İçeriğe atla

Maruz bırakma terapisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Maruz bırakma terapisi, davranışçı terapide anksiyete bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan bir tekniktir. Maruz bırakma terapisi, hedef hastayı herhangi bir tehlikeye neden olmaksızın kaygı kaynağına veya bağlamına maruz bırakmayı içerir. Bunu yapmanın, endişelerini veya sıkıntılarını aşmalarına yardımcı olduğu düşünülmektedir.[1][2] Prosedürel olarak, laboratuvar kemirgenleri üzerinde geliştirilen korku yok olma paradigmasına benzer.[3][4] Çok sayıda çalışma, genel anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, TSSB ve spesifik fobiler gibi bozuklukların tedavisinde etkinliğini göstermiştir.[5]

Tıbbi kullanımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaygın anksiyete bozukluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakma terapisinin, genel anksiyete bozukluğu olan kişiler için, özellikle in vivo maruz bırakma terapisine atıfta bulunarak, genel anksiyete bozukluğu ile ilgili hayali maruziyetten daha fazla etkililiğe sahip etkili bir tedavi olabileceğine dair ampirik kanıtlar vardır. İn vivo maruziyet tedavisinin amacı, travmatik uyaranlara sistematik ve kontrollü terapötik maruziyet kullanarak duygusal düzenlemeyi teşvik etmektir.[6]

Fobi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakma tedavisi fobiler için bilinen en başarılı tedavidir.[7] Yayınlanmış birçok meta analiz, hayali maruz bırakmayı kullanarak bir ila üç saatlik tek seanslı fobi tedavilerinin çalışmalarını içermiştir. Tedavi sonrası dört yıl sonra yapılan takipte, insanların% 90'ı korku, kaçınma ve genel olarak bozulma düzeyinde önemli bir azalmayı sürdürürken,% 65'i artık belirli bir fobinin belirtisi yaşamamıştır.[8]

Agorafobi ve sosyal anksiyete bozukluğu, maruz bırakma terapisi ile başarılı bir şekilde tedavi edilen fobilerin örnekleridir. Agorafobi,, Eski Yunanca “Agora” sözcüğünden gelen ve kaçışın zor olabileceği veya işler yanlış gitmesi[9] durumlarında bulunma korkusudur. Sosyal kaygı bozukluğu ise bir ya da birden fazla sosyal durum karşısında hissedilen ciddi miktarda korku ile karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Bu tür korkular kendi başlarına çok zayıflatıcı olabilir ve ek olarak hastalar genellikle kaygı gösterme ve toplumda kontrolü kaybetme konusunda endişelenir.[10]

Travmatik sonrası stres bozukluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanal gerçeklik maruz bırakma (VRE) terapisi, travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) modern fakat etkili bir tedavisidir. Bu yöntem, altı görev boyunca askeri ortamların sürükleyici bir bilgisayar simülasyonu kullanılarak aktif görevdeki birkaç asker üzerinde test edildi. Bu askerlerin kendileri tarafından bildirilen TSSB belirtileri tedaviyi takiben büyük ölçüde azalmıştır.[11] Maruz bırakmaterapisi, eşlik eden TSSB ve madde bağımlılığının tedavisinde umut vadetmiştir.

Obsesif kompulsif bozukluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakma ve yanıt önleme (maruz bırakma ve ritüel önleme olarak da bilinir; ERP veya EX/RP), Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Akademisi (AACAP), Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) ve Mayo Klinik tarafından önerilen bir maruz kalma terapisi çeşididir ve obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) birinci basamak tedavisi olarak hem gençler hem de ergenlik sonuçları için en zengin ampirik desteğe sahip olduğunu belirtmektedir.[12][13]

Maruz bırakma ve yanıt önleme, deneklerin korkularıyla yüzleşip, yaşadıkları sıkıntıyı geciktiren veya ortadan kaldıran kaçış tepkisine veya ritüeline girmekten kaçınmasıyla terapötik bir etkinin elde edilmesi fikrine dayanır,[14] OKB veya anksiyete bozukluğu olan bireylerde, sıkıntıya neden olan bir düşünce veya durum vardır. Bireyler genellikle bu sıkıntıyla, kaçınma veya ritüelleri içeren belirli davranışlarla mücadele ederler. Ancak maruz bırakma ve yanıt önleme, kişiyi korkulan uyarana maruz bırakarak kasten korku, endişe ve/veya sıkıntı uyandırmayı içerir. Yanıtın önlenmesi daha sonra, bireyin sıkıntıyı azaltma işlevi gören ritüelist veya başka türlü zorlayıcı davranıştan kaçınmasını içerir. Hastaya daha sonra kendiliğinden kaybolana kadar sıkıntıya tahammül etmesi öğretilir, böylece ritüellerin sıkıntıyı veya endişeyi azaltmak için her zaman gerekli olmadığını öğrenir. Maruz bırakma ve yanıt önleme terapisi tekrar tekrar uygulandıkça, OKB hastaları obsesif düşünceler ve görüntülere sahip olabileceklerini ancak sıkıntıyı azaltmak için kompulsif ritüellere ihtiyaç duymadıklarını görmeyi beklemektedir.[12][13]

Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Akademisi'nin OKB için uygulama parametreleri, hafif ila orta şiddette OKB'si olan gençler için ilk basamak tedavi olarak bilişsel davranışçı terapi ve özellikle maruz bırakma ve yanıt önleme terapisini; şiddetli OKB'si olanlar için ise kombinasyon psikoterapi ve ilaç tedavisini önermektedir.[13] Cochrane Review'in farklı randomize kontrol denemeleri incelemeleri, bekleme listesi kontrolü veya hap-plasebo yöntemleri karşısında maruz bırakma ve yanıt önleme terapisinin üstünlüğünü ve ayrıca maruz bırakma ve ilaç tedavisi kombinasyonunun diğer yöntemler karşısında üstünlüğünü göstermiş, ancak tek başına maruz bırakma veya tek başına ilaç tedavisinin etkinliği arasındaki benzer etki büyüklüğü bulmuştur.[15]

Teknikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakma terapisi, genellikle Pavlovian yok oluşu olarak adlandırılan klasik koşullandırma ilkesine dayanmaktadır.[16] Maruziyet terapisti, korku uyandıran bir uyarana eşlik eden bilişleri, duyguları ve fizyolojik uyarılmayı tanımlar ve sonra korkuyu koruyan kaçış modelini kırmaya çalışır. Bu, hastayı giderek daha güçlü korku uyaranlarına maruz bırakarak yapılır.[17] Korku, ortadan kalkana kadar açık ("statik") veya örtük ("dinamik" - bkz . Faktörler Yöntemi) olabilen sürekli artan adımların veya zorlukların (bir hiyerarşi şeklinde) her birinde en aza indirilir.[18] Hasta prosedürü herhangi bir zamanda sonlandırabilir.

Üç tür maruz bırakma prosedürü vardır. Birincisi in vivo veya "gerçek hayat" tır. Bu tip hastayı gerçek korku uyandıran durumlara maruz bırakır. Örneğin, birileri topluluk önünde konuşmaktan korkuyorsa, kişiden küçük bir grup insana konuşma yapması istenebilir. İkinci maruz bırakma türü hayali, hastalardan korktukları bir durum hayal etmeleri istendi. Bu prosedür korkulan düşünce ve hatıralarla yüzleşmesi gereken insanlar için yararlıdır. Üçüncü maruz bırakma türü, panik veya travma sonrası stres bozukluğu gibi daha spesifik bozukluklar için kullanılabilen interoseptive yöntemdir. Hastalar, artmış kalp hızı ve nefes darlığı gibi bedensel semptomlarla yüzleşirler. Tüm maruz kalma türleri birlikte veya ayrı ayrı kullanılabilir.[19]

Kanıtlar maruziyet terapisinin etkinliğini açıkça desteklese de, bazı klinisyenler özellikle TSSB vakalarında hayali maruz kalma tedavisi kullanmaktan rahatsızdırlar. Bunu anlamayabilirler, kendi yeteneklerinden emin olmayabilirler veya daha yaygın olarak müşterileri için önemli kontrendikasyonlar olarak görürler.[20][21]

Flooding terapisi de hastayı korkulan uyaranlara maruz bırakır, ancak flooding'in özelliği maruz bırakma terapisinin aksine korku hiyerarşisinde en korkulan maddeden başlamasıdır.[22][23]

Maruz bırakma ve yanıt önleme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakma terapisinin bir varyasyonu olan maruz bırakma ve tepki önleme (ERP veya EX / RP) terapisinde, kaçış tepkisinden kaçınmak sadece belirli uygulama seanslarında değil, her zaman korunmalıdır. Böylece, hasta sadece korkulan uyarana alışkanlık yaşamakla kalmaz, aynı zamanda uyarana korku ile uyumsuz bir davranış tepkisi uygular. Ayırt edici özellik, bireylerin korkularıyla yüzleşmeleri ve kaçış tepkilerini bırakmalarıdır.[14] Amerikan Psikiyatri Birliği, ERP'nin en zengin ampirik desteğe sahip olduğunu belirterek OKB tedavisi için ERP'yi önermektedir.[24]

Bu tip tedavi tipik olarak kısa süreli kaygıya neden olsa da, obsesif ve kompulsif semptomlarda uzun süreli azalmayı kolaylaştırır.[25] :103

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakmanın bir terapi biçimi olarak kullanımı, 1950'lerde psikodinamik görüşlerin Batı klinik pratiğine hakim olduğu ve davranışsal terapinin ilk ortaya çıktığı bir dönemde başladı. Güney Afrikalı psikologlar ve psikiyatristler, maruz kalmayı ilk olarak fobiler ve kaygı ile ilgili sorunlar gibi patolojik korkuları azaltmanın bir yolu olarak kullandılar ve yöntemlerini Maudsley Hastanesi eğitim programında İngiltere'ye getirdiler.[26]

Joseph Wolpe (1915-1997), davranışsal sorunlar olarak psikiyatrik sorunların tedavisinde ilgi uyandıran ilk psikiyatristlerden biriydi. Güney Afrika'daki Cape Town Üniversitesi'nin psikoloji bölümünde çalışan aralarında James G. Taylor (1897–1973)'ın da bulunduğu diğer davranış psikologlarıyla istişarelerde bulundu. Çalışmalarının çoğu yayınlanmamış olsa da Taylor, yanıt önleme ile durumsal maruz kalma yöntemleri de dahil olmak üzere endişe için maruz bırakma terapisini kullandığı bilinen ilk psikologdu.[26] 1950'lerden bu yana, sistematik duyarsızlaştırma, flooding, implosif terapi, uzun süreli maruz bırakma terapisi, in vivo maruz bırakma terapisi ve hayali maruz bırakma terapisi gibi çeşitli maruz bırakma terapileri geliştirilmiştir.

Bilinçli farkındalık

[değiştir | kaynağı değiştir]

2015 yılında yapılan bir gözden geçirme maruz bırakma terapisi ve bilinçli farkındalık arasındaki paralelliklere dikkat çekerek, dikkatli meditasyonun bir maruz bırakma durumuna benzediğini, çünkü bilinçli farkındalık uygulayıcıların 'duygusal deneyimlerine yöneldiklerini', bedensel ve duygusal tepkilere kabul edici bir duruşla yaklaştıklarını ve bu tepkilere karşı içsel bir tepki göstermekten kendilerini alıkoyduklarını söyler."[27] Nörogörüntüleme çalışmaları ventromedial prefrontal korteks, hipokampus ve amigdalanın maruz bırakma tedavisinden etkilendiğini göstermiştir; aynı bölgelerde bilinçli farkındalık eğitimi ile de benzer aktivite görülmüştür.

Araştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maruz bırakma terapisi laboratuvarda Pavlovian yok olma paradigmaları kullanılarak araştırılabilir. Nesli tükenmeyi incelemek için sıçan veya fare gibi kemirgenlerin kullanılması, altta yatan nörobiyolojik mekanizmaların araştırılmasına ve ayrıca nesli tükenmeyi öğrenmeyi geliştirmek için farmakolojik yardımcı maddelerin test edilmesine izin verir.[28][29]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Myers & Davis 2007
  2. ^ Joseph (2008). "Exposure Therapy for Posttraumatic Stress Disorder". Journal of Behavior Analysis of Offender and Victim: Treatment and Prevention. 1 (4). ss. 69-80. 
  3. ^ Marks, I. (1979). "Exposure therapy for phobias and obsessive-compulsive disorders". Hosp Pract. 14 (2). ss. 101-8. 
  4. ^ Myers (2007). "Mechanisms of Fear Extinction". Molecular Psychiatry. 12 (2). ss. 120-50. 
  5. ^ Huppert (2003). "Treating Obsessive–Compulsive Disorder with Exposure and Response Prevention" (PDF). The Behavior Analyst Today. 4 (1). ss. 66-70. 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013. 
  6. ^ Parsons (2008). "Affective outcomes of virtual reality exposure therapy for anxiety and specific phobias: A meta-analysis". Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 39 (3). ss. 250-261. 
  7. ^ Chambless (2001). "Empirically supported psychological interventions: Controversies and Evidence". Annual Review of Psychology. 52 (1). ss. 685-716. 
  8. ^ Kaplan (2011). "Exposure therapy for anxiety disorders: Theoretical mechanisms of exposure and treatment strategies". Psychiatric Times. 28 (9). ss. 33-37. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  9. ^ "Agoraphobia". nhs.uk. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  10. ^ Vögele (2010). "Cognitive mediation of clinical improvement after intensive exposure therapy of agoraphobia and social phobia". Depression and Anxiety. 27 (3). ss. 294-301. 
  11. ^ Reger (2008). "Virtual reality exposure therapy for active duty soldiers". Journal of Clinical Psychology: In Session. 64 (8). ss. 940-6. 
  12. ^ a b Koran (Temmuz 2007). "Practice guideline for the treatment of patients with obsessive-compulsive disorder" (PDF). The American Journal of Psychiatry. 164 (7 Suppl). ss. 5-53. 31 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  13. ^ a b c Geller (Ocak 2012). "Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with obsessive-compulsive disorder". Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 51 (1). ss. 98-113. 
  14. ^ a b Jonathan S. Abramowitz; Brett J. Deacon; Stephen P. H. Whiteside (14 Mart 2011). Exposure Therapy for Anxiety (İngilizce). Guilford Press. ISBN 9781609180171. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  15. ^ O'Kearney (2006). "Behavioural and cognitive behavioural therapy for obsessive compulsive disorder in children and adolescents". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2006 (4). s. CD004856. 
  16. ^ Isaac Meyer Marks (1981). Cure and Care of Neuroses (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-08808-0. 
  17. ^ De Silva, P. (1981). "Is exposure a necessary condition for fear-reduction?". Behav Res Ther. 19 (3). ss. 227-32. 
  18. ^ Miltenberger, R. G. "Behavioral Modification: Principles and Procedures". Thomson/Wadsworth, 2008. p. 552.
  19. ^ Foa (2011). "Prolonged exposure therapy: present, and future". Depression and Anxiety. 28 (12). ss. 1043-1047. 
  20. ^ "A Survey of Psychologists' Attitudes Towards and Utilization of Exposure Therapy for PTSD". Digital Commons @ Trinity. 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2011. 
  21. ^ Jaeger (2009). "Factors Associated with Choice of Exposure Therapy for PTSD" (PDF). International Journal of Behavioral Consultation and Therapy. 5 (2). ss. 294-310. 26 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013. 
  22. ^ de Silva, P. (1983). "Exposure and fear-reduction". Behav Res Ther. 21 (2). ss. 151-2. 
  23. ^ Cobb, J. (1983). "Behaviour therapy in phobic and obsessional disorders". Psychiatr Dev. 1 (4). ss. 351-65. 
  24. ^ Koran (Temmuz 2007). "Practice guideline for the treatment of patients with obsessive-compulsive disorder" (PDF). The American Journal of Psychiatry. 164 (7 Suppl). ss. 5-53. 31 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  25. ^ Jonathan S. Abramowitz; Brett J. Deacon; Stephen P. H. Whiteside (14 Mart 2011). Exposure Therapy for Anxiety (İngilizce). Guilford Press. ISBN 978-1-60918-017-1. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  26. ^ a b Arşivlenmiş kopya. ISBN 978-1-60918-016-4. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  27. ^ Tang (Nisan 2015). "The neuroscience of mindfulness meditation". Nature Reviews. Neuroscience. 16 (4). ss. 213-25. 
  28. ^ Singewald (2015). "Pharmacology of cognitive enhancers for exposure-based therapy of fear, anxiety and trauma-related disorders". Pharmacology & Therapeutics. Cilt 149. ss. 150-190. 
  29. ^ Milad (30 Kasım 2011). "Fear Extinction as a Model for Translational Neuroscience: Ten Years of Progress". Annual Review of Psychology. 63 (1). ss. 129-151. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Maruz_bırakma_terapisi&oldid=33566750" sayfasından alınmıştır