Vuáđuvuoigâdvuođah
Vuáđuvuoigâdvuođah láá almoliih olmoošvuoigâdvuođah, moh kolgâččii iävtuittáá kuullâđ mist juáhážân. Vuáđuvuoigâdvuođah já olmoošvuoigâdvuođah láá kuittâg ereslágáneh nubijnis nuuvt, et vuossâmuuh láá torvejum staatâ vuáđulaavâst já majemuuh aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuotâsopâmušâin.
Vuáđuvuoigâdvuođâi luokittâllâm
[mute | mute käldee]Persovnliih rijjâvuotâvuoigâdvuođah
[mute | mute käldee]Tágáreh vuoigâdvuođah láá el. vuoigâdvuotâ elimân, persovnlii rijjâvuotân já kuoskâmettumvuotân sehe priivaateellim syeji, omâduv syeji já servâmrijjâvuotâ.[1]
Poolitliih vuoigâdvuođah já rijjâvuođah
[mute | mute käldee]Poolitliih vuoigâdvuođah já rijjâvuođah láá ovdâmerkkân jienâstemvuoigâdvuotâ, sänirijjâvuotâ, čokkânemrijjâvuotâ já servâmrijjâvuotâ.
Täsiárvuvuoigâdvuođah
[mute | mute käldee]Täsiárvuvuoigâdvuođáid kuleh el. suhâpiälálâš oovtâviärdásâšvuotâ já oskolduvlâš oovtâviärdásâšvuotâ.
Ekonomâliih, sosiaalliih já čuovviittâsliih vuoigâdvuođah
[mute | mute käldee]Vuáđuvuoigâdvuođáid kuleh meid ekonomâliih, sosiaalliih já čuovviittâsliih vuoigâdvuođah ađai ESČ-vuoigâdvuođah. Tagaráid vuoigâdvuođáid kuleh ovdâmerkkân vuoigâdvuotâ paargon, sosiaaltoorvon já máttááttâsân.
Kielâliih vuoigâdvuođah
[mute | mute käldee]Kielâliih vuoigâdvuođah láá teháliih vuáđuvuoigâdvuođah,[2] nuuvtko Suomâ täsivääldi president Tarja Halonen pahudij Sämitige ive 2008 lekkâmtilálâšvuođâst:
"[k]ielâliih vuoigâdvuođah láá távjá ulmui eres vuáđuvuoigâdvuođâi olášume iähtu."[3]
Vuáđuvuoigâdvuođah Suomâst
[mute | mute käldee]Suomâ vuáđulaavâ mield vuáđuvuoigâdvuođah kuleh puohháid, iäge tuše Suomâ aalmugáid.[4]
Suomâ vuáđulaavâ 2. lovvoost láá torvejum el. čuávuvááh vuoigâdvuođah:
- 6 §. Oovtâviärdásâšvuotâ
- 10 §. Priivaateellim syeji
- 11 §. Oskolduv já uámitobdo rijjâvuotâ
- 12 §. Sänirijjâvuotâ já almosvuotâ
- 13 §. Čokkânem- já servâmrijjâvuotâ
- 15 §. Omâduv syeji
- 17 §. Vuoigâdvuotâ jieijâs kielân já kulttuurân
- 18 §. Vuoigâdvuotâ paargon já iäláttâsrijjâvuotâ
- 19 §. Vuoigâdvuotâ sosiaaltoorvon
- 20 §. Ovdâsvástádâs ohtsii pirrâsist
- 21 §. Vuoigâdvuođâtorvo
- 23 §. Vuáđuvuoigâdvuođah spiekâstâhtile ääigi
Käldeeh
[mute | mute käldee]
- ↑ Eduskunnan oikeusasiamies oikeusasiamies.fi. Čujottum 24.8.2021. (suomâkielân)
- ↑ Sápmelaččaid gielalaš vuoigatvuođat — Sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah — Saaʹmi ǩiõlʼlaž vuõiggâdvuõđ. Suomâ riehtiministeriö. s. 28. Čujottum 24.8.2021 (orjâlâš-, anarâš- já nuorttâlâškielân)
- ↑ Tasavallan presidentti Tarja Halosen puhe saamelaiskäräjien avajaisissa 29.3.2008. Suomâ täsivääldi president. 29.3.2008. Čujottum 24.8.2021 (suomâkielân)
- ↑ Suomâ vuáđulaahâ anarâškielân. Suomâ riehtiministeriö. Čujottum 24.8.2021
