İçeriğe atla

DDT: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
İmmoBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.219.367 değişiklik
k →Kaynakça: Kaynakça etiketi düzenleniyor., değiştirildi: {{Kaynakça}} → {{kaynakça|30em}}
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
1. satır: 1. satır:
{{Chembox
[[Dosya:DDT.svg|thumb]]
| Name = Diklorodifeniltrikloroetan
| ImageFile1 = p,p'-dichlorodiphenyltrichloroethane.svg
| ImageFileL2 = DDT-from-xtal-3D-balls.png
| ImageFileR2 = DDT-from-xtal-3D-vdW.png
| ImageName1 = Chemical structure of DDT
| ImageFile3 = DDT_chemical_on_watch_glass.png
| PIN = 1,1′-(2,2,2-Trikloroetan-1,1-diil)bis(4-klorobenzen)
| OtherNames = Clofenotane
|Section1={{Chembox Identifiers
| PubChem = 3036
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII = CIW5S16655
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| KEGG = D07367
| InChI = 1/C14H9Cl5/c15-11-5-1-9(2-6-11)13(14(17,18)19)10-3-7-12(16)8-4-10/h1-8,13H
| InChIKey = YVGGHNCTFXOJCH-UHFFFAOYAJ
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEMBL = 416898
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI = 1S/C14H9Cl5/c15-11-5-1-9(2-6-11)13(14(17,18)19)10-3-7-12(16)8-4-10/h1-8,13H
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChIKey = YVGGHNCTFXOJCH-UHFFFAOYSA-N
| CASNo = 50-29-3
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID=2928
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI = 16130
| SMILES = ClC1=CC=C(C(C(Cl)(Cl)Cl)C2=CC=C(C=C2)Cl)C=C1
}}
|Section2={{Chembox Properties
| C=14 | H=9 | Cl=5
| Density = 0,99&nbsp;g/cm<sup>3</sup>
| MeltingPtC = 108,5
| BoilingPtC = 260
| BoilingPt_notes = (bozunur)
| Solubility = 25 μg/L (25 °C)<ref name="ATSDRc5"/>
}}
| Section6 = {{Chembox Pharmacology
| Pharmacology_ref =
| ATCCode_prefix = P53
| ATCCode_suffix = AB01
| ATCvet = yes
| Licence_EU =
| INN =
| INN_EMA =
| Licence_US =
| Legal_status =
| Legal_AU =
| Legal_AU_comment =
| Legal_CA =
| Legal_CA_comment =
| Legal_NZ =
| Legal_NZ_comment =
| Legal_UK =
| Legal_UK_comment =
| Legal_US =
| Legal_US_comment =
| Legal_EU =
| Legal_EU_comment =
| Legal_UN =
| Legal_UN_comment =
| Pregnancy_category =
| Pregnancy_AU =
| Pregnancy_AU_comment =
| Dependence_liability =
| AdminRoutes =
| Bioavail =
| ProteinBound =
| Metabolism =
| Metabolites =
| OnsetOfAction =
| HalfLife =
| DurationOfAction =
| Excretion =
}}
|Section7={{Chembox Hazards
| MainHazards = zehirli, çevreye zararlı, olası kanserojen
| FlashPtF = 162-171
| FlashPt_ref = <ref name=PGCH>{{PGCH|0174}}</ref>
| NFPA-H = 2
| NFPA-F = 2
| NFPA-R = 0
| NFPA-S =
| GHSPictograms = {{GHS06}}{{GHS08}}{{GHS09}}
| GHSSignalWord = Danger
| HPhrases = {{H-phrases|301|350|372|410}}
| PPhrases = {{P-phrases|201|202|260|264|270|273|281|301+310|308+313|314|321|330|391|405|501}}
| PEL = TWA 1 mg/m<sup>3</sup> [skin]
| IDLH = 500 mg/m<sup>3</sup>
| REL = Ca TWA 0.5 mg/m<sup>3</sup>
| NIOSH_id = 0174
| LD50= 113–800 mg/kg (rat, oral)<ref name="ATSDRc5"/><br /> 250 mg/kg (tavşan, oral)<br />135 mg/kg (fare, oral)<br />150 mg/kg (gine domuzu, oral)<ref>{{IDLH|50293|DDT}}</ref>
}}
}}

'''DDT''' ('''diklorodifeniltrikloroetan'''), renksiz, tatsız ve neredeyse kokusuz kristallerdir.<ref>DDT and its derivatives, Environmental Health Criteria monograph No. 009, Geneva: World Health Organization, 1979, ISBN 92-4-154069-9</ref> Başlangıçta bir [[böcek ilacı]] olarak geliştirildi, çevresel etkileri nedeniyle ünlü oldu. DDT ilk olarak 1874 yılında Avusturyalı kimyager Othmar Zeidler tarafından sentezlendi. DDT'nin böcek öldürücü etkisi, 1939'da İsviçreli kimyager Paul Hermann Müller tarafından keşfedildi. DDT, [[II. Dünya Savaşı]]'nın ikinci yarısında böceklerden kaynaklanan hastalıklar olan [[sıtma]] ve [[tifüs]]ün siviller ve askerler arasında yayılmasını sınırlamak için kullanıldı. Müller, 1948'de "DDT'nin birkaç [[eklembacaklı]]ya karşı bir temas zehiri olarak yüksek etkinliğini keşfettiği için" Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.<ref name="nobel">{{Web kaynağı|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1948/summary/|yayıncı=Nobel Prize Outreach AB|başlık=The Nobel Prize in Physiology of Medicine 1948|erişimtarihi=26 Temmuz 2007|arşivtarihi=23 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200523072153/https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1948/summary/|ölüurl=hayır}}</ref>
'''DDT''' ('''diklorodifeniltrikloroetan'''), renksiz, tatsız ve neredeyse kokusuz kristallerdir.<ref>DDT and its derivatives, Environmental Health Criteria monograph No. 009, Geneva: World Health Organization, 1979, ISBN 92-4-154069-9</ref> Başlangıçta bir [[böcek ilacı]] olarak geliştirildi, çevresel etkileri nedeniyle ünlü oldu. DDT ilk olarak 1874 yılında Avusturyalı kimyager Othmar Zeidler tarafından sentezlendi. DDT'nin böcek öldürücü etkisi, 1939'da İsviçreli kimyager Paul Hermann Müller tarafından keşfedildi. DDT, [[II. Dünya Savaşı]]'nın ikinci yarısında böceklerden kaynaklanan hastalıklar olan [[sıtma]] ve [[tifüs]]ün siviller ve askerler arasında yayılmasını sınırlamak için kullanıldı. Müller, 1948'de "DDT'nin birkaç [[eklembacaklı]]ya karşı bir temas zehiri olarak yüksek etkinliğini keşfettiği için" Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.<ref name="nobel">{{Web kaynağı|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1948/summary/|yayıncı=Nobel Prize Outreach AB|başlık=The Nobel Prize in Physiology of Medicine 1948|erişimtarihi=26 Temmuz 2007|arşivtarihi=23 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200523072153/https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1948/summary/|ölüurl=hayır}}</ref>


Sayfanın 09.05, 8 Ocak 2024 tarihindeki hâli

Diklorodifeniltrikloroetan
Chemical structure of DDT
Adlandırmalar
Tercih edilen IUPAC adı
1,1′-(2,2,2-Trikloroetan-1,1-diil)bis(4-klorobenzen)
Diğer adlar
Clofenotane
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.000.023 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
KEGG
UNII
  • InChI=1S/C14H9Cl5/c15-11-5-1-9(2-6-11)13(14(17,18)19)10-3-7-12(16)8-4-10/h1-8,13H 
    Key: YVGGHNCTFXOJCH-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/C14H9Cl5/c15-11-5-1-9(2-6-11)13(14(17,18)19)10-3-7-12(16)8-4-10/h1-8,13H
    Key: YVGGHNCTFXOJCH-UHFFFAOYAJ
  • ClC1=CC=C(C(C(Cl)(Cl)Cl)C2=CC=C(C=C2)Cl)C=C1
Özellikler
Kimyasal formül C14H9Cl5
Molekül kütlesi 354,49 g mol−1
Yoğunluk 0,99 g/cm3
Erime noktası 108,5 °C (227,3 °F; 381,6 K)
Kaynama noktası 260 °C (500 °F; 533 K) (bozunur)
Çözünürlük (su içinde) 25 μg/L (25 °C)[1]
Farmakoloji
QP53AB01 (DSÖ)
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler zehirli, çevreye zararlı, olası kanserojen
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS06: ZehirliGHS08: Sağlığa zararlıGHS09: Çevreye zararlı
İşaret sözcüğü Danger
Tehlike ifadeleri H301, H350, H372, H410
Önlem ifadeleri P201, P202, P260, P264, P270, P273, P281, P301+P310, P308+P313, P314, P321, P330, P391, P405, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 2: Yoğun veya sürekli ancak kronik olmayan maruziyet geçici iş göremezliğe veya olası kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: KloroformYanıcılık 2: Tutuşmanın gerçekleşebilmesi için orta derecede ısıtılması veya nispeten yüksek ortam sıcaklığına maruz bırakılması gerekmektedir. Alevlenme noktası 38 ila 93 °C arasındadır (100 ila 200 °F). Örnek: Dizel yakıtıKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
2
2
0
Parlama noktası 72-77 °C; 162-171 °F; 345-350 K[3]
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
 113–800 mg/kg (rat, oral)[1]
250 mg/kg (tavşan, oral)
135 mg/kg (fare, oral)
150 mg/kg (gine domuzu, oral)[2]
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen) TWA 1 mg/m3 [skin]
REL (tavsiye edilen) Ca TWA 0.5 mg/m3
IDLH (anında tehlike) 500 mg/m3
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

DDT (diklorodifeniltrikloroetan), renksiz, tatsız ve neredeyse kokusuz kristallerdir.[4] Başlangıçta bir böcek ilacı olarak geliştirildi, çevresel etkileri nedeniyle ünlü oldu. DDT ilk olarak 1874 yılında Avusturyalı kimyager Othmar Zeidler tarafından sentezlendi. DDT'nin böcek öldürücü etkisi, 1939'da İsviçreli kimyager Paul Hermann Müller tarafından keşfedildi. DDT, II. Dünya Savaşı'nın ikinci yarısında böceklerden kaynaklanan hastalıklar olan sıtma ve tifüsün siviller ve askerler arasında yayılmasını sınırlamak için kullanıldı. Müller, 1948'de "DDT'nin birkaç eklembacaklıya karşı bir temas zehiri olarak yüksek etkinliğini keşfettiği için" Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.[5]


Kolayca vücut dokusundaki yağlarda çözülür ve gıda zincirinde birikmeye başlar. 1939 yılında keşfedilen DDT, dünyada en yaygın biçimde kullanılan böcek ilacıydı. Balıklar ve kuşlar için çok öldürücü olduğu anlaşıldı. Kuşların yumurtalarının kabuklarını zayıflattığı ve üremelerini sonuçsuz bıraktığı için az kalan birçok türün soyunun tükenmesine yol açacaktı. 1970'li yıllarda ABD ve Avrupa'da yasaklandı. DDT'nin zararlı olduğu Rachel Carson tarafından bulunmuştur. DDT kullanıldığı zamanlar canlıların (insanlar, hayvanlar, bitkiler ve diğer canlılar) büyük bir bölümü hasar görmüştür. DDT çok etkileyici bir ilaçtır ve bütün canlıları öldürebilecek bir etkisi vardır. Bu yüzden kullanımdan kalkmıştır. Ayrıca Türkiye'de de yasaklanmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ATSDRc5 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ "DDT". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH). 
  3. ^ NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0174". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
  4. ^ DDT and its derivatives, Environmental Health Criteria monograph No. 009, Geneva: World Health Organization, 1979, ISBN 92-4-154069-9
  5. ^ "The Nobel Prize in Physiology of Medicine 1948". Nobel Prize Outreach AB. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2007. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=DDT&oldid=31111992" sayfasından alınmıştır