejski ITL, radni logor za vrijeme drugog svjetskog rata (1940.-1941.). Na početku drugog svjetskog rata, jako puno tvornica je preseljeno iz Ukrajine i Zapadne Rusije u Krasnojarsk i okolne gradove, i tako je ubrzan razvoj grada. Dobar dio ovih pogona nastavio je rad i nakon rada (Aluminijski zavod, Krasnojarski metaluruški zavod i mnogi drugi).
Nakon raspada SSSR-a, i sloma socijalističkog privrednog sistema, veliki industrijski pogoni Krasnojarska postali su predmet privatizacije. Dobar dio pogona je završio u bankrotu, a neki su postali predmet velikih političkih skandala poput Krasnojarskog aluminijskog zavoda, koji je privatizacijom pripao Anatoliju Bikovu, ali je kasnije to poništeno kada je optužen za ubistvo svojeg partnera Vilora Struganova. Problemi rada velikih industrijskih pogona i njihovog vlasništva Krasnojarska traju i danas.
Grad Krasnojarsk (sa prigradskim naseljima) se prostire na površini od 172 km². [4]Prosječna temperatura u najhladnijem mjesecu januaru je -20 °C; a u najtoplijem julu 18 °C. Najniža temperatura izmjerana u gradu bila je -56 °C, a najviša 36 °C. Rijeka Jenisej teče kroz grad od zapada na istok. Nakon izgradnje Krasnojarske hidrocentrale i njezine velike brane 32 km uzvodno, Jenisej se više ne ledi, a ljeti ne prelazi temperaturu od 14 °C. Na rijeci ima nekoliko otoka od kojih su najveći Tatjišev i Otdiha, koji su rekracione zone.
Sa juga i zapada Krasnojarsk je okružen šumovitim bežuljcima prosječne visine 410 metara. Još južnije nalaze se velike stjenovite hridine - Stolbi (rezervat prirode).
Zapadno od grada nalazi se gorje Gremjačinskaja Griva, koje se prostire od brda Nikolajevska Sopka (poznato po skijaškim skakaonicama) do rijeke Sobakino. Sjevero zapadno od grada je jednoličan ravan šumoviti teren, a sa sjevero zapada su poljoprivredne površine.
Krasnojarsk je podijeljen na sedam administrativnih zona:
- Kirovsku
- Lenjinsku
- Oktobarsku
- Sovjetsku
- Sverdlovsku
- Centralnu
- Železnodorožnju
Stanovništvo po godinama (oktobar 2007.)
| 1897 | 26,600 | 1962 | 465,000 | 1982 | 833,000 | 2000 | 875,500 |
| 1923 | 60,400 | 1967 | 576,000 | 1986 | 885,000 | 2001 | 875,900 |
| 1926 | 72,200 | 1970 | 648,000 | 1989 | 912,600 | 2002 | 909,341 |
| 1939 | 190,000 | 1973 | 707,000 | 1992 | 925,000 | 2005 | 917,200 |
| 1956 | 328,000 | 1976 | 758,000 | 1996 | 871,100 | ||
| 1959 | 412,000 | 1979 | 796,300 | 1998 | 875,300 |
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-19. Pristupljeno 2011-02-24.
- ↑ http://www.newslab.ru/news/283524
- ↑ Бутанаев В.Я. Топонимический словарь Хакасско-Минусинского края. Абакан, 1995.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2011-05-29. Pristupljeno 2011-02-24.
- Vodič kroz krasnojarski kraj[mrtav link]
- Sibirski turistički vodič
- Vijesti iz Krasnojarska danas Arhivirano 2006-08-14 na Wayback Machine-u
- The gallery of Krasnojarsk artists Arhivirano 2006-12-17 na Wayback Machine-u
- Stranice Saveznog sibirskog univerziteta
- Interaktivna karta puteva po Krasnojarsku