İçeriğe atla

Güney Çin Denizi toprak anlaşmazlıkları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Güney Çin Denizi'ndeki toprak talepleri
Güney Çin Denizi talepleri ve anlaşmaları
Spratly Adaları'ndaki farklı millî keşif kollarının haritası

Birçok farklı egemen devlet, Güney Çin Denizi bölgesinde birbiriyle çelişen ada ve deniz toprağı taleplerinde bulunmaktadır. Bu devletler Brunei, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC), Tayvan (Çin Cumhuriyeti/ÇC), Endonezya, Malezya, Filipinler ve Vietnam. Her sene tahminen 3,37 trilyon ABD doları değerinde küresel ticaret,[1] yani toplam küresel deniz ticaretinin üçte biri,[2] Güney Çin Denizi'nin içinden geçmektedir. Çin'in enerji ithalatının %80'i ve Çin'in toplam ticaretinin %39,5'i Güney Çin Denizi'nin içinden geçer.[1]

Anlaşmazlık, Spratly Adaları, Paracel Adaları, Scarborough Sığlığı ve Tonkin Körfezi'nin farklı sınırları dahil olmak üzere birçok farklı ada, resif ve diğer özellik kapsamaktadır. Endonezya Natuna Adaları [en] yakınlarındaki sular, birçok gözlemci tarafından Güney Çin Denizi'nin bir parçası olarak kabul edilmese de bunun gibi diğer alanlar üzerinde de anlaşmazlıklar mevcuttur.[3] Bu taleplerin başlıca motivasyonları denizcilik stok hakları, Güney Çin Denizi'nin farklı alanlarındaki deniz yatağında duran ham petrol ve doğalgaz rezervlerinin keşfi ve potansiyel kullanımı ve önemli nakliye şeritleri üzerindeki stratejik kontroldür. Henüz sürmekte olan bu anlaşmazlıkların gemi trafiğine çıkarttığı sorunlar nedeniyle deniz güvenliği [en] de önemli bir sorun teşkil etmektedir.[4]

2013 yılında ÇHC, Spratly ve Paracel Adaları bölgesinde adalar inşa etmeye başladı.[5] Reuters'a göre, başta Vietnam ve Filipinler olmak üzere farklı devletler Güney Çin Denizi'nde uzun zamandan beri adalar inşa etmekte. Çin, ada inşa etmek konusunda diğer ülkelere göre geç başlamış olsa da bu çabalarını benzeri görülmemiş bir ölçekte gerçekleştirmektedir: 2014 ilâ 2016'da Çin, tüm diğer ülkelerin tarih boyunca inşa ettikleri tüm adaların toplamını aşan yeni ada yüzeyi oluşturdu ve Güney Çin Denizi bölgesinde toprak taleplerinde bulunan diğer devletlerden farklı olarak kendi adalarının bir tanesine askerî teçhizat da yerleştirdi.[6] Amerika'nın Sesi'nin 2019 yılından bir makalesine göre, Vietnam'ın da ada inşası faaliyetlerinde bulunmasına rağmen, Çin'e kıyasla az oranda uluslararası eleştiriye uğramış, hatta Vietnam'ın ada inşa projesi bir savunma duruşu olarak algılanıp uluslararası cemiyetten destek görmektedir.[7]

Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki eylemleri kendi "salam dilimleme [en]"/"lahana sarma [en]" stratejilerinin bir parçası olarak nitelendirilmiştir[8][9] ve 2015'ten beri ABD, Fransa, Birleşik Krallık ile diğer devletler bu bölgede "navigasyon özgürlüğü [en]" operasyonları gerçekleştirmektedir.[10] Temmuz 2016'da Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin VII. Ek Maddesi uyarınca bir araya getirilmiş bir tahkim mahkemesi, "Philippines v. China [en]" adlı bir tahkim davasında ÇHC'nin deniz toprağı talepleri aleyhine hüküm sürdü.[11] Mahkeme, adaların sahipliği ya da deniz sınırları hakkında hüküm vermedi.[12][13] Hem ÇHC hem de Tayvan, mahkemenin meşruluğunu reddetti ve bütün sorunun diğer talepçilerle girilen ikili müzakerelerle çözülmesi gerektiğini ısrar etti.[14] 17 Eylül 2020 tarihinde Fransa, Almanya ile Birleşik Krallık, Philippines v. China hükmünü tanıyan ve Çin'in taleplerine meydan okuyan ortak bir note verbale paylaştı.[15] Ocak 2022'de Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki taleplerini "yasadışı" olarak nitelendirdi.[16]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Territorial disputes in the South China Sea ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "How much trade transits the South China Sea?". China Power (İngilizce). 2 Ağustos 2017. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  2. ^ "Review of Maritime Transport 2018" (PDF). United Nations Conference on Trade and Development. 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  3. ^ Keck, Zachary (20 Mart 2014). "China's Newest Maritime Dispute". The Diplomat. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2015. 
    *Vaswani, Karishma (19 Ekim 2014). "The sleepy island Indonesia is guarding from China". 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2014. 
    *R.C. Marshall, Andrew (25 Ağustos 2014). "Remote, gas-rich islands on Indonesia's South China Sea frontline". Reuters. 12 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2015. 
  4. ^ Maritime Security - A comprehensive Guide for Shipowners, Seafarers and Administrations. Livingston: Witherby Publishing Group and the International Chamber of Shipping. 2021. s. 13. ISBN 9781913997014. 
  5. ^ "China Island Tracker". Asia Maritime Transparency Initiative. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  6. ^ Johnson, William (11 Mayıs 2016). "Everything you need to know about the South China Sea conflict - in under five minutes". Reuters (İngilizce). 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  7. ^ "Vietnam Quietly Builds Up 10 Islands in South China Sea". Voice of America (İngilizce). April 2019. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020. 
  8. ^ Chatterji, SK (22 Ekim 2020). "Wider connotations of Chinese 'salami slicing'". Asia Times. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
  9. ^ "China's Expanding Cabbage Strategy". The Diplomat. 29 Ekim 2014. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022. 
  10. ^ Freund, Eleanor. "Freedom of Navigation in the South China Sea: A Practical Guide". Belfer Center for Science and International Affairs, Harvard Kennedy School. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019. 
  11. ^ The South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People's Republic of China) 12 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PCA Press Release, 12 July 2016
  12. ^ "PCA Press Release: The South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People's Republic of China) | PCA-CPA". pca-cpa.org. 12 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  13. ^ Perlez, Jane (12 Temmuz 2016). "Tribunal Rejects Beijing's Claims in South China Sea". The New York Times. ISSN 0362-4331. 13 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  14. ^ David Tweed; Ting Shi (12 Temmuz 2016). "China's South China Sea Claims Dashed by Hague Court Ruling". Bloomberg.com. Bloomberg. 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2016. 
  15. ^ "France, Germany, UK recognize PH win vs. China in South China Sea row". CNN Philippines. 18 Eylül 2020. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022. 
  16. ^ "US report finds Beijing 'unlawfully claims sovereignty' in South China Sea". Hong Kong Free Press. 13 Ocak 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Güney_Çin_Denizi_toprak_anlaşmazlıkları&oldid=30890499" sayfasından alınmıştır