Doğu-Batı Divanı
Doğu-Batı Divanı, Johann Wolfgang von Goethe'nin en kapsamlı şiir koleksiyonudur.
Eserde Goethe, Acem şairi Hâfız-ı Şirâzî'nin eserlerinden esinlenmiştir. 2001 yılında Weimar Klasik Koleksiyonu’nun Goethe-Schiller Arşivi'nin dahil edilmesiyle Goethe'nin eserin orijinal kopyası UNESCO Dünya Belge Mirası'nın bir parçasıdır.[1]
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiir koleksiyonu on iki kitaba bölünmüştür. Şiirlerin büyük bir kısmı, Goethe'nin, Divan'ın şiirlerinden bazılarının da yer aldığı Marianne von Willemer ile karşılıklı mektup yazışmalarına dayanır. Goethe İslam’la bir edebiyatçı nazarıyla seneler boyunca ilgilenmiş bir batılıdır.
1814'te Goethe, 1812'de oryantalist Joseph von Hammer-Purgstall tarafından Almancaya çevrilen Dīwān des Hafis'i okudu. Bu kitap, Farsça dilinin en büyük şairlerinden kabul edilen Hafız-ı Şirazi'nin eseridir. Bu eserden esinlenerek
Şair Rudyard Kipling'in aksine ("Doğu Doğu, Batı Batı'dır, asla bir araya gelmeyecekler"), Goethe'nin lirik benliği bu Fars şiirine teslimiyetle yaklaşır ve Doğu ile Batıya eşdeğer bir nazarla yaklaşır:
Her kim kendisini ve başkasını tanır
Buralarda da özüyle tanınan olur:
(Böylelikle) Doğu ve Batı
Daha fazla ayrılmazlar.
İçerik ve Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk baskıda ("Stuttgard, in der Cottaische Buchhandlung 1819") koleksiyon aşağıdaki kitap ve bölümlerden oluşuyordu:
- Moganni Nameh - Şarkıcının Kitabı
- Hafis Nameh - Hafis Kitabı
- Usch Nameh - Aşk Kitabı
- Tefkir Nameh - Düşünce Kitabı
- Rendsch Nameh - Hoşnutsuzluk Kitabı
- Hikmet Nameh - Bilgelik Kitabı
- Timur Nameh - Timur Kitabı
- Suleika Nameh - Züleyha Kitabı
- Saki Nameh - Şarap Sunucunun Kitabı
- Mathal Nameh - Meseller Kitabı
- Parsi Nameh - Parseler Kitabı
- Chuld Nameh - Cennet Kitabı
- Notlar ve İncelemeler
Goethe'nin İslam hakkındaki duruşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Goethe'nin İslam'a olan ilgisi, Batı'da dini ve inançsal yanından çok felsefi olarak ele alınan bir fenomendir. Batı-Doğu Divanı'nın lirik benliği (şiirde okuyucuya seslenen) bir Müslümandır ve eserde Müslüman öğretiler açıkça yer almaktadır. Örneğin:
İsa dupduru bir şekilde düşündü ve muhakeme etti ki;
Sükunette var olan yalnızca tek olan Allah'tır.
Her kim ki kendisine onu (İsa'yı) tanrı edindi,
Onun (İsa'nın) kutsal olan azim ve uğraşını incitti
Hakikat bu şekilde yansımak zorunda
Muhammed'in de başardığı
Yalnızca tevhid kavramı vesilesiyle
Tüm alemleri aşmasıydı.
Edebiyat
[değiştir | kaynağı değiştir]Birincil literatür
[değiştir | kaynağı değiştir]- İlk baskı: JW Goethe: Batı-Doğu Divanı. Cottaische Buchhandlung, Stuttgard 1819. (Digitalisat und Volltext)
- Johann Wolfgang Goethe: Batı-Doğu Divanı. Reclam, Frankfurt am Main 1999, ISBN 3-15-006785-5.
Çeviriler
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizce
- J. W. Goethe. Goethe’s West-easterly Divan. Tercüme, Önsöz ve John Weiss'in Düşünceleri. Boston: Roberts Brothers, 1877.
- J. W. Goethe. Goethe’s Works Illustrated by the Best German Artists. Bd. 1. H. H. Boyesen tarafından Biyografik bir Giriş. Philadelphia: George Barrie, 1885.
- J. W. Goethe. West-eastern Divan in Twelve Books. Übersetzung von Edward Dowden. London, Toronto: J.M. Dent & Sons Ltd., 1914.
- J. W. Goethe. The West-east Divan: Poems, with “Notes and Essays”: Martin Bidney ve Peter Anton von Arnim. Albany, New York: State University of New York Press, 2010.
Fransızca
- JW Goethe. Le Divan. Henri Lichtenberger, Claude David'in önsözü ve notlarının tercümesi. Paris: Gallimard, 1984.
İtalyanca
- JW Goethe. Il Divano occidentale-orientale. Ed. Ludovica Koch, Ida Porena ve Filiberto Borio. İki dilli Almanca-İtalyanca baskısı. Milano: Rizzoli, 1990.
İspanyolca
- J. W. Goethe. Obras completas. Cilt 1. Özet, Tercüme,Rafael Cansinos önsöz ve düşünceleri Assens. Madrid: Aguilar, 1987 [„Divan de Occidente y Oriente“: S. 1645–1866].
Brezilya Portekizcesi
- J. W. Goethe. Divã ocidento-oriental. Daniel Martineschen Tercümesi. São Paulo: Estação Liberdade, 2020.
- West-Ostlicher Divan 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (otantik yazımdaki 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ilk baskının 1819'daki 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. versiyonu)
- Dünyanın Hafızası, Goethe mülkü 15 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Goethe-Schiller Arşivi ile Weimar Classic Vakfı 19 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ UNESCO-Mitteilungen, 2001: The literary estate of Goethe in the Goethe and Schiller Archives. 30 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.