Samsun

Samsun ( tur. Samsun Samsun ) - jak bandar dar şimoli Turkija, dar sohili Bahri Sijoh dar nazdi omextai darjoi Qizilirmak. Markazi ma'muriji vilojati Samsun va nohijai hanomi şahr. Az soli 2015 on hamcun şahri osoişgohī ruşd mekard.

Samsun
tur. Samsun
Kişvar	[[|]]
Ta'rix va çuƣrofijo
Masohat	1 055 000 000 m²
Balandī	20 m
Vaqti mintaqavī	UTC+03:00
Aholī
Aholī	▲1 368 488 tan (2022)
Şinosahoi adadī
Kodi telefon	0362
Nişonai pocta	55
Parvandaho dar Vikianbor

Etimologija

Nomi çoriji şahr meboist az nomi junonī Amisos ( jun.-qad. Ἀμισός ) va "ounta" (suffiksi junonī baroi nomho), Sampsunda (Σαμψούντα) va ba'd Samsun taşakkul jofta boşad. Ta'rixşinosi junonī Hekatej naviştaast, ki Amisos qablan Eneta nom doşt, çoe, ki dar Iliadai Homer jodras şudaast. Vaj incunin hamcun Peiraieos bo muhoçironi Afina va hatto muxtasar hamcun Pompeopolis şinoxta şuda bud.

Ta'rix

Sohili Bahri Sijoh dar Samsun

Antiqa

Şahri Amis jo Amisos az çonibi junonijoni qadim hamcun jake az mustamlikahoi Pontus dar Bahri Sijoh dar mijonai sadai VII peş az milod bunjod joftaast. dar qit'ai az çihati strategī muhimtarini sohili çanubī, ki az on roh jagona rohe az sohil ba balandkūhho, doxili kişvar va Bahri Mijonazamin bud . Dar muddati cand vaqt, şahr şojad nomi ΠΕΙΡΑ-ro girift, ki dar naviştaçoti Strabon va tangaho in'ikos joftaast . Ba'd ū zeri nazorati Imperijai Rum qaror girift.

Asrhoi mijona

Dar asrhoi mijona, şahr jak qismi imperijai Vizantija bud va bandari asosiji muzofoti Armeniak bud, pas az on ki soli 1204 işƣolgaron onro zabt kardand, on duvvumin şahri muhimtarini imperijai Trapezund şud. Dar davrahoi solhoi 1204 to 1261, şahr jakcand marotiba az dast ba dast guzaştaast: onro junoniho va ba'd turkhoi salçuqī zabt karda budand. Dar asri XV, on nihojat ba Imperoturiji Usmonī meguzarad, ki ba islomsozī va turkişaviji şahr ovarda rasond.

Çuƣrofija

Samsun dar sohili bahr bajni du rezişgoh, ki ba Bahri Sijoh çorī meşavad, tūl mekaşad. On dar oxiri rohi qadim az Kapadokija çojgir ast.

Qizirilmak

Iqlim

Iqlim uqjonusiji subtropikī ast ( Tasnifoti iqlimiji Koppen : Cfa). Dar robita bo harorat, on ba şahri Socī monand ast, ammo boriş kamtar ast. Az rūi me'jorhoi şahrhoi şabeh dar in pahno, harorati mijonai mohi ijul az rūi ta'siri muloimkuniji havo az nazdik budani kūhhoi Pontij dar çanub şarh doda meşavad. Harorat hatto dar mohhoi ijul-avgust kamtar az 30 daraça baland meşavad va bahor va tiramoh bo ta'xir faro merasad. Sardiho xele kamjoband, ammo onho rūj medihand. Barf dar şahr kam boriş meşavad va boriş to 2 santimetr merasad.

Samsuni muosir şahri turkī buda, soli 1970 dar on 134,3 hazor aholī, dar soli 2007 taqriban 440 hazor nafar zindagī mekardand Zaboni asosiji aholī turkī, cerkesī, anglisī, rusī va ƣajra niz istifoda meşavand.

Iqtisod

Şahr doroi iqtisodi omexta ast. Samsun jak bandari buzurg dar sohili xaliçi Bahri Sijoh ast. Soli 1973 gardişi mol taqriban 1,5 million tonna bud. Asosan tamoku, ƣalladona, paşm, mevaho sodir karda meşavand. Dar avvali asri XX, Bonki markaziji Çumhuriji Turkija soxtmoni bandarro mablaƣguzorī kard. Peş az soxtani bandar, kiştiho bojad baroi intiqol dodani molho, taqriban dar masofai 1 mil jo beştar az sohil, çoj istgoh qaror mejoftand. Savdo va naqlijot dar atrofi roh ba Sivas va bozgaşt mutamarkaz budand. Jak bandari xususī, ki dar markazi şahr çojgir ast, bo intiqoli molho, az çumla paromho ba Novorossijsk maşƣul ast, dar hole ki kiştihoi mohidorī istgohi xudro dar bandari alohida kame durtar az şarq çojgir mekunand. Dar qismi şarqiji şahr kiştiho soxta meşavand. Aloqahoi hamlu naqli xudrav va rohi ohan bo Anatolijoi markazī metavonand ham baroi firistodani mahsuloti doxilī va ham mahsuloti kişovarziji zaminhoi objorişavandai atrof, incunin zaminhoi hosilxez va incunin voridot az xoriç istifoda şavand.

Tiçorat

Piazza Mall dar Samsun

Sobiq korxonai tamoku dar markazi şahr ba markazi tiçorat tabdil doda şudaast. Soxtmoni nuqtahoi navi savdo niz idoma dorad.

Naqlijot

Avtobushoi bajnişahrī va jak istgohi avtobus dar berun az markazi şahr çojgirand, ammo aksari şirkathoi avtobusho xidmatrasoniji rojgoni avtobushoro ta'min mekunand. Poezdhoi musofirbar va borkaş ba Sivas tavassuti Amasija meravand. Istgohi rohi ohan dar markazi şahr çojgir ast.

Naqlijot dar Samsun

Çozibahoi gardişgarī

Osorxona-kiştiji Bandirma

• Jake az çozibahoi asosiji şahr kiştiji osorxonai Bandirma ast. In kiştī dar sadai XIX dar Anglija soxta şuda bud va baxşe az Floti harbiji bahriji Britonijo bud. Vaj dar soli 1894 ba floti tiçoratiji Turkija guzaşt va xud dar soli 1919, ba'di bo hamin kişti omadani Kamol Otaturk, voridi Turkija şud. Soli 1924, kiştī az kor barovarda şud va ba'dan baroi şikastapora supurda şud. Maqomoti Turkija nusxai daqiqi in kiştiro soli 2003 barqaror kard, ki holo on Osorxonai Inqilobi Turkija meboşad.
• "Muçassamai ehtirom".
• Masçidi Buzurg - dar soli 1884 dar qismi markaziji Samsun az sanghoi xaroşida soxta şudaast. On az manorahoi dukarata, farşhoi marmar va tahkursiji cūbī baroi vuzū' iborat ast.
• Osorxonai mardumşinosī - osorxonaest, ki dar on şumo metavoned bo merosi Rum, Vizantija va Imperoturiji Usmonī şinos şaved. Namoişgohi az hama arzişmand in «Mozaikai Amisos» meboşad, ki istehsoli on dar davrai hukmroniji Aleksandr Sever solhoi 222–235-i davroni milodist.
• Xarobahoi teppai Dundar - dar se kilometr durtar az şahr, dar balandiji 15 metr çojgirast. Dar vartahoi xarobaho aşjoi benaziri antiqa, ki dar davrai birinçī va davrai eneolit mavçud budand joft şudaand. Cunin bozjoftho iboratand az: muçassamahoi xurd, kordho az kremnij, sūzanho az ustuxon va mahsuloti safolī.

Hajkali Otaturk dar Samsun

• Dehai Amazonkaho dar nazdikiji şahri Samsun, az rūi ma'lumoti ta'rixnigori qadimai Rum - Plinij - makoni tavalludi Amazonkaho hisobida meşavad. Ba aqidai ū, pojtaxti amazonkaho şahri Temiskira bud, ki dar nazdikiji darjoi Terma çojgir bud.
• Mamnū'gohi parrandaho dar reişgohi darjoi Qizilrilmak, ki dar on ço parrandagoni nodire, ki dar Kitobi Surx qajd karda şudaand mavçudand. Har kase metavonad ba on taşrif orad.
• Caşmai garmi "Ladik Hamamayagi Kaplydzhasy" dar nazdikiji Samsun çojgir ast. Dar nazdikiji kūli Ladik soxtmoni binoho man' şudaast. On az çonibi maqomot hifz karda meşavad va boƣi millī e'lon şudaast, masohati umumiaş 870 ga. Dar inço aksaran ozmunhoi gunogun meguzarand va mohidorī sajjohī surat giriftaast .
• Şarşarahoi Akalan - iborat az 18 şarşara va dar nazdikiji dehai Akala, dar 20 km durtar az Samsun çojgirand.
• Şarşarahoi Kabaçeviz - dar 32 km az markazi Samsun çojgir şudaand. Balandiji ob ba 60 metr merasad. Inço incunin maƣorahoi maşhuri Tekkekjoja hastand, ki dar zamonhoi qadim makoni zisti odamoni ibtidoī budand. Mahalhoi aholinişini ibtidoī, ki dar in ço dar ƣorho zindagī mekardand, artefakthoi davrai paleolitī, mezolitī va birinçiro dar inço pajdo kardaand.
• "Golf Club" jagona klubi golf dar çahon ast, ki dar rūi bahr soxta şudaast. Hangomi soxtani on sanghoi kūhho va qum, ki az tamomi kişvarho ovarda meşudand, istifoda meşudand. Masohati umumiji klubi golf 600 metri murabba'. Şumo metavoned onro rojgon bozī kuned .
• Pljaƶi Bandыrma, ki dar on şumo metavoned liƶaroniji liƶaroniji obro dar Turkija az boloi bahr savor kuned .
• Kūhhoi Nebijan va Akdag, ki dar on carogohhoi tabiī çojgirand, tabiati dastnorasro çalb mekunand.

Adabijot

• Samsun // Rumыnija — Sen-Ƶan-de-Ljuz. — M. : Bolьşaja rossijskaja entsiklopedija, 2015. — S. 304. — (Bolьşaja rossijskaja entsiklopedija : [v 35 t.] / gl. red. Ju. S. Osipov ; 2004—2017, t. 29). — ISBN 978-5-85270-366-8.

Adabijot

• samsun.bel.tr (tur.) — vebgohi rasmiji Samsuna