Köşe yazısı

Köşe yazısı veya fıkra; bir yazarın ve köşe yazarı'nın herhangi bir konu veya günlük olaylar hakkındaki görüşlerini, düşüncelerini ayrıntılara inmeden anlattığı gazete ve dergilerde yayımlanan kısa fikir yazılarının genel adıdır. Fıkralar, gazete ve dergilerin belli sütun veya köşelerinde yayımlanır. Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, kanıtlama gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır.

Fıkraların amacı, siyasi, kültürel, ekonomik, toplumsal vb. konuları çok defa eleştirel bir bakış açısıyla anlatarak kamuoyunu yönlendirmektir. Fıkralarda kesin olmaktan ziyade güzel, hoş sonuçlara varmaya; canlı, ilgi çekici olmaya özen gösterilmelidir. Yazar kendi duygu ve düşüncelerini en başarılı şekilde yansıtarak okuyucu ile arasında sıkı bir bağ kurar.

Özellikleri

• Gerçek olaylar veya düşüncelerle ilgili konular işlenir.
• Düşünce ön plandadır.
• Konular çok değişik açılardan ele alınmadan, ayrıntılara inilmeden işlenir.
• Yazılanlara okuyucuyu inandırma zorunluluğu yoktur.
• Yazılanlar okuyucunun ilgisini çekmelidir.
• Açık, sade ve akıcı bir dil kullanılmalıdır.
• Konular okuyucuda merak uyandırmalı, aynı zamanda da eğitici ve bilgilendirici olmalıdır.
• Genellikle kısa ve öz bir dille yazılırlar

Türk edebiyatında fıkra

Tanzimat Dönemi'nde ilk gazetelerin yayımlanmasıyla Türk edebiyatının ilk fıkraları da yazılmaya başlanır. 20.yüzyıla kadar makale, sohbet ve röportajla birlikte anılan fıkra daha sonra gazetelerdeki yazı türlerinin çeşitlenmesiyle diğer türlerden ayrılır. Türk edebiyatında fıkra yazarlığı, Şinasi'nin 1860 yılında Agâh Efendi ile birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval gazetesindeki yazılarıyla başlamıştır. Özellikle Ahmet Rasim fıkralarıyla tanınmıştır. Daha sonra Ahmet Haşim, Hüseyin Cahit Yalçın, Falih Rıfkı Atay, Refik Halit Karay, Bedii Faik, Orhan Seyfi Orhon, Refii Cevat Ulunay, Metin Toker, Peyami Safa, Burhan Felek, Ahmet Kabaklı, Aziz Nesin, Çetin Altan, Ahmet Kabaklı, İlhan Selçuk, Sabri Esat Siyavuşgil de fıkralarıyla öne çıkmıştır.

Türk Edebiyatı Köşe Yazılarının Bilişsel Yapıları

1. Konunun Sunumu: Köşe yazısına konu olan olayın tanıtımı ile ilgilidir. Diğer bir deyişle, köşede o gün tartışılacak konunun girişi niteliğindedir. Bu kısımda konu tanıtılır, açıklanır, sınırları belirlenir ve tartışmaya hazır hale getirilir.
2. Tartışma: Bir köşe yazısının iletişimsel amacı politik, ekonomik, sosyal, kültürel, vb. bir görüş ortaya koymak ve bu görüşü etkili bir biçimde savunmaktır. Bu amaçla yazar, bu bölümde ortaya attığı görüşü destekleyecek bir tartışma geliştirir, bazı belgeler sunar, örnekler verir, etkili kişilerin görüşlerinden alıntılar yapar veya tartışmasını bilimsel gerçeklere dayandırarak iddiasını destekler.
3. Karar: Yazar burada bir süredir tartıştığı konuya nokta koymakta ve bu tartışmanın sonucunu açıklamaktadır. Bu nedenle ‘karar’ bölümü köşe yazısının ‘tartışma’ bölümü ile uyum içerisindedir. Özetle söylemek gerekirse, ‘karar’ kısmı olmadan bir tartışma sona erdirilemez.
4. Öneri: Yazar, ‘öneri’ bölümünde okurlarına tartıştığı ve karara bağladığı konu ile ilgili olarak bir öneride bulunur, bunu ima eder veya okurun takınmasını istediği tavır konusunda bir mesaj iletir. Bu anlamda, köşe yazılarındaki bilişsel yapı parçalarından genellikle en kısa ve en çarpıcı olanı bu bölümdür.