Stara pošta u Beogradu
| Stara pošta u Beogradu | |
 | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija | Ulica Savska 2, Savski Venac, Beograd |
| Koordinate | 44° 48′ 26″ S; 20° 27′ 18″ I / 44.8073° S; 20.4550° I |
| Status | završena |
| Otvaranje | 1929. |
Kompanije
| |
| Arhitekta | Momir Korunović |
Pošta Beograd 2, Stara pošta, poznata i kao Zgrada pošte na Savskom trgu i Zgrada pošte na železničkoj stanici je zgrada u Beogradu. Nalazi se pored Glavne železničke stanice u Beogradu i smatrana je za jednu od najlepših građevina i simbola grada.[1][2] Izgrađena je u srpsko-vizantijskom preporodu 1929. godine po projektu arhitekte Momira Korunovića. Struka je „mnogo kritikovala” arhitekturu zgrade.[3]
Istorijat
[uredi | uredi izvor]Fasada zgrade je kombinacija ponirućih i horizontalnih redova prozora, venaca, zabata, okolusa i medaljona, sa u Beogradu retkom ekspresionističkom plastičnom dekoracijom i dinamičnim izgledom. Arhitekta je pored romantičarskih, ekspresionističkih i motiva secesije, dodao svoj lični pečat u vidu rogljastih zabati na krovu. Radeći na ovoj zgradi, Korunović je napustio akademsku krutost i simetričnost.
Pošta Beograd 2 je krajem 1930-tih „najveća na Balkanu”, u njoj radi 700 službenika. Uslovi rada su bili teški: stepenice i prostorije se opisuju kao mračni, zaposleni se "ne sećaju kada su radili liftovi", osim jednog lifta teretnjaka. U velikoj dvorani za razvrstavanje pisama "ljudi se ujutro skoro i ne vide" od prašine i disanja, nema dovoljno osoblja a bilo je učestalo oboljevanje od tuberkuloze.[4][5]
Tokom 1935. kroz poštu je prošlo 414.779.000 raznih vrsta pošiljaka. Bila je podeljena na odeljke:[6]
- dostavni - pošiljke za Beograđane,
- ekspedicija - pošiljke iz Beograda za ostatak sveta,
- prvi i drugi paketski - paketi iz Beograda odn. za Beograđane,
- zbirna blagajna - "sav novčani poštanski saobraćaj prestonice",
- ambulantne pošte - tri u Skoplju, dve u Subotici, po jedna u Caribrodu, Ljubljani, Zagrebu, Petrovgradu i Požarevcu i
- carinjenje - otvaranje i carinjenje paketa iz inostranstva za Beograd i istok države.
Pošta je većinski uništena tokom savezničkog bombardovanja Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, a kasnije je rekonstruisana 1947.[7][8] u socrealističkoj arhitekturi[9][10] koju je favorizovao novi komunistički režim.[11]
Prema Forbsu, originalni crteži i skice nisu sačuvani, ali je deo projekcija objekta i fasade sačuvan u arhivi porodice Korunoviće, kod arhitektinog unuka.[12]
Najava obnove
[uredi | uredi izvor]Tokom 2018. godine zamenik gradonačelnika Beograda Goran Vesić najavio je da očekuje obnovu stare fasade.[13] Arhitekta i urbanista grada Beograda Marko Stojčić potvrdio je u julu 2020. godine da će zgrada Stare pošte dobiti izgled kakav je imala pre Drugog svetskog rata.[14] Stručnjaci gradskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture nadovezali su se sa tvrdnjom da će Pošti biti delimično vraćen raniji izgled, pošto je objekat izgubio originalnu strukturu.[15][16] Juna 2022. najavljeno je da će nakon obnove u njoj biti pozorište i biblioteka.[17] Decembra 2022. ministar finansija Siniša Mali potvrdio je obnovu i precizirao da će u njoj biti smešteni škola, vrtić, pozorište Boško Buha i Dečiji muzej.[18]
Dana 11. septembra 2023. iz ovog zdanja je iseljena Pošta 11000 Beograd 6.
Novembra 2023. najavljeno je da će objekat biti srušen i da će biti izgrađen novi, prema originalnom Korunovićevim planom.[19]
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Fotografija pošte -
Pošta na razglednici iz 1931. -
Stara pošta tokom zime -
Izgled zgrade 2023. godine
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Aleksić, Dejan. „Zaboravljeni srpski Gaudi”. Politika Online. Pristupljeno 2019-12-14.
- ^ „Zgrada pošte kod železničke stanice u Beogradu, pre i posle II svetskog rata”. Prvi Prvi na Skali. Pristupljeno 2019-12-14.
- ^ "Politika", 19. feb. 1939 (potpis ispod fotografije)
- ^ "Vreme", 17. dec. 1939
- ^ "Politika", 29. jul 1936
- ^ "Politika", 27. dec. 1935
- ^ „Zgrada pošte broj 2: Tužna sudbina gradske lepotice koju su naružile bombe i ideološka arhitektura | Upoznaj Beograd”. 011info - najbolji vodič kroz Beograd (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2019-12-18.
- ^ „Stare zgrade Beograda - skriveno blago u patiniranim zidinama”. Avant Art Magazin. 2016-12-18. Pristupljeno 2019-12-14.
- ^ „Anketa: Stara pošta u Savskoj - Beobuild”. beobuild.rs. Pristupljeno 2019-12-14.
- ^ Aleksić, Dejan. „Zaboravljeni srpski Gaudi”. Politika Online. Pristupljeno 2019-12-14.
- ^ „Beogradske priče: Sećanje na gradsku lepoticu”. www.novosti.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-01-13.
- ^ Gavrić, Slađana (2024-01-23). „OTKRIVAMO Stop za pretvaranje Stare pošte u Kulturni centar: Postoji li projekat Momira Korunovića”. Forbes Srbija (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-23.
- ^ Grozdanović, Nevenka (2018-07-05). „Vesić: Savski trg novi centar grada!”. Starogradski (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 30. 01. 2020. g. Pristupljeno 2020-01-30.
- ^ „Zgrada Pošte na Savskom trgu dobija "novi stari" izgled”. B92. 5. 6. 2020.
- ^ Okilj, Milijana (2019-04-17). „Četvrta međunarodna konferencija „Vizantijski spomenici i svjetsko nasljeđe IV: Povelja za zaštitu vizantijskih spomenika“”. KULTURNO NASLjEĐE. 1 (1). ISSN 2637-2541. doi:10.7251/kn0118171o.
- ^ Aleksić, D.; Mučibabić, D. (6. 6. 2020). „Pošta u Savskoj biće obnovljena, ali ne izvorno”. Politika. Pristupljeno 7. 6. 2020.
- ^ V., S. (5. 6. 2022). „POZORIŠTE I BIBLIOTEKA U POŠTI: Goran Vesić - Zdanje na Savskom trgu imaće novu namenu”. Večernje novosti. Pristupljeno 6. 6. 2022.
- ^ „Mali: Na Savskom trgu biće i škola, vrtić, pozorište Boško Buha i Dečiji muzej”. www.ekapija.com (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-01-14.
- ^ Mučibabić, Daliborka. „Zgrada bivše pošte u Savskoj 2 biće srušena”. Politika Online. Pristupljeno 2023-11-04.
