ระบอบการเมือง

ในรัฐศาสตร์ ระบอบการเมือง (อังกฤษ: political system) หมายถึง ประเภทของการจัดองค์กรทางการเมือง ที่สามารถจำแนก สังเกต หรือประกาศได้โดยรัฐ^[1]

ระบอบการเมืองกำหนดกระบวนการในการตัดสินใจอย่างเป็นทางการของรัฐบาล โดยปกติจะประกอบด้วย ระบบกฎหมาย และระบบเศรษฐกิจ ระบบสังคม และระบบวัฒนธรรม ของรัฐบาล และระบบอื่น ๆ ที่เฉพาะเจาะจงของรัฐและรัฐบาล อย่างไรก็ตาม นี่เป็นมุมมองที่เรียบง่ายมากของระบบหมวดหมู่ที่ซับซ้อนกว่ามาก ซึ่งเกี่ยวข้องกับคำถามที่ว่าใครควรมีอำนาจ และรัฐบาลควรมีอิทธิพลต่อประชาชนและเศรษฐกิจอย่างไร

ประเภทหลักของระบอบการเมืองที่ได้รับการยอมรับคือ ประชาธิปไตย (democracies)

ระบอบเผด็จการเบ็ดเสร็จ และอีกระบบหนึ่งที่อยู่ระหว่างสองระบบนี้คือ ระบอบอำนาจนิยม ซึ่งมีระบอบลูกผสม (hybrid regimes) ที่หลากหลาย^[2]^[3] ระบบการจำแนกประเภทสมัยใหม่ยังรวมถึงราชาธิปไตย เป็นหน่วยงานอิสระหรือเป็นระบอบลูกผสมของสามระบบหลัก^[4]^[5]

คำจำกัดความ

ตามที่ เดวิด อิสตัน (David Easton) กล่าวไว้ว่า "ระบบการเมืองสามารถกำหนดให้เป็นปฏิสัมพันธ์ที่ค่านิยมต่าง ๆ ถูกจัดสรรอย่างเป็นทางการสำหรับสังคม"^[6] ระบบการเมืองหมายถึงกระบวนการที่กฎหมายถูกสร้างขึ้นและทรัพยากรสาธารณะถูกจัดสรรในสังคม และความสัมพันธ์ระหว่างผู้ที่มีส่วนร่วมในการตัดสินใจเหล่านี้^[7]

สังคมศาสตร์การเมือง

ความสนใจทางสังคมวิทยาในระบบการเมืองคือการหาว่าใครมีอำนาจภายในความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลกับประชาชน และอำนาจของรัฐบาลถูกใช้อย่างไร ตามที่ศาสตราจารย์ ฮวน โฮเซ่ ลินซ์ (Juan José Linz) แห่งมหาวิทยาลัยเยลกล่าวว่า ปัจจุบันมีระบบการเมืองหลักอยู่สามประเภท ได้แก่ ประชาธิปไตย ระบอบเผด็จการเบ็ดเสร็จ และอีกระบบหนึ่งที่อยู่ระหว่างสองระบบนี้คือ ระบอบอำนาจนิยม (ซึ่งมีระบอบลูกผสม)^[3]^[8] ระบบการจำแนกประเภทสมัยใหม่อีกระบบหนึ่งรวมถึงราชาธิปไตย เป็นหน่วยงานอิสระหรือเป็นระบอบลูกผสมของสามระบบหลัก^[4] โดยทั่วไปแล้ว นักวิชาการจะอ้างถึง ระบอบเผด็จการ ว่าเป็นรูปแบบหนึ่งของระบอบอำนาจนิยมหรือระบอบเผด็จการเบ็ดเสร็จ^[9]^[10]^[3]^[11]

ประชาธิปไตย

ประชาธิปไตย (อังกฤษ: democracy; มาจาก กรีกโบราณ: δημοκρατία, อักษรโรมัน: dēmokratía, dēmos 'ประชาชน' กับ kratos 'กฎระเบียบ')^[12] เป็นระบบการปกครองแบบหนึ่งซึ่งพลเมืองเป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตยและเลือกผู้ปกครองซึ่งทำหน้าที่ออกกฎหมาย โดยพลเมืองอาจใช้อำนาจของตนด้วยตนเองหรือผ่านผู้แทนที่เลือกไปใช้อำนาจแทนก็ได้ การตัดสินว่าผู้ใดเป็นพลเมืองบ้างและการแบ่งปันอำนาจในหมู่พลเมืองเป็นอย่างไรนั้นมีการเปลี่ยนแปลงตามเวลาและแต่ละประเทศเปลี่ยนแปลงในอัตราไม่เท่ากัน นอกจากการเลือกตั้งแล้ว ความคิดที่เป็นรากฐานของประชาธิปไตย ได้แก่ เสรีภาพในการชุมนุมและการพูด การไม่แบ่งแยกและความเสมอภาค สิทธิพลเมือง ความยินยอม สิทธิในการมีชีวิตและสิทธิฝ่ายข้างน้อย นอกจากนี้ ประชาธิปไตยยังทำให้ทุกฝ่ายตระหนักถึงผลประโยชน์ของตนและแบ่งอำนาจจากกลุ่มคนมาเป็นชุดกฎเกณฑ์แทน^[13]

อำนาจนิยม

อำนาจนิยม (อังกฤษ: authoritarianism) บ้างเรียก อาญาสิทธิ์ เป็นรูปแบบการจัดระเบียบทางสังคมซึ่งมีลักษณะของการอ่อนน้อมต่ออำนาจหน้าที่ ตามปกติมักตรงข้ามกับปัจเจกนิยมและอิสรนิยม ในทางการเมือง รัฐบาลอำนาจนิยมเป็นรัฐบาลซึ่งอำนาจหน้าที่ทางการเมืองกระจุกตัวอยู่กับนักการเมืองกลุ่มเล็ก

เผด็จการ

ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ (อังกฤษ: totalitarianism) เป็นระบบการเมืองที่รัฐถืออำนาจเบ็ดเสร็จเหนือสังคมและมุ่งควบคุมทุกแง่มุมของชีวิตสาธารณะและชีวิตส่วนตัวตามที่เห็นจำเป็น^[14]

ระบอบราชาธิปไตย

ราชาธิปไตย (อังกฤษ: monarchy) เป็นรูปแบบการปกครองที่ตำแหน่งประมุขแห่งรัฐโดยปกติถืออยู่กระทั่งสวรรคตหรือสละราชสมบัติ โดยมากมักได้อำนาจมาโดยการสืบราชสมบัติในราชวงศ์เดียวกัน แต่ก็มีพระมหากษัตริย์ที่มาจากการเลือกตั้งหรือตั้งตนเป็นเจ้าด้วยเช่นกัน ขณะที่ในระบอบสาธารณรัฐ ประมุขของรัฐ (ซึ่งมักเรียกว่าประธานาธิบดี) โดยปกติมาจากการเลือกตั้ง และทำหน้าที่อยู่ในช่วงในเวลาที่แน่นอน เช่น 4 ปี 6 ปี เป็นต้น

ราชาธิปไตยเป็นหนึ่งในระบอบการปกครองที่เก่าแก่ที่สุด อาจถือกำเนิดขึ้นจากระบบการปกครองแบบหัวหน้าเผ่า (tribal kingship) หรือสมณเพศหลวง (royal priesthood) ในอดีต บางประเทศเชื่อว่าพระมหากษัตริย์ทรงได้เทวสิทธิ์ให้มาปกครองประเทศตามพระประสงค์ของพระเป็นเจ้า หรือบางประเทศอาจเชื่อว่าพระมหากษัตริย์เป็นเทพเจ้ามาจุติหรืออวตาร พระมหากษัตริย์ยังอาจมาจากพฤติการณ์รุนแรงของกลุ่มรุกรานต่อชุมชนท้องถิ่น ซึ่งแย่งชิงสิทธิของชุมชนเหนือประเพณี ผู้นำของกลุ่มที่แย่งชิงสิทธินั้นมักสถาปนาตนเป็นพระมหากษัตริย์ สถานะพระมหากษัตริย์กล่าวกันว่าเป็นผลซึ่งเผยถึงความสัมพันธ์ระหว่างทรัพยากร ชุมชน พระมหากษัตริย์และตำแหน่งของพระองค์

ระบอบลูกผสม

Page 'ระบอบลูกผสม' not found

การจัดประเภททางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาสังคม

นักมานุษยวิทยาทางสังคม โดยทั่วไปยอมรับระบบการปกครอง 4 ประเภท ซึ่ง 2 ประเภทไม่มีศูนย์กลางและ 2 ประเภทมีศูนย์กลาง^[15]

ระบบที่ไม่มีศูนย์กลาง:
- สังคมกลุ่มเล็ก (Band society):
  - กลุ่มครอบครัวขนาดเล็ก ไม่ใหญ่กว่าครอบครัวขยายหรือตระกูล มีสมาชิกไม่เกิน 30-50 คน
  - กลุ่มเล็กสามารถเลิกกิจกรรมได้หากมีเพียงกลุ่มเล็ก ๆ เดินออกไป
- เผ่า (Tribe):
  - โดยทั่วไปมีขนาดใหญ่กว่า ประกอบด้วยหลายครอบครัว มีสถาบันทางสังคมมากกว่า เช่น หัวหน้าหรือผู้เฒ่าผู้แก่
  - มีความมั่นคงกว่าสังคมกลุ่มเล็ก เผ่าหลายเผ่าแบ่งออกเป็นกลุ่มเล็ก ๆ
รัฐบาลที่มีศูนย์กลาง
- หัวหน้าเผ่า (Chiefdom)
  - ซับซ้อนกว่าเผ่าหรือสังคมกลุ่มเล็ก และซับซ้อนน้อยกว่ารัฐหรืออารยธรรม
  - มีลักษณะเด่นคือความไม่เท่าเทียมกันอย่างแพร่หลายและการรวมอำนาจศูนย์กลาง
  - ตระกูล/ครอบครัวเดียวของชนชั้นสูงกลายเป็นชนชั้นปกครองของหัวหน้าเผ่า
  - หัวหน้าเผ่ายุคใหม่มีสองหรือสามระดับของลำดับชั้นทางการเมือง
  - "หน่วยการเมืองอิสระที่ประกอบด้วยหมู่บ้านหรือชุมชนจำนวนหนึ่งภายใต้การควบคุมอย่างถาวรของหัวหน้าสูงสุด"^[16]
- รัฐเอกราช (Sovereign state)
  - รัฐที่มีประชากรถาวร อาณาเขตที่กำหนด รัฐบาลและความสามารถในการเข้าสู่ความสัมพันธ์กับรัฐอธิปไตยอื่น
ระบบการเมืองเหนือชาติ
- ระบบการเมืองเหนือชาติถูกสร้างขึ้นโดยประเทศอิสระเพื่อบรรลุเป้าหมายร่วมกันหรือได้รับความแข็งแกร่งจากการก่อตั้งพันธมิตร
จักรวรรดิ
- จักรวรรดิเป็นรัฐที่แพร่หลาย ประกอบด้วยผู้คนที่มีเชื้อชาติต่างกันภายใต้การปกครองเดียว มักมีความก้าวหน้าอย่างมากในด้านโครงสร้างทางการเมือง การสร้างและสร้างโครงสร้างพื้นฐานของเมือง และรักษาความสุภาพภายในชุมชนที่หลากหลาย เนื่องจากองค์กรที่ซับซ้อนของจักรวรรดิ จึงมักสามารถถือครองอำนาจส่วนใหญ่ในระดับสากลได้
ลีกส์ (Leagues)
- เป็นองค์การระหว่างประเทศที่ประกอบด้วยรัฐมารวมตัวกันเพื่อจุดประสงค์ร่วมเดียว ในทางนี้ ลีกส์แตกต่างจากจักรวรรดิ เนื่องจากพวกเขาเพียงต้องการบรรลุเป้าหมายเดียว

มักมีการก่อตั้งลีกส์บนขอบเหวของการล่มสลายทางทหารหรือเศรษฐกิจ การประชุมและการพิจารณาคดีจะดำเนินการในสถานที่ที่เป็นกลาง โดยมีตัวแทนของทุกประเทศที่เกี่ยวข้องเข้าร่วม

ดูเพิ่ม

หมายเหตุ

อ้างอิง

↑ "Political system | Types, Components, Functions, & Facts | Britannica".
↑ Dobratz, B.A. (2015). Power, Politics, and Society: An Introduction to Political Sociology. Taylor & Francis. p. 47. ISBN 978-1-317-34529-9. สืบค้นเมื่อ Apr 30, 2023.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Juan José Linz (2000). Totalitarian and Authoritarian Regimes. Lynne Rienner Publisher. p. 143. ISBN 978-1-55587-890-0. OCLC 1172052725.
↑ ^4.0 ^4.1 Ginny Garcia-Alexander; Hyeyoung Woo; Matthew J. Carlson (3 November 2017). Social Foundations of Behavior for the Health Sciences. Springer. pp. 137–. ISBN 978-3-319-64950-4. OCLC 1013825392.
↑ "14.2 Types of Political Systems". 8 April 2016. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 October 2022. สืบค้นเมื่อ 19 October 2022.
↑ Easton, David. (1971). The political system : an inquiry into the state of political science. Knopf. OCLC 470276419.
↑ https://www.encyclopedia.com/social-sciences-and-law/sociology-and-social-reform/sociology-general-terms-and-concepts/political-system ^{[URL เปล่า]}
↑ Jonathan Michie, บ.ก. (3 February 2014). Reader's Guide to the Social Sciences. Routledge. p. 95. ISBN 978-1-135-93226-8.
↑ Allan Todd; Sally Waller (10 September 2015). Allan Todd; Sally Waller (บ.ก.). History for the IB Diploma Paper 2 Authoritarian States (20th Century). Cambridge University Press. pp. 10–. ISBN 978-1-107-55889-2.
↑ Ezrow & Frantz 2011, pp. 14–17.
↑ Sondrol, P. C. (2009). "Totalitarian and Authoritarian Dictators: A Comparison of Fidel Castro and Alfredo Stroessner". Journal of Latin American Studies. 23 (3): 599–620. doi:10.1017/S0022216X00015868. JSTOR 157386. S2CID 144333167.
↑ "Democracy". Oxford University Press. สืบค้นเมื่อ 24 February 2021.
↑ Przeworski, Adam (1991). Democracy and the Market. Cambridge University Press. pp. 10–14.
↑ Robert ConquestReflections on a Ravaged Century (2000) ISBN 0-393-04818-7, page 74
↑ Haviland, W.A. (2003). Anthropology: Tenth Edition. Wadsworth:Belmont, CA.
↑ Carneiro, Robert L. (2011). "The Chiefdom: Precursor of the State". ใน Jones, Grant D.; Kautz, Robert R. (บ.ก.). The Transition to Statehood in the New World. New Directions in Archaeology. Cambridge, England: Cambridge University Press. pp. 37–79. ISBN 978-0-521-17269-1.

อ่านเพิ่ม

Douglas V. Verney (15 April 2013). The Analysis of Political Systems. Routledge. ISBN 978-1-135-03477-1.
อัลมอนด์, กาเบรียล เอ. และคณะ ''การเมืองเปรียบเทียบวันนี้: มุมมองโลก'' (ฉบับที่เจ็ด) 2000. ISBN 0-316-03497-5
เฟอร์ริส, เคอร์รี และจิลล์ สไตน์ “The Real World An Introduction to Sociology” พิมพ์ครั้งที่ 3 นครนิวยอร์ก: WW Norton & Co, 2012 พิมพ์
"political system". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. เว็บ. 02 ธ.ค. 2012.

แหล่งข้อมูลอื่น

Topic guide on political systems at Governance and Social Development Resource Centre

[1] "Political system | Types, Components, Functions, & Facts | Britannica".

[Dobratz_2015_p._47-2] Dobratz, B.A. (2015). Power, Politics, and Society: An Introduction to Political Sociology. Taylor & Francis. p. 47. ISBN 978-1-317-34529-9. สืบค้นเมื่อ Apr 30, 2023.

[LinzLinz2000-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Juan José Linz (2000). Totalitarian and Authoritarian Regimes. Lynne Rienner Publisher. p. 143. ISBN 978-1-55587-890-0. OCLC 1172052725.

[Garcia-AlexanderWooCarlson2017-4] 4.0 ^4.1 Ginny Garcia-Alexander; Hyeyoung Woo; Matthew J. Carlson (3 November 2017). Social Foundations of Behavior for the Health Sciences. Springer. pp. 137–. ISBN 978-3-319-64950-4. OCLC 1013825392.

[5] "14.2 Types of Political Systems". 8 April 2016. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 October 2022. สืบค้นเมื่อ 19 October 2022.

[6] Easton, David. (1971). The political system : an inquiry into the state of political science. Knopf. OCLC 470276419.

[7] ttps://www.encyclopedia.com/social-sciences-and-law/sociology-and-social-reform/sociology-general-terms-and-concepts/political-system ^{[URL เปล่า]}

[Michie2014-8] Jonathan Michie, บ.ก. (3 February 2014). Reader's Guide to the Social Sciences. Routledge. p. 95. ISBN 978-1-135-93226-8.

[ToddWaller2015-9] Allan Todd; Sally Waller (10 September 2015). Allan Todd; Sally Waller (บ.ก.). History for the IB Diploma Paper 2 Authoritarian States (20th Century). Cambridge University Press. pp. 10–. ISBN 978-1-107-55889-2.

[FOOTNOTEEzrowFrantz201114–17-10] Ezrow & Frantz 2011, pp. 14–17.

[Sondrol-11] Sondrol, P. C. (2009). "Totalitarian and Authoritarian Dictators: A Comparison of Fidel Castro and Alfredo Stroessner". Journal of Latin American Studies. 23 (3): 599–620. doi:10.1017/S0022216X00015868. JSTOR 157386. S2CID 144333167.

[ประชาธิปไตย_Oxford-12] "Democracy". Oxford University Press. สืบค้นเมื่อ 24 February 2021.

[13] Przeworski, Adam (1991). Democracy and the Market. Cambridge University Press. pp. 10–14.

[ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ_reflections2-14] Robert ConquestReflections on a Ravaged Century (2000) ISBN 0-393-04818-7, page 74

[15] Haviland, W.A. (2003). Anthropology: Tenth Edition. Wadsworth:Belmont, CA.

[16] Carneiro, Robert L. (2011). "The Chiefdom: Precursor of the State". ใน Jones, Grant D.; Kautz, Robert R. (บ.ก.). The Transition to Statehood in the New World. New Directions in Archaeology. Cambridge, England: Cambridge University Press. pp. 37–79. ISBN 978-0-521-17269-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]