Shqiptarët në Zvicër
.svg)
Shqiptarët në Zvicër (gjermanisht: Albaner in der Schweiz) janë që nga viti 1990 një ndër grupet më të mëdha të emigrantëve në vend, kryesisht të ardhur nga Kosova dhe Republika e Maqedonisë, ndërsa një numër i vogël edhe nga Shqipëria. Aktualisht, Zvicra është kthyer në një nga qendrat më të rëndësishme të mërgatës shqiptare.
Historia
Deri në gjysmën e dytë të shekullit të 20 ka patur kontakte sporadike mes Shqipërisë dhe Zvicrës. Dëshmia më e vjetër historike daton në 1431, ku peshkopët shqiptarë u ftuan në Këshillin e Bazelit. Në vitin 1556 në Basel u shfaq një botim i ri i librit të Marin Barletit "De obsidione Scodransi" (Rrethimi i Shkodrës) nga viti 1504 [1][2].
 |
Ky artikull sipas rregullores mbi shkronjat Ç, ç, Ë, ë, bie në kundërshtim me rregulloren e Wikipedisë në gjuhën shqipe, për këtë arsye nuk mund të merret si i saktë derisa të rregullohet. |
Në vitet 1970 shqiptaret nga Kosova dhe Maqedonia numëroheshin me proporcione të larta në radhën e punëtoreve emigrante nga ish Jugosllavia në Zvicër. Kjo situatë pasqyrohet dhe sot tek shqiptaret që vijnë nga territore si Mali Zi, Maqedonia apo dhe Serbia. Als sich in den 1990er Jahren die politische Situation in Kosovo zuspitzte und die Wirtschaftslage im Südwestbalkan verschlechterte, liessen viele hier seit Jahrzehnten in der Schweiz arbeitende Albaner ihre Familien nachziehen. Anderen Kosovo-Albanern wurde in der Schweiz Asyl gewährt. Gjate Lufta ne Kosoves Zvicra pranoi per aresye humanitare perkohesisht nje sasi shqiptaresh si edhe shume vende te tjera .[3]
Në vitet 1990 Zvicra shërbente si një qendër e rëndësishme për diasporën shqiptare nga Kosova. Në Zvicër u publikuan një seri revistash në gjuhën shqipe, ndërsa pikërisht për këtë baze të gjere UÇK gjeti edhe një mbështetje të thellë e të pakursyre që beri që shpesh atje te krijoheshin edhe disa nga bazat e rëndësishme për mbështetje dhe financim dhe organizim të saj.
Ndryshimi i sistemit komunist në Shqipëri nuk pati ndikim të madh në diasporën shqiptare në Zvicër. Im Gegensatz zu Nachbarländern wie Italien und Deutschland nahm die Schweiz kaum albanische Staatsbürger auf und führte illegal Eingewanderte konsequent zurück.
Statistika
Numri dhe prejardhja
Në Zvicër nuk ka deri në këtë moment statistike për këtë qellim, wie viele Personen aus Kosovo stammen oder sich als Albaner bezeichnen. Auf Basis der Volkszählung im Jahr 2000 wurde die Zahl der Albanisch-Sprechenden auf 170'000 geschätzt.[4] Statistisch erfasst ist lediglich die Zahl der Albaner aus Albanien mit Aufenthaltsbewilligung, die mit 1.351 Personen (2008) anteilsmässig sehr gering ist.[5] Die gesamte Zahl der in der Schweiz lebenden Personen albanischer Abstammung wird aktuell auf rund 200'000 geschätzt.[3][6]. Damit gehören die Albaner nebst den 295'066 Italienern, den 251'527 Deutschen und den 205'545 Portugiesen zu den grössten Ausländergruppen in der Schweiz.[5]
Mendohet që shqiptaret të jenë më të koncentruar në zonën gjermane të Zvicrës. Qendra të rëndësishme të diasporës shqiptare janë Zürich, Basel, Bern, Winterthur dhe St. Gallen.
Numri i shqiptareve që jetojnë në Zvicër lebenden Albaner wurde bisher nicht amtlich erfasst, weil in amtlichen Statistiken Ausländer nach ihrer Staatsangehörigkeit differenziert werden. Albaner wurden je nach dem als albanische, mazedonische, Schweizer oder serbische Staatsangehörige erfasst. Personen aus dem Balkan lassen sich überdurchschnittlich häufig einbürgern.[7] Diese eingebürgerten Schweizer verschwinden in den Statistiken komplett.[4]
Feja
Situata e migrimit
Shqiptarë të njohur në Zvicër
- Almen Abdi – Lojtar futbolli të Le Mans UC und der Schweizer Nationalmannschaft
- Edita Abdieski – Këngëtare
- Valon Behrami – Lojtar futbolli të West Ham United und der Schweizer Nationalmannschaft
- Bashkim Berisha – ehemaliger Thaiboxweltmeister
- Albert Bunjaku – Lojtar futbolli të 1. FC Nürnberg und der Schweizer Nationalmannschaft
- Lorik Cana – Fussballspieler von Galatasaray Istanbul
- Elina Duni – Këngëtare Jazi
- Blerim Xhemaili – Lojtar futbolli të FC Parma und der Schweizer Nationalmannschaft
- Beg Ferati – Fussballspieler
- Azem Maksutaj – Thaiboxer
- Admir Mehmedi - Lojtar futbolli të FC Zürich
- Adrian Nikci – Lojtar futbolli të FC Zürich
- Patrick Nuo – Këngëtar
- Behgjet Pacolli – Unternehmer
- Milaim Rama – Lojtar futbolli te FC Thun und der Schweizer Nationalmannschaft
- Albert Ramaj – Leiter des Albanischen Instituts in St. Gallen (http://www.albanisches-institut.ch)
- Xherdan Shaqiri – Lojtar futbolli të FC Basel und der Schweizer Nationalmannschaft
- Granit Xhaka – Lojtar futbolli të FC Basel
- Taulant Xhaka – Lojtar futbolli të FC Basel
- Arjeta Zuta – Këngëtare und Popstars-Finalistin
Literatura
- Albert Ramaj Shqiptarët në Zvicër prej 1431 deri më 1940 (pasqyrë e shkurtër), shih : http://www.albanisches-institut.ch/dali.htm
Referencat
- ^ Albert Ramaj: Shqiptarët në Zvicër: Histori - Shqiptarët në Zvicër që nga viti 1431 (PDF; 815 kB) Stampa:De
- ^ "Lidhja e kombeve dhe çështja shqiptare". Zëri i Kosovës. 2011-04-15. Marrë më 2012-04-06.
- ^ a b Albert Ramaj: Die Albaner in der Schweiz: Geschichtliches – Albaner in der Schweiz seit 1431
- ^ a b Stampa:Literatur
- ^ a b Bundesamt für Statistik: "Wohnbevölkerung nach detaillierter Staatsangehörigkeit". Marrë më 8. November 2009.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ Im Namen aller Albaner eine Moschee?
- ^ Stampa:Literatur
| Përhapja |
| .svg) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|