Michel Fokine
| Michel Fokine | |
|---|---|
 Paquita balesindeki kıyafeti ile. 1905 | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Mihail Mihayloviç Fokin |
| Doğum | 23 Nisan 1880 Sankt-Peterburg |
| Ölüm | 22 Ağustos 1942 (62 yaşında) New York, ABD |
| Uyruk | ABD (1932'de vatandaşlık elde etti) |
| Alanı | Bale |
| Etkin yıllar | 1902-1942 |
| Sanat eğitimi | Emperyal Bale Okulu |
Mikhail Fokine (Rusça: Михаи́л Миха́йлович Фо́кин, Mihail Mihayloviç Fokin) (d. 23 Nisan 1880 [ EU 11 Nisan ], ö. 22 Ağustos 1942) Bale sanatında çığır açmış, Rus koreograf ve balet.
Biyografi
İlk yılları
1880 yılında varsıl bir tüccarın oğlu olarak Sankt-Peterburg'da dünyaya geldi. Dokuz yaşında İmparatorluk Bale Okulu'na kabul edildi. Seyirci karşısına ilk kez 1898 yılında, 18. yaş gününde, Mariinsky Tiyatrosu'nda İmparatorluk Bale Topluluğu'nun (şimdiki Mariinsky Balesi) sahnelediği Paquita isimli eserdeki rolü ile çıktı. Dans eğitimini yanı sıra Eski Yunan ve Mısır sanatları konusunda da eğitim aldı. Vazo boyama ve heykel sanatına duyduğu ilgi, onun yaratıcılığına katkı sağladı.
1898'de mezun olunca Mariinski Balesi'nde solo dansçı oldu. Balerin Anna Pavlova'nın ilk partneri idi. Mariinski Balesi'nde geçirdiği dört yıl boynca baleyi nasıl yenilikler getireceği konusunda fikirler geliştirdi.
Koreograf olması
1902 yılında İmparatorluk Okulu'nda bale öğretmeni oldu. Fokine, St. Petersburg'da görev yapan Fransız öğretmen ve koreograf Marius Petipa'nın yarattığı, değişmez kuralları olan dans ekolünü kısıtlayıcı buluyor basmakalıp bale geleneklerinin dışına çıkmayı arzuluyordu. Ona göre bale sanatı, modası geçmiş kıyafetlerden ve figürlerden kurtarılmalıydı. 1904'te tiyatro müdürüne Longus'un Dafnis ile Hloi eserine dayanan bir bale librettosunu kendi ilkelerini ortaya koyan ayrıntılı bir çalışma ile birlikte sundu. Teklifi reddedildi. Ancak o, yakın bulduğu öğrencileri ile fikirlerini denemeye başladı.[1]
1904'te balerin Vera Antonova ile evlendi. Çift hayat boyunca birbirinin dans partneri oldu. Tek çocukları Vitale Fokine, 1905'te doğdu.[2]
Michel Fokine, 1905'te Pan kılığında genç dansçıların akrobatik dansını da içeren Acis ve Galetea balesini sahneye koydu. Bu balede rol alan genç dansçılardan birisi de balet Vaslav Nijinsky'di. Fokine daha sonra, Les Sylphides (Periler) gibi birçok eserinde Nijinsky'i ön plana çıkarttı.
1905'te Anna Pavlova için Kuğunun Ölümü adlı solo dans koreografisini yarattı. Onun düşüncesine göre balede ifade pandomimle sınırlanmamalı, bütün bedene yayılmalıydı. Bu düşünceden hareketle Fokine, bir kuğunun ölümünü temsil eden Kuğunun Ölümü'nde, uçmaya çalışıp da uçamayan, giderek halsizleşen kuğunun kanat hareketlerini balerinin kol hareketleri ile yansıttı.[3]
Fokine'in Tiyatro'ya sunduğu önerilerden biri, 1907 yılında sahnelenen Eunice isimli balede sanatçıların çıplak ayak dans etmeleriydi. Bu teklifi de reddedildi ancak Fokine dansçıları, taytlarının üzerini ayak parmağı şeklinde boyayarak ve sanki yalın ayak dans ediyorlarmış izlenimi vererek sahneye çıkarttı. Aynı yıl öğrenci temsili için Le Pavillon d'Armide balesinin koreografisini yaptı. 25 Kasım 1907'de Le Pavillion d'armide, 8 Mart 1908'de ise Chopin'in müziği ile yaratığı Chopiniana Balesi,[4] Mariinski Tiyatrosu'nda sahnelendi.
Ballet Russes
1909 yılında, Sergei Diaghilev onu Ballets Russes Topluluğunda koreograf olarak çalışması için Paris'e davet etti.1909 sezonu için yeni eser üretme imkanı olmadığından daha önce St.Petersburg'da sahnelenip başarı kazanan iki balesi Paris'te sahnelendi: Le Pavillion d'armide ve Chopiniana. Paris'te sahnelenirken Chopiniana Balesi'nin adı değiştirilip Les Sylphides (Periler) yapıldı. Bu eser, her ne kadar Romantik balelere bir çok yönden benzese de bir hikâye anlatmayıp ay ışığında genç bir şairle dans eden orman perilerinin dansından ibaret soyut bir danstır.[5]
Fokin, daha sonra grubun diğer sanatçılarının da yardımıyla Şehrazad (1910) [6], "Ateş Kuşu Balesi" (1910), Gülün Ruhu Balesi (1911) ve "Petruşka Balesi'ni" sahneye koydu (1912). Gülün Ruhu Balesi'ni 1911'de sahnelediğinde, Vaclav Nijinski, bir genç kıza takdim edilen gülün ruhu rolünde dans etmekteydi; bu rolle çok büyük bir başarı elde etti; finalde ziplayarak açık pencereden çıkışı efsane haline geldi.[7] Yenilik arayışında olan Diaglihev'in yeni denemelere daha açık olan Nijinsky'i gizlice koreograflığa hazırladığını fark eden Fokine çok kırıldı; 1912'de istifa etti. Topluluktan ayrılmadan önce üç yeni bale daha yaptı (Mavi Tanrı Balesi, Thamar Balesi, Dafnis ile Hloi Balesi).[7]
Diaglihev, 1914'te Fokine'i yeniden topluluğa dönmeye ikna etti.[7] O yıl Paris'te prömiyeri yapılan Altın Horoz operası, Fokine tarafından sahnelenen "opera-bale" tarzı bir gösteridir. Bestecinin eşi Madam Rimski-Korsakov, bu sahnelenişin kocasının eserinin konseptine çok aykırı olduğunu duyurup Fransa'da mahkemeye başvurunca eser sahneden indirildi. Ancak Fokine'in sahneye koyuşu İngiliz yasalarına uygun görüldü ve eser aynı kadro ile Londra'da sahnelendi.
ABD yılları
I. Dünya Savaşı nedeniyle Paris'teki birçok dansçı kendi ülkesinde döndü; Fokine eşi ile birlikte savaş boyunca Avrupa'da kaldı. Çift, "Fokine ve Fokina” adıyla dans etti. Fokine, 1918 yılında ailesi ile İsveç'e taşındı. 1919'da ise hayatının geri kalanını geçireceği New York'a yerleşti. New York'ta bir bale okulu açtı ve eşi ile çalışmalarına devam etti.[8]
1924'te Fokine Amerikan Balesi adıyla kendi bale topluluğunu kurdu. Topluluk, ilk sahne performansını Metropolitan Opera'da gerçekleştirdi.[9] Fokine, baleyi geniş kitlelere ulaştırmak için konser salonlarındaki temsillerin yetmeyeceğini gördü; kumpanyasıyla birlikte vodvil ve sinema salonlarını gezerek, genellikle komedi gösterileri arasında ya da filmlerden önce sahneye çıktı. Bir zamanlar aristokrasi ve Avrupa sosyetesiyle ilişkilendirilen balenin herkes için erişilebilir olması için çalıştı.[9] 1932'de ABD vatandaşı oldu. 1933'e kadar eşi ile birlikte dans etmeyi sürdürdü.
Ölümü
Fokine Avrupa ve ABD'de yetmişten fazla bale sahneledi. Offenbach'ın Truvalı Helen öyküsünden uyarlanan 81. balesi "Güzel Helene "i tamamladıktan kısa bir süre sonra 22 Ağustos 1942 tarihinde zatürre ve zatülcenpten öldü.
Eserleri günümüzde dünyanın her yerinde pek çok topluluk tarafından icra edilmektedir. Mariinsky Balesi Temmuz 2011'de Covent Garden'da onun eserlerinden oluşan bir retrospektif gösteri gerçekleştirmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kurtulmuş, Murat (1999). "Ballet Russes'ün kısa tarihçesi ve giysi tasarımlarının incelenmesi". İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- ^ "Vitale Mikhaylovich Fokine (1905-1977) - Find a..." www.findagrave.com (İngilizce). 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- ^ Fırıncıoğlu, Semih (11 Kasım 2010). "27 Bale Üzerine 3 (Dramatik Aksiyon)". Gösteri Sanatları Üzerine Notlar (İngilizce). 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- ^ "Chopiniana. Pas de quatre. The Swan. Carnaval". www.mariinsky.ru. 3 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- ^ "Les Sylphides – A brief history of the ballet – The Ballet Spot" (İngilizce). 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- ^ Au, Susan (2002). Ballet and Modern Dance. New York, NY: Thames and Hudson. ss. 80-81. ISBN 9780500203521.
- ^ a b c Yazıcı, Oral (1990). "Dünya Balesinde Erkek Dansçılar". İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ "Fokina, Vera (1886–1958) | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- ^ a b "Michel Fokine". The New York Community Trust (İngilizce). 31 Mayıs 2024. 3 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024.
- Beaumont, C. W., Michel Fokine and His Ballets, ISBN 1-85273-050-1
Makaleler
- Sunday NY Times, Jack Anderson, September 7, 19802 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Michel Fokine
- Fokine, Michel, 1880-1942. Papers: Guide. in the Harvard Theatre Collection, Houghton Library, Harvard College Library
- Fokine, Michel (1880–1942) at Australia Dancing
- The Fokine Estate archive29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
