Ankilozan spondilit
| Ankilozan spondilit | |
|---|---|
 | |
| Uzmanlık | Romatoloji  |
Ankilozan spondilit (kısaca AS), (Yunanca ankylos, sert, katı; spondylos, omurga), önceki isimleri "Bechterew hastalığı; Bechterew sendromu; Marie Strümpell hastalığı", kronik, ağrılı, yangısal (enflamatuvar) bir artrit türü ve özbağışık bir hastalıktır.[1] Başlıca omurga, pelvisdeki sakroiliak eklemler ve büyük eklemler (kalça, omuz) olmak üzere eklem ve çevre yapılarını tutar ve sonuç olarak omurganın kaynaşmasına neden olabilir. Omurgada kemiklerin birbirine kaynaması bambu kamışı denilen bir görüntüye neden olur.[2] Hastalıktan muzdarip kişilerin yıllar içinde omurgası sertleşir ve sırtı kamburlaşabilir. AS, bundan başka göz, bağırsak, böbrek, kalp ve akciğerler gibi yumuşak dokularda da tutulum gösterebilir.
Ankilozan spondilit, özbağışık (otoimmün) spondiloartropatiler grubunda yer alır ve genetik yatkınlıkla güçlü bir bağı bulunmaktadır. Hastaların %96'sında HLA-B27 geni bulunmaktadır. Olasılıkla normalde zararsız olan bazı mikroorganizmalar HLA-B27 geni ile ilişkiye girmektedir. Bazı bağırsak ya da idrar yolları hastalıkları AS'in ortaya çıkmasını tetiklemektedir. sonuç olarak bu hastalığın, genetik zeminde çevresel etkenlerle ortaya çıktığı söylenebilir.
Belirtiler ve bulgular
[değiştir | kaynağı değiştir]Tipik hastaları 20-40 yaş arası genç erkekler[3] oluşturduğu gibi, aynı yaşlardaki kadınlarda da görülebilir. Hastalığın kalıtsal olduğu bilinmektedir. Belirtilerin ilk görüldüğü yaşlar ortalama olarak 23'dür[4]
Bu belirtiler tipik olarak, bazen omurganın tamamına yayılım gösteren, genellikle omurganın ortasında yerleşen kronik ağrı ve sertliktir, bu ağrı hatta bir ya da iki kalçaya ya da uyluktan sakroiliak eklemlere kadar yayılım gösterebilir.
Bu belirtliler kademeli olarak ilerler. Başlangıçta genellikle ankilozan spondilite özgü değillerdir. Ortalama olarak, tanı almadan 8,5 ila 14,5 yıl öncesine kadar başlangıç gösterebilirler.[4] Erkekler kadınlardan 3:1 oranında daha çok etkilenirler [3] ve kadınlardan daha farklı gidişat gösterirler[5]
- Haftalar ya da aylar içinde artan bel ağrısı ve sertlik (sabah tutukluğu).
- Gün içinde hareket etmekle ya da egzersizle azalan sabah sertliği ve ağrısı
- Bu belirtilerin 3 aydan uzun süredir devam etmesi.
- Özellikle erken dönemde kilo kaybı.
- Yorgunluk.
- Ateş ve gece terlemesi.
- Topuk ağrısı
- Kaba etlerde bazen bir tarafta, bazen diğer tarafta değişici karakterde ağrı
- Göğüs ağrısı (özellikle batıcı tipte)
- Üveit
Laboratuvar İşaretleyicileri
[değiştir | kaynağı değiştir]HLA-B27 Doku Antijeni Tespiti: Tanısal açıdan önem taşımaz. Bu genin varlığı AS tanısı koymayı sağlamaz. Bu geni taşıyan herkeste AS ortaya çıkmaz. HAstada AS varsa çocuğunda AS gelilme olasılığı %10; çocuğunda HLA-B27 varsa %20'dir.
Eritrosit Sedimantasyon Hızı: Alınan kan örneğinin belirli sürelerde ölçülen çökelme hızı, iltahabi alevlenmelerle giden her hastalıkta olduğu gibi bu hastalığında alevlenmesinin iyi bir göstergesidir. Akut alevlenmelerde sedimantasyon hızı laboratuvarın verdiği referans değerlerin oldukça üstüne çıkar. Birimi mm/saat.Tedaviye yanıtı izlemede değerli ve ucuz bir testtir. Sedimantasyonun düşmesi olumlu bir göstergedir.
CRP (C Reaktif Protein): Eritrosit sedimantasyon hızı gibi vücutta bağışıklık yanıtının hareketlendiğini gösteren bir testtir. Çıkan değerlerin laboratuvarın verdiği referans değerlerinin üstüne çıkması iltahabi bir duruma işaret eder. Yine tedaviye yanıtı ve hastalığın aktivitesini izlemede, sedimantasyon hızının sağlaması gibi kullanılır.
Kemik Yoğunluğu Ölçümü: AS osteoporoza yol açabilen bir hastalık olduğu için belirli aralıkla kemik mineral yoğunluğunun ölçülmesi uygundur.
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hekimin uygun göreceği ilaçlar kullanılmalıdır. Bunun yanı sıra, hastalığa özel olarak düzenlenmiş egzersizlerin düzenli olarak yapılması çok önemlidir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ankylosing Spondylitis: MedlinePlus". U.S. National Library of Medicine. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2011.
- ^ Jiménez-Balderas FJ, Mintz G. (1993). "Ankylosing spondylitis: clinical course in women and men". J Rheumatol. 20 (12). ss. 2069-72. PMID 7516975.
- ^ a b Porter, Robert; Beers, Mark H.; Berkow, Robert (2006). The Merck manual of diagnosis and therapy. Rahway, NJ: Merck Research Laboratories. ss. 290. ISBN 0-911910-18-2.
- ^ a b Shampo, M. A.; Kyle, R. A. (1995). "Hamilton Smith". Mayo Clinic proceedings. Mayo Clinic. 70 (6). s. 540. PMID 7776712.
- ^ "Arthritis Research Campaign - Ankylosing Spondylitis Case History". Arthritis Research Campaign. 2009. 7 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2009.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |